موج سنگین تبدیل شبه پول به پول؛ هشداری که باید جدی گرفت / بیش از ۱۰۷ هزار میلیارد تومان اسکناس در جیب مردم است

به گزارش تابناک اقتصادی؛ در حالی که حدود چهل روز از سال جدید می گذرد، بانک مرکزی، جدیدترین گزارش مربوط به آمارهای پولی را منتشر کرده است؛ گزارشی که به تحولات پولی و بانکی در بهمن ماه سال گذشته می پردازد؛ اما آنچه بیش از همه برای فعالان و کارشناسان اقتصادی بااهمیت است، تغییرات روند نقدینگی و پایه پولی است، چون در سال جدید شعار سال بر مهار تورم و رشد تولید تاکید دارد، در نتیجه تحولات نقدینگی در تحقق این شعار نقش بسزایی دارد.

بررسی ها نشان می دهد در گزارش بهمن ماه بانک مرکزی، حجم نقدینگی با رشد ۳۲ درصدی نسبت به ماه مشابه سال قبل‌تر به بیش ۶۱۰۳ هزار میلیارد تومان رسیده است.  

در این میان، موضوعی که برای فضای کسب و کار اهمیت بسیار دارد، سهم پول و شبه پول از رقم ۶۱۰۳ هزار میلیارد تومانی نقدینگی است. به گونه‌ای که آمار‌های بانک مرکزی بیان می‌کند در پایان یازدهمین ماه سال ۱۴۰۱، سهم پول از حجم نقدینگی به بیش از ۱۵۴۵ هزار میلیارد تومان رسیده و سهم شبه پول (حساب‌های سپرده قرض‌الحسنه، کوتاه‌مدت و بلندمدت) نیز بیش از ۴۵۵۷ هزار میلیارد تومان بوده است.

ارقامی که نشان دهنده رکورد جدید سهم پول از نقدینگی است، زیرا در پایان بهمن ماه سال قبل، سهم پول ۲۵.۳ درصد از حجم نقدینگی را تشکیل داده است؛ رقمی که نسبت به ماه‌های قبل، افزایش دارد، به گونه‌ای که در دی ماه ۱۴۰۱، این رقم ۲۴.۷ درصد؛ در فروردین ۱۴۰۱ نیز ۱۹.۷ درصد و ماه مشابه سال ۱۴۰۰ (بهمن ماه) سهم پول از نقدینگی، ۱۹.۸ درصد بوده است.

افزایش سهم پول از کل نقدینگی به این معناست که مردم نقدینگی کمتری را در سپرده‌های سودده خود نگه می‌دارند و بیشتر از آن برای معامله‌ استفاده می‌کنند. افزایش سهم پول از حجم نقدینگی در شرایطی است که به نظر می‌رسد، تحت تاثیر انتظارات تورمی در سال گذشته، تبدیل شبه پول به پول شدت گرفته است؛ هرچند سیاست گذار در ماه‌های پایانی سال گذشته تلاش داشت، با افزایش نرخ سود سپرده‌های بانکی، جذابیت ورود پول به بخش شبه پول را بیشتر کند، به نظر می‌رسد سهم بیش از ۲۵ درصدی پول از حجم نقدینگی، موضوعی است که نیازمند تدبیر و برنامه ریزی از سوی سیاست گذار پولی است تا از تداوم این روند جلوگیری کند، زیرا به گفته کارشناسان اقتصادی، سهم بالاتر پول می‌تواند تعبیر به سرعت بالاتر گردش پول شود که باعث تورم بیشتر خواهد شد.  

بیش از ۱۰۷ هزار میلیارد تومان اسکناس در جیب مردم است

رسیدن نسبت پول به نقدینگی به یک‌چهارم، در شرایطی است که بررسی اجزای این پول نشان می‌دهد، میزان اسکناس و مسکوک در دست مردم، به بیش از ۱۰۷ هزار میلیارد تومان رسیده که نسبت به بهمن ماه سال قبل تر، حدود ۴۳ درصد افزایش داشته است. همچنین این رقم، ۱.۸ درصد از حجم نقدینگی را شامل می‌شود که نسبت به رقم مشابه در بهمن سال ۱۴۰۰، بیشتر شده است.

همچنین دیگر بخش پول، یعنی سپرده‌های دیداری ۱۴۳۸ هزار میلیارد تومان است که نسبت به بهمن ماه سال ۱۴۰۰، رشد ۷۱ درصدی دارد که نسبت به مدت مشابه سال ۱۴۰۰، (۴۳.۳ درصد) افزایش قابل توجهی داشته است.

نگرانی همتی از رشد ۴۰ درصدی پایه پولی

عبدالناصر همتی، رئیس کل سابق بانک مرکزی در یادداشتی با اشاره به اینکه آخرین گزارش بانک مرکزی حاکی از تشديد رشد «پول» در مقابل کاهش رشد جزء دیگر نقدینگی یعنی «شبه پول» است، نوشت: افزایش  سهم «پول »در ترکیب نقدینگی یعنی فائق آمدن انتظارات تورمی  و سیالیت بالای نقدينگى و افزايش سرعت دست به دست شدن آن است كه بيانگر افزايش تقاضاى دارايى ها نسبت به نقدينگى است و آثار تورمی بر جا می گذارد. سهم پول از نقدینگی به بالای ۲۵ درصد رسیده که حاكى از تداوم افزايش سهم آن در پنج سال گذشته است. وی افزود: البته رشد ۴۰ درصدی پایه پولی در یک ساله ۱۴۰۱ هم بسیار نگران کننده است. به دلیل تغییر روش از استقراض مستقیم از بانک مرکزی برای تامین مالی دولت، به روش غیرمستقیم از طریق بانکها، درکنار تسهیلات تکلیفی و کژمنشی برخی بانکهای غیر دولتی موجب برداشت  غیر قابل قبول بانک ها از بانک مرکزی در قالب اضافه برداشت و عملیات ریپو شده است. این رشد بالای پایه پولی ضمن فعال نگه داشتن انتظارات تورمی، می تواند روند كاهشى رشد نقدینگی را وارونه كند که باید برای آن  چاره جویی شود.