همه دنیا خطوط ایرانی را قبول دارند چرا شما به هیچ انگاشتید؟!

امیراحمد فلسفی ـ هنرمند خوشنویس ـ با توجه به اقدام جشنواره «یاس یاسین» که خطوط ایرانی را از بخش بین‌المللی جدا کرده و جایزه بخش ملی را کمتر از بخش بین‌المللی تعیین کرده است، می‌گوید: خوشنویسان ایرانی بارها در جشنواره‌های مختلف خوشنویسی داوری کرده‌اند، ولی هرگز بین خطوط مختلف تفاوتی ندیده‌ایم. در جشنواره الجزایر خوشنویس ایرانی جایزه اول را کسب کرد و همه جوایز هم یکسان بود. چه شده که خطوط ایرانی را به هیچ گرفته‌اند و اینگونه تحقیر کرده‌اند؟ تا به حال در این زمینه پاسخی دریافت نکرده‌ایم و حق ماست بخواهیم از حق مادی و معنوی خود و حیثیت خود دفاع کنیم.

به گزارش خبرنگار ایسنا، تعدادی از اعضای انجمن خوشنویسان ایران در انتقاد به رویکرد جشنواره «یاس یاسین» در منزل غلامحسین امیرخانی ـ چهره ماندگار خوشنویسی و رئیس شورای عالی انجمن خوشنویسان ایران ـ گرد هم آمدند و دغدغه‌های خود را نسبت آنچه «اقدام غیرحرفه‌ای رویداد «یاس یاسین»» خواندند، مطرح کردند.

به گفته منتقدان جشنواره خوشنویسی ملی و بین‌المللی «یاس یاسین» در فراخوان دوره دوم خود، بخشی زیر عنوان «ملی» گنجانده و خطوط ایرانی (نستعلیق و شکسته و نسخ ایرانی) را صرفاً ذیل آن بخش قرار داده و برای این خطوط جایگاهی در بخش بین‌المللی قائل نشده است.

همچنین با توجه به اظهارات اساتید خوشنویسی از جمله غلامحسین امیرخانی و علی‌اشرف صندوق‌آبادی، گویا در مقایسه با سایر جشنواره‌های معتبر بین‌المللی در ترکیه، عراق و امارات که جوایزی کمابیش یکسان برای همهٔ خطوط، ایرانی و غیرایرانی، تعیین می‌کنند، در این جشنواره، جوایز بخش بین‌المللی چهار برابر بخش ملی (در زمان انتشار این بیانیه) در نظر گرفته شده است که به عقیده آنها «توهینی فاحش به شأن هنر خوشنویسی ایران و در تضاد آشکار با منافع معنوی و مادی هنرمندان خوشنویسی است». 

حال برخی اعضای انجمن خوشنویسان که پیشتر نامه‌هایی مکتوب در اعتراض به این اقدامات موسسه‌ی فرهنگی «میراث یاس یاسین» (برگزار کننده رویداد یاس یاسین) ارسال کرده است، همچنین بیانیه‌ای جمعی در اعتراض به این جایزه بین‌المللی صادر کرده است، عصر شنبه ـ نهم اردیبهشت ماه ـ با حضور غلامحسین امیرخانی، امیراحمد فلسفی، عارف براتی، علی اشرف صندوق آبادی و مهدی منصف‌پور مشاور حقوقی انجمن خوشنویسان گرد هم آمدند و درباره این امر و پیامدهایی که به همراه خواهد داشت، در حضور نمایندگان رسانه‌ها صحبت کردند.

در ادامه مشروح این گزارش را می‌خوانید:

به داشته‌های خود ارزش و اعتبار بیشتری ببخشیم

در ابتدای این برنامه صندوق آبادی طی سخنانی گفت: جشنواره «یاس یاسین» با هدف معرفی، گسترش و نشر معارف بانوی بانوان حضرت فاطمه‌ی زهرا سلام الله علیه تشکیل شده است که ما با موضوع آن کاملا موافق هستیم و حرف دل همه ماست که به صورت جامع‌تر و اثربخش‌تر ترویج شود. اینکه مؤسسه‌ی فرهنگی هنری میراث یاس یاسین برای تبلیغ فرهنگ فاطمی امر خوشنویسی را انتخاب کرده است جای قدردانی دارد؛ زیرا خاستگاه خوشنویسی از ایران بوده است. همچنین ادبیات در اشاعه فرهنگ خوشنویسی نقش تعیین‌کننده‌ای داشته است، چه بسا وقتی در طول تاریخ آثار مهم ادبیات ایران از فردوسی، حافظ و سعدی باخوشنویسی به ثبت رسیده، نشان می‌دهد که این هنر نقش ