پشت پرده درگیری‌های سودان چیست؟

گروه بین الملل خبرگزاری دانشجو_ از روز شنبه درگیری‌های خشونت آمیز بین نیرو‌های مسلح سودان و نیرو‌های شبه نظامی واکنش سریع در پایتخت سودان و برخی مناطق استراتژیک دیگر این کشور جریان دارد. در حالی که مشخص نیست چه کسی این درگیری را آغاز کرده، این وضعیت باعث می‌شود که رهبر واقعی سودان، ژنرال عبدالفتاح البرهان، با معاون خود، ژنرال محمد حمدان داگالو، ژنرال نیرو‌های شبه نظامی واکنش سریع که به او "همتی" نیز گفته می‌شود، درگیر شود.

این دو رهبر قبلاً با هم کار کرده بودند و رژیم البشیر را در سال 2019 سرنگون کردند و کودتای نظامی را در اکتبر 2021 ترتیب دادند که نخست وزیر غیرنظامی و کابینه را برکنار کرد، و قانون اساسی را به حالت تعلیق درآورد. اما پس از اینکه نیرو‌های این دو گروه و رهبران سیاسی غیرنظامی با چارچوب جدیدی برای انتقال دموکراتیک در دسامبر موافقت کردند، سؤالاتی در مورد چگونگی ادغام نیرو‌های مسلح سودان و نیرو‌های شبه نظامی واکنش سریع و همچنین در مورد اینکه چه کسی رهبری ارتش تازه تثبیت شده را به عهده خواهد گرفت، مطرح شد.

مذاکرات برای حل و فصل مسائل به بن بست خورد و تنش‌ها بین البرهان و همتی در هفته‌های منتهی به خشونت فعلی به سرعت بالا گرفت. در حالی که تشخیص جزئیات فوری دشوار است، واضح است که دو طرف در حال مبارزه برای کنترل نهاد‌های اصلی کشور هستند، زیرا گزارش‌ها نشان می‌دهد که بیشتر درگیری‌ها در اطراف مکان‌هایی مانند کاخ ریاست جمهوری، مقر نظامی نیرو‌های مسلح سودان و فرودگاه خارطوم متمرکز شده است.

بسیاری از کشور‌های منطقه و همچنین قدرت‌های بزرگی مانند ایالات متحده خواستار پایان دادن به خصومت‌ها شده‌اند و تلاش‌ها برای تضمین آتش‌بس ادامه دارد. هنوز فرصتی برای جلوگیری از وخامت وضعیت وجود دارد. اما حتی با میانجیگری موفقیت آمیز، این شیوع خشونت، ثبات متزلزل سودان را تضعیف می‌کند - و می‌تواند صلح را در منطقه وسیع‌تر شاخ آفریقا نیز تضعیف کند.

هر دو طرف برای رویارویی آماده شده بودند

هم البرهان و هم همتی در مورد اینکه چه کسی درگیری‌ها را در خارطوم آغاز کرد، اتهاماتی را مبادله می‌کنند. اما در هفته‌های قبل، نیرو‌های واکنش سریع تعداد زیادی از افراد مسلح را در خارطوم مستقر کرده بودند، و نیروی مسلح سودان تانک‌ها و سلاح‌های سنگین را مستقر کرده بود؛ و تنها چند روز قبل از درگیری در پایتخت، نیرو‌های شبه نظامی واکنش سریع در مارو، شهری در شمال کشور مستقر شده بودند و درگیری در آنجا رخ داده بود.

به طور خلاصه، البرهان و همتی هر دو پیش بینی می‌کردند و برای رویارویی آماده می‌شدند. به نظر می‌رسد که هر دو اعتماد خود را نسبت به روند سیاسی از دست داده اند و در عوض به منطق جنگ و خشونت روی آورده اند.

در پایه و اساس، جنگ مبارزه بر سر قدرت در بخش امنیتی و اعمال قدرت در دولت است. زمان بندی و توالی ادغام نیرو‌های شبه نظامی و نیرو‌های مسلح یکی از اصلی‌ترین نقاط درگیر بوده است، زیرا همتی استدلال می‌کند که اصلاحات برای یک ارتش فراگیرتر و حرفه‌ای قبل از ادغام نیروهایش مورد نیاز است. به نظر می‌رسد که او همچنین استدلال می‌کرد که شبه نظامی خود را به عنوان تضمین از طریق انتخابات حفظ کند. در مقابل، عناصر نیرو‌های واکنش سریع ابراز نگرانی کردند که اصلاحات پیشنهادی می‌تواند ارتش را خالی کند و آن را برای تسلط نیرو‌های شبه نظامی باز بگذارد. نقطه گیر دیگر ساختار فرماندهی و رابطه البرهان و همتی در آن ساختار است.

جنگ سودان، جنگ ایدئولوژی یا قدرت

در درگیری‌های سودان ما در مورد دو فرد یا جناح با اختلاف ایدئولوژیک بر سر مسیر آینده کشور صحبت نمی‌کنیم. این را نمی‌توان به عنوان یک جناح چپ در مقابل جناح راست یا احزاب سیاسی متخاصم در نظر گرفت. این یک درگیری ژئومذهبی هم نیست - قرار دادن اکثریت شمال مسلمان در مقابل جنوب مسیحی. این خشونت نژادی هم محسوب نمیشود، به همان شکلی که در درگیری دارفور اتفاق افتاد، که جناجوید عرب سیاه‌پوستان را کشتند. برخی ناظران آنچه را که در سودان اتفاق می‌افتد - به نظر من به درستی - به عنوان نبرد بین دو مردی که ناامید هستند از راهروی قدرت با انتقال به یک دولت منتخب، تعبیر می‌کنند.

خشونت چگونه با گذشته آشفته سودان مطابقت دارد؟

یکی از چیز‌هایی که در مورد پویایی طولانی‌تر در سودان نگران‌کننده است این است که خشونت اکنون بخشی از تاریخی است که با "ملت شکست خورده آفریقا" همخوانی دارد.

تا آنجا که من می‌دانم سودان بیش از هر کشور آفریقایی دیگر کودتا داشته است. از زمان استقلال از بریتانیا در سال 1956، کودتا‌هایی در سال‌های 1958، 1969، 1985، 1989، 2019 و 2021 رخ داده است.

کودتا در سال 1989 بشیر را به مدت سه دهه به عنوان دیکتاتور به قدرت رساند که طی آن مردم سودان از افراط در حکومت استبدادی - پلیس مخفی، سرکوب مخالفان، و فساد رنج می‌بردند.

زمانی که بشیر در سال 2019 سرنگون شد، برای بسیاری از ناظران - از جمله من - که تصور می‌کردند او در قدرت خواهد مرد یا حکومتش تنها با ترور پایان خواهد یافت، شوکه کننده بود.

اما همه امید‌هایی که پایان بشیر را به معنای آغاز حکومت دموکراتیک میدانست کوتاه مدت بود. دو سال پس از برکناری او - زمانی که قرار بود انتخابات برگزار شود - ارتش تصمیم گرفت قدرت را برای خود در دست بگیرد و ادعا کرد که برای جلوگیری از یک جنگ داخلی وارد عمل شده است.

همانطور که خشونت اخیر اکنون قابل توجه است، از بسیاری جهات آنچه در حال انجام است در زمینه تاریخ سودان غیرعادی نیست.

ارتش برای مدت طولانی در مرکز انتقال سیاسی در سودان قرار داشته است؛ و مقاومت در برابر حکومت غیرنظامی از زمان استقلال در سال 1956 بیش از حد معمول بوده است.