مجسمه‌ای که از یک قتل ناموسی الهام گرفته شد/ بیان احساسات با سنگ‌

به گزارش خبرنگار مهر، مجموعه‌ای از مجسمه‌ها و حجم‌های سنگی سید رحیم حسینی در نمایشگاهی با نام «تلاطم» این روزها مهمان خانه هنرمندان ایران است. حسینی که دانش‌آموخته کارگردانی سینما و کارشناسی ارشد پژوهش هنر از دانشگاه هنر است، سال‌های زیادی در سینما فعالیت کرده است؛ از دستیاری و برنامه‌ریزی تا فیلمنامه‌نویسی و حتی بازیگری و البته کارگردانی فیلم‌های سینمایی «نوروز» و «پیک‌نیک در میدان جنگ» که اولی چندین جایزه فیلمنامه‌نویسی را برایش به ارمغان آورده است.

حسینی همچنین سابقه مدیریت هنری فرهنگسرای بهمن و معاونت سینمایی سازمان فرهنگی هنری شهرداری تهران و فرهنگسرای ارسباران را نیز در کارنامه دارد.

شرایط ساخت فیلم دشوار شده است

سید رحیم حسینی درباره نمایشگاه «تلاطم» به خبرنگار مهر گفت: مدتی‌است که به دلایلی ساخت فیلم دشوار شده است و در نتیجه باید دست به کاری می‌زدم چون احساسات هنری من داشتند به نوعی طغیان می‌کردند و من نمی‌توانستم آن‌ها را ابراز کنم. چند سال پیش که از همه بریده بودم و در کارخانه یکی از اقوام مشغول به کار بودم، یک روز اطراف کارخانه که قدم می‌زدم و مشغول فکر کردن بودم، سنگ‌هایی آن اطراف دیدم؛ سنگ‌های رودخانه‌ای زیبایی بودند. احساس کردم می‌شود با آن‌ها کارهایی کرد. همانجا سنگ‌ها را کنار هم چیدم و به شکل‌ها و فرم‌های قابل اعتنایی رسیدم. بعد از آن روز شروع کردم به جمع کردن سنگ‌ها. کارم را با سنگ‌های رودخانه‌ای آغاز کردم که صیقل خورده‌اند اما بعد از مدتی به سنگ‌های کوهستانی، آذرین و فسیلی هم پرداختم و دو سال قبل اولین نمایشگاهم را برگزار کردم.

وی بیان کرد: بازخوردهای خوبی که از نمایشگاه اولم دریافت کردم، انگیزه‌ای شد برای ادامه این کار. مخاطبان احساسات من را از مجسمه‌های سنگی درک کردند و همین انگیزه‌ای شد برای ادامه کار با سنگ‌ها تا زمانی که دوباره زمینه برای فیلمسازی فراهم شود.

حسینی درباره اینکه چرا از میان ۲۵۰ اثرش تنها ۱۰ مجسمه برای نمایش در قالب «تلاطم» انتخاب شده است، عنوان کرد: فضای گالری می‌توانست امکان نمایش تعداد بیشتری از آثارم را فراهم کند اما نظر برگزارکنندگان این بوده که نمایشگاه به صورت محدود برگزار شود و من به نظرشان احترام می‌گذارم.

برای من مخاطب مهم است

کارگردان فیلم سینمایی «نوروز» درباره محدودیت مخاطبان و تولید یک اثر تجسمی در مقایسه با یک فیلم سینمایی توضیح داد: در دنیای سینما، دست کارگردان برای بیان حرف‌هایش باز است اما در شرایط فعلی که ساخت فیلم نیاز به هزینه هنگفت دارد و مسائل حاشیه‌ای از جمله رفتارهای گزینشی، فیلمسازی را دشوار کرده، مهم این است که بتوانم احساساتم را بروز دهم. برای من مخاطب مهم است و کما اینکه در این نمایشگاه هم تلاش کردم با مخاطب ارتباط برقرار کنم اما اولویت برایم آن است که بتوانم احساساتم را به گونه‌ای بروز دهم. برگزاری نمایشگاه و ارائه مجسمه‌ها تنها راهی است که فعلاً پیش پای من قرار دارد و همین مجسمه و حجم‌سازی است که در خلوت خودم با آنها زندگی می‌کنم و سعی می‌کنم حرفم را بزنم.

در فیلمسازی و در مجسمه‌سازی سعی کرده‌ام به مفاهیم توجه داشته باشم؛ مفهوم‌گرایی من را به انتخاب عناوین کشانده و البته برخی از دوستان و مخاطبان به من گفته‌اند که اگر برای این آثار اسم انتخاب نمی‌کردم، ذهن‌ها محدود نمی‌شد و آن‌ها می‌توانستند برداشت‌های دیگری هم داشته باشند وی افزود: اگر نمایشگاه برگزار می‌کنم و فعلاً به سنگ رو آورده‌ام به این معنا نیست که فیلمسازی را رها کرده باشم. در حال آماده‌سازی مقدمات کار و منتظر مهیا شدن شرایط برای ساخت فیلم هستم.

