مرور هفتگی رسانه‌های روسی؛ «رنج و انتقام‌جویی» پوتین در جنگ با اوکراین

ادامهٔ جنگ روسیه علیه اوکراین و اقدامات دولت برای سربازگیری علنی و پنهانی همچنان از موضوعات اصلی رسانه‌های روسی است تا جایی که تمام حوادث و تحولات دیگر را تحت‌الشعاع قرار داده. هم‌زمان، تنش‌های روسیه با غرب رو فزونی گرفته و سرکوب داخلی هم شدت یافته است.

چرا ولادیمیر پوتین خواهان نابودی اوکراین است؟

بر اساس یک تحقیق جدید، «رنج و انتقام‌جویی» انگیزه‌های ولادیمیر پوتین برای آغاز جنگ علیه اوکراین بوده و پس از مصادرهٔ رسانه‌های تحت کنترل ویکتور مدودچوک، سیاستمدار اوکراینی طرفدار روسیه، در فوریهٔ ۲۰۲۱، تصمیم حمله به اوکراین شکل گرفت.

براساس این گزارش، ریشهٔ نارضایتی‌های رئیس‌جمهور روسیه به زمان انقلاب گل رز در گرجستان و انقلاب نارنجی در اوکراین بازمی‌گردد؛ زمانی که از دید او، «غرب شرایط بازی را برهم زده است. به اذعان نزدیکان ولادیمیر پوتین، او باور نداشت جنبش مردمی می‌تواند خودجوش باشد و اطمینان داشت تظاهراتی که به تغییر رژیم‌های مطلوب کرملین انجامید، توسط غرب سازماندهی شده بود».

منابع آگاه در میان مقامات روسیه و اوکراین معتقدند رئيس‌جمهور روسیه یک سال همراه با چند تن از نزدیکانش فکر جنگ را در ذهن می‌پروراند و دوست میلیاردرش، یوری کوالچوک، حامی و مشوق اصلی این طرح بود.

به‌گفتۀ برخی منابع، کوالچوک پوتین را متقاعد کرد پس از همه‌گیری کرونا زمان مناسبی برای آغاز تهاجم گستردهٔ نظامی است چراکه اتحادیه اروپا و آمریکا با مشکلات متعددی مواجه‌اند.

گفته می‌شود سرگئی شویگو، وزیر دفاع روسیه، هم حامی طرح پوتین بود و به او اطمینان داد عملیات نظامی جدید شبیه الحاق کریمه برای روسیه سریع و بی‌دردسر خواهد بود. با این حال «همهٔ تصورات طراحان جنگ، هم دربارهٔ مقاومت اوکراین و هم دربارهٔ واکنش غرب به حملهٔ روسیه اشتباه از آب درآمد».

یکی از مقامات پیشین کرملین طی مصاحبه‌ای گفت تقریباً همهٔ نخبگان سیاسی و نظامی روسیه با ادامهٔ جنگ مخالف‌اند اما ولادیمیر پوتین نه تنها حاضر به پذیرش شکست نیست بلکه نابودی اوکراین را مأموریت اصلی خود می‌داند و بقیه، از ترس انتقام، با ایده‌های او همسو شده‌اند.

کارنت تایم، شبکه تلویزیونی روس‌زبان که به‌طور مشترک توسط رادیو اروپای آزاد/ رادیو آزادی و صدای آمریکا اداره می‌شود، درز گفتگوی تلفنی دو میلیارد روس را تحلیل کرد که در آن با انتقاد تند از ولادیمیر پوتین گله‌مندند هر زحمتی که برای پیشرفت روسیه کشیده شده بود، بر باد رفته است.

به‌عقیدهٔ تاتیانا ستانوایا، از تحلیلگران سرشناس روس، تا زمانی‌ که وضعیت جنگ روسیه علیه اوکراین مشخص نشود، کناره‌گیری رئیس‌جمهور روسیه از قدرت بسیار بعید به نظر می‌رسد: «پوتین در دنیایی زندگی می‌کند که در آن عهده‌دار مأموریتی تاریخی است. او معتقد است پیروزی بر اوکراین تنها به زمان نیاز دارد و اگر صبر و حوصله پیشه کند، سرانجام غرب از حمایت اوکراین دست برمی‌دارد و کی‌یف به مطالبات وی تن می‌دهد.»

اسناد درزکردهٔ پنتاگون نشان داد که از دید نهادهای نظامی-اطلاعاتی آمریکا، در جریان جنگ روسیه علیه اوکراین، نظامیان هر دو طرف با مشکلات روزافزون روبه‌رو هستند. از دید بسیاری از مقامات روس، درز این اسناد «تصادفی نبود بلکه گویای خستگی روبه‌رشد غرب از این جنگ و تلاش برای ترغیب اوکراین به تعدیل مطالبات خود است».

منابع نزدیک به کرملین به نشریهٔ مدوزا گفتند نظر ولادیمیر پوتین دربارهٔ ادامهٔ جنگ تغییر نکرده: «او اصرار دارد روسیه باید تمام مناطق اشغال‌شده را حفظ کند». بر اساس این گزارش، «در حال حاضر روسیه منتظر ضدحملهٔ اوکراین است و از این‌که ارتش روسیه بتواند مانع آن شود، اطمینان کامل وجود ندارد: اوکراین مشکل زیاد دارد اما مشکلات روسیه ممکن است چند برابر باشد».

نظرسنجی تازۀ مؤسسهٔ گالوپ تحول در نظرات جامعهٔ بین‌الملل دربارهٔ رهبری روسیه را در پی جنگ علیه اوکراین تحلیل کرده است.

سربازگیری و سرکوب

• سازوکار جدید سربازگیری که «جنهم دیجیتال» لقب گرفت، برخلاف انتظارها و در تضاد کامل با بسیج نیروی اعزامی به جبهه در پاییز گذشته نه باعث اعتراض‌های داخلی شد و نه موجی از اعتراض‌ها را برانگیخته است.
• در تازه‌ترین تحول، دومای روسیه جزای حبس ابد را برای متهمین به خیانت به کشور تصویب کرده و لایحهٔ زندانی‌کردن به‌دلیل همکاری با سازمان‌های «غیردوست» را بررسی می‌کند.
• یک شهروند روس به‌دلیل نوشته‌ای در تحسین‌ حملهٔ اوکراین به پالایشگاهی در خاک روسیه، با اتهام حمایت از تروریسم روبه‌روست.
• یک افسر پیشین پلیس که طی سه گفت‌وگوی تلفنی جنگ روسیه علیه اوکراین را جنایتکارانه خواند، به هفت سال زندان محکوم شد.
• گزارش شده «به‌رغم مخالفت کرملین، احیای قانون اعدام جداً پیگیری و تبلیغ می‌شود».

آخرین نظرسنجی نشان می‌دهد تنها چهار درصد شهروندان روس به قانون جدید توجه داشته‌اند. با این‌که ۳۰ درصد همچنان تحولات جنگ را به‌دقت دنبال می‌کنند، جامعه آرام‌تر و نارضایتی‌ها کمتر شده است.

بیشتر در این باره:

پوتین چگونه «بهشت دیجیتال» مردم را به «جهنم» تبدیل کرد؟

مسابقهٔ اتومبیل‌رانی «راه ابریشم»، پوشش برای قتل‌های سیاسی

اعطای یکی از بالاترین نشان‌های افتخار به بولات یانبوریسوف، رئیس مسابقهٔ اتومبیل‌رانی و شهروند روسیه و قبرس که عمدتاً مقیم فرانسه است، سؤال خبرنگاران تحقیقی را برانگیخته است. بر اساس تحقیق جدید، ادارهٔ جاسوسی روسیه از مسابقات اتومبیل‌رانی «راه ابریشم» برای برقراری ارتباط، زیر نظر داشتن و سرانجام قتل‌های سیاسی استفاده می‌کند.

«راه ابریشم» در سال ۲۰۰۹ بین کازان و عشق‌آباد راه‌اندازی شد اما در کمتر از ۱۰ سال مسیر آن توسعه یافت و از شیان در چین تا مسکو و با حمایت کاماز به‌عنوان «ابزار قدرت نرم و همگرایی دولت‌های شریک» تبلیغ می‌شد.

سال گذشته این مسابقه قرار بود از دوحه تا ارومچی و در مسیر بازگشت با عبور از تاشکند، گرگان، تهران و تبریز در دمشق به انتها برسد. هم‌زمان با مسیر طولانی و پیچیده، اهداف بلندپروازانهٔ روسیه ضمیمهٔ این طرح شد: تقویت موقعیت منطقه‌ای با میانجیگری در تنش‌های ایران، قطر و ترکیه؛ اعمال نفوذ بر عربستان سعودی؛ تحت فشار گذاشتن ترکیه به‌ویژه در ارتباط با بحران ارمنستان و آذربایجان، سوریه و کریمه؛ کمک به تضمین مشروعیت بین‌المللی طالبان در ازای به رسمیت شناختن کریمه به‌عنوان بخشی از خاک روسیه.

بیشتر در این باره:

مرور هفتگی رسانه‌های روسی؛ «ترس و ناامیدی قدرت دیکتاتور را تضمین می‌کند»

مجموعهٔ این اسناد شامل یادداشتی با مهر طبقه‌بندی‌شده است که توسط مدیرکل این مسابقات اتومبیل‌رانی برای ارائه به وزیر دفاع روسیه تدوین شده و شامل شرح طرح‌های متعدد زیرساختی و انرژی مورد نظر روسیه و همچنین ایدهٔ ایجاد اتحادهای سیاسی-نظامی، افزایش حضور نظامی و فروش تسلیحات روسیه در خاورمیانه و آسیای میانه بود.

از اسنادی که در اختیار خبرنگاران قرار گرفته برمی‌آید که یانبوریسوف به‌عنوان رئیس این مسابقات تنها طی سال ۲۰۲۲ بیش از ۶۰ بار با ولادیمیر آلکسیف، رئیس واحد ۲۹۱۵۵ اداره جاسوسی ارتش روسیه، تلفنی گفت‌وگو کرده است. این ظن دربارۀ مأموران این واحدوجود دارد که در انفجار انبارهای تسلیحات در جمهوری چک و بلغارستان و مسموم‌کردن مخالفان کرملین با عامل اعصاب نویچوک نقش داشته‌اند.

هرچند پس از افشاگری بلینکت این واحد منحل شد اما مأموران آن به فعالیت خود ادامه دادند و به‌رغم محدودیت‌های روادید برای شهروندان روس در پی تهاجم نظامی روسیه علیه اوکراین، بارها از زیرساخت مسابقات اتومبیل‌رانی «راه‌ ابریشم» برای سفر به اروپا، چین و آسیای مرکزی و تراکنش‌های مالی استفاده کرده‌اند.

مدیرکل مسابقات اتومبیل‌رانی روسیه به‌دلیل «نقش ویژه در دفاع از منافع ملی» از دست رئیس ادارهٔ جاسوسی روسیه نشان افتخار دریافت کرده است. تحقیق جدید نشان می‌دهد این مسابقه زمینۀ قتل مخالفان کرملین در خارج از روسیه را فراهم آورده است.