نمایشگاه کتاب تهران می‌تواند منبعی برای اخبار واقعی درباره ایران باشد

به گزارش خبرگزاری خبرآنلاین نقل از نمایشگاه بین‌المللی کتاب تهران، آرشین ادیب‌مقدم استاد کامل «سیاست در غرب آسیا» در مدرسه مطالعات شرقی و آفریقایی (سوآز) در دانشگاه لندن است. از وی دو کتاب به نام‌های «ایران در سیاست جهانی: پژوهشی درباره جمهوری اسلامی» (Iran in World Politics: The Question of the Islamic Republic ) و «سیاست بین‌المللی خلیج فارس: تبارشناسی فرهنگی» (The International Politics of the Persian Gulf: A Cultural Genealogy) به چاپ رسیده است. همچنین او رئیس مرکز مطالعات ایرانی مدرسه مطالعات شرقی و آفریقایی دانشگاه لندن است.

ادیب مقدم در یکی از تالیفاتش با عنوان «روانشناسی ناسیونالیسم، تفکرات جهانی، تصورات ایرانی» که توسط انتشارات دانشگاه کمبریج منتشر شده با تمرکز بر هویت ایرانی، تحقیقی ارزشمند پیرامون ریشه‌های سیاسی و روانی هویت ملی و اینکه دولت‌های غربی و شرقی اغلب به چه طریقی از آنها استفاده می‌کنند، ارائه می‌دهد. در این اثر که به بررسی موارد یادشده در دوره‌های قبل و بعد از انقلاب اسلامی ایران می‌پردازد؛ تحلیل نویسنده بر پایه «روانشناسی ناسیونالیسم» به‌عنوان یکی از مفاهیم جدیدی است که از جریان‌های روانشناختی الهام می‌گیرد که در ایجاد جوامع بشری نقش دارند. کتاب اخیر ادیب‌مقدم «ایران چیست؟ سیاست داخلی و روابط بین‌الملل در پنج قطعه موسیقی» نام دارد که از سوی انتشارات دانشگاه کمبریج منتشر شده است.

وی درباره میزان آشنایی‌اش با نمایشگاه بین‌المللی کتاب تهران و صنعت نشر ایران گفت: من از مدت‌ها قبل با نمایشگاه کتاب تهران آشنا بودم و در اواخر دهه ۹۰ از آن بازدید هم کرده‌ام. ترجمه فارسی کتاب من با عنوان «سیاست بین‌المللی خلیج فارس» که در ایران توسط انتشارات شیرازه منتشر شد و به نمایش درآمد. اولین کتاب انگلیسی زبان درباره دیدگاه‌های آیت‌الله خمینی(ره) که توسط انتشارات دانشگاه کمبریج منتشر شد نیز از جمله کارهای من درباره ایران است که مشتمل بر مجموعه مقالاتی توسط کارشناسان مسائل ایران نوشته شده است.

ادیب مقدم در خصوص چگونگی تثبیت نمایشگاه کتاب تهران در تقویم فرهنگی جهان نیز اشاره کرد: فرصت‌های تکنولوژیک امروزی راه‌های زیادی برای اتصال فراهم می‌کند. به عنوان مثال می‌توان از طریق تولیدات چند رسانه‌ای و/یا سخنرانی‌هایی که به صورت آنلاین و زنده پخش شده و/یا از قبل ضبط شده‌اند یک رویداد را به دیگران که خارج از آن منطقه هستند ارائه و معرفی کرد.

این استاد علوم سیاسی در ادامه درباره نقش کتاب در حوزه دیپلماسی فرهنگی گفت: هر کتاب یک دیالوگ است. کتاب‌های علمی نه تنها یک گفت‌وگو بلکه تاریخ هستند. آنها حقایقی را ایجاد می‌کنند، بازجویی می‌کنند و می‌گیرند و در عصر کنونی ما که سرشار از اطلاعات غلط و دروغ‌های سیستماتیک است، بسیار حیاتی است. به عنوان مثال، همه افلاطون، ابن سینا و عمر خیام را به یاد دارند، اما چه تعداد از سیاستمداران معاصر خود را به یاد دارند؟ نکته این است که کتاب‌ها آرشیو فرهنگی بشریت را تشکیل می‌دهند؛ در حالی که میراث بیشتر سیاستمداران در لبه دریا توسط امواج تاریخ شسته می‌شود. علاوه بر این، در حالی که کتابخانه‌ها به‌طور فزاینده‌ای دیجیتالی می‌شوند، من هنوز وارد یک «بیت الحکمه» مجازی فراگیر نشده‌ام که تاریخ فکری ایران و منطقه را به صورت دیجیتالی بایگانی کند. درواقع، من و همکاران برنامه آینده پژوهی، اخیراً جلسات متعددی را در مورد تأسیس چنین کتابخانه دیجیتالی تحت عنوان «خانه حکمت دوم» برگزار کرده‌ایم که به نظر ما پروژه‌ای ضروری برای حفظ دانش برای نسل‌های آینده است.

وی اضافه کرد: نمایشگاه‌های کتاب می‌توانند کارهای زیادی برای برقراری ارتباط و نمایندگی انجام دهند. درواقع، دانش آموختگی در چنین اشکالی از دیپلماسی فرهنگی، ارزش نمایشگاه‌های کتاب و مسابقات هنری را برای گفت‌وگوهای مسالمت‌آمیز میان ملت‌ها، به‌ویژه در فضایی مانند ایران که از آن اطلاعات نادرست زیادی در خارج از کشور وجود دارد، تثبیت کرده است. احتمالاً بزرگترین نمایشگاه کتاب در جهان در فرانکفورت آلمان، پس از جنگ جهانی دوم به طور سیستماتیک پرورش یافت تا از طریق تصویری از مدارا، درک و همدلی، آلمان پس از جنگ را دوباره به جهان متصل کند. جشنواره فیلم در کن و دوسالانه در ونیز به ترتیب برای فرانسه و ایتالیا پس از جنگ اهداف مشابهی داشتند. دلیلی وجود ندارد که ایران نتواند با چنین آثار برجسته تقویم فرهنگی جهانی رقابت کند. البته این مستلزم پیش شرط‌های اساسی است.

ادیب مقدم در بخش دیگری از سخنان خود در پاسخ به این سوال که «اگر فرض کنیم امسال قصد بازدید از نمایشگاه کتاب تهران را دارید، اولین دلیل این بازدید چیست؟ آیا صرف نام ایران و پیشینه تمدنی و فرهنگی آن شما را برای حضور در نمایشگاه جذب می‌کند یا این وسوسه آشنایی با کتاب‌های تولید شده در صنعت نشر ایران است که شما را به نمایشگاه کتاب می‌رساند؟» گفت: یقیناً برای پی بردن به وضعیت علوم اجتماعی و علوم انسانی و درک اینکه چه چیزی ممکن است و چه چیزی نیست. این مرز در ایران بسیار حیاتی است و گاهی اوقات با مرور مطالبی که منتشر نمی‌شود، اطلاعات بیشتری در مورد وضعیت موجود می‌توان دریافت کرد.

وی اضافه کرد: کار من درخصوص ایران اساساً مبتنی بر مطالعات میدانی در کشور بود، اما کتاب‌های من در کمبریج و لندن نوشته شده‌اند؛ زیرا «سوآز» (SOAS) (مدرسه مطالعات شرقی و آفریقایی دانشگاه لندن) و دانشگاه کمبریج دو نهادی است که در آنها استقرار دارم و فعالیت‌های علمی‌ام را پیگیری می‌کنم. محدود کردن دانش باعث می‌شود ارتباط نخبگان حاکم از پایگاه اجتماعی آن جدا شود. در تاریخ بشریت، کتاب و علما حرف آخر را زده‌اند. به همین دلیل است که آرشیو از فارابی، فردوسی، ابن سینا و ابن رشد یاد می‌کند و نه از حاکمان روزگارشان. حقیقت غالب است. یک نمایشگاه کتاب خوب، به جای نشان دادن یک جهان بینی واحد، جشن انسانیت را در جنبه‌های متعدد خود متبلور می‌کند.

سی‌وچهارمین نمایشگاه بین‌المللی کتاب تهران ۲۰ تا ۳۰ اردیبهشت‌ماه ۱۴۰۲ در مصلی امام خمینی (ره) و همزمان به‌صورت مجازی در ketab.ir برگزار خواهد شد.

۵۷۵۷