این هنرمند مجسمه‌ساز درباره انتخاب نام برای مجسمه‌هایش همچون «خرد»، «دیوانه»، «زن، مادر» و «هم‌سر» گفت: گاهی هنرمند حجار یا مجسمه‌سازی که با سنگ کار می‌کند، تفکری دارد و بر اساس آن سنگ را می‌تراشد و آنچه می‌خواهد، از آن بیرون می‌کشد اما من روشم این نیست. من از سنگ‌های شکل گرفته در طبیعت به فرم‌ها و مفاهیم مورد نظر خودم دست پیدا می‌کنم. همین حالا در حیاط دفتر کارم پر است از انواع سنگ که از اقلیم‌های مختلف جمع‌آوری شده‌اند. از جنوبی‌ترین نقطه ایران، از جزایر جنوبی تا شمالی‌ترین نقطه ایران، سنگ‌ها را گردآوری کرده‌ام و با آنها کار می‌کنم. خود سنگ‌ها به من می‌گویند با آنها چه بکنم. طبیعی است که در پروسه شکل‌گیری اثر اسم و محتوایی که قرار است به آن تعلق بگیرد، بروز می‌کند.

وی همچنین در مورد مجسمه‌ای با عنوان «ناموس» بیان کرد: ساخت این مجسمه برای من ملهم از آن دختر خوزستانی بود که همسرش سرش را بریده بود. ایده‌اش از آنجا آمد و حرفم همان حرفی است که جامعه مدنی امروز می‌پذیرید و می‌پسندد؛ اینکه اگر مسأله‌ای ناموسی اتفاق می‌افتد، راه‌های دیگری غیر از آخرین راه و خشن‌ترین راه برای حل بحران یا حتی پیشگیری از آن وجود دارد.

حسینی درباره مجسمه «هم‌سر» نیز توضیح داد: با همین اسم و مفهوم چندین اثر ساخته‌ام. در واقع نام اثر «هم‌سر» است نه «همسر» و لزوماً به ازدواج دو نفر اشاره ندارد بلکه یک روح در دو بدن بودن را مد نظرم داشتم که می‌تواند معنای آن عشق واقعی باشد؛ عشقی از جنس عشق بین مادر و فرزند، عاشق و معشوق، انسان و طبیعت یا هر عشقی که دو روح را به هم متصل می‌کند.

وی همچنین ادامه داد: مجسمه «زن، مادر» که کمتر به آن دقت شده در کنار «خرد» و «دیوانه» از آثار مورد علاقه‌ام هستند. این مجسمه از یک طرف زن است و از طرف دیگر مادر است. از یک سو با نشاط و ایستاتر و از سوی دیگر افتاده‌تر است و حس مادرانه دارد. مجسمه «خرد» نیز ممکن است اسم سوال‌برانگیزی داشته باشد اما شکل ساختاری اثر متأثر از حس و حال خودم بود چرا که همزمان با ساخت آن، داشتم ضیافت افلاطون را می‌خواندم و شاید اشخاص آن کتاب خود را در این مجسمه متجلی کرده‌اند.

حسینی درباره دلیل نام‌گذاری آثارش گفت: در فیلمسازی و نیز در مجسمه‌سازی سعی کرده‌ام به مفاهیم توجه داشته باشم؛ مفهوم‌گرایی من را به انتخاب عناوین کشانده و البته برخی از دوستان و مخاطبان به من گفته‌اند که اگر برای این آثار اسم انتخاب نمی‌کردم، ذهن‌ها محدود نمی‌شد و آنها می‌توانستند برداشت‌های دیگری هم داشته باشند. این گلایه می‌تواند درست باشد و شاید به کم تجربگی من در این زمینه مرتبط باشد اما نکته اینجاست که من به دنبال فرم محض نیستم. تلاشم بر این است که به مفاهیم بپردازم و مخاطب فقط با فرم‌های متأثر از معیارهای زیبایی‌شناسی مواجه نشود بلکه بتواند از آن برداشت مفهومی و معنایی هم داشته باشد.

کارگردان فیلم «پیک‌نیک در میدان جنگ» در پایان درباره برداشت مخاطب از مفاهیم و معناها گفت: در همین چند روزی که از نمایشگاه گذشته، با مخاطبان زیادی صحبت کرده‌ام و یکی از موارد جالب که در نمایشگاه اولم نیز با آن مواجه شده‌ام این است که مخاطب آنچه را که مدنظر من بوده است، تا حد زیادی دریافت می‌کند. کسانی هستند که با تعمق به مجسمه‌ها نگاه می‌کنند و برخی حتی برداشت‌هایی داشتند که فراتر از هدف و منظور من بوده. این مایه خرسندی است و انگیزه‌ام برای کارهای بیشتر و نمایشگاه‌های بعدی را بیشتر می‌کند.

نمایشگاه «تلاطم» شامل مجسمه‌ها و حجم‌های سنگی سید رحیم حسینی تا ۱۱ اردیبهشت در خانه هنرمندان ایران برپاست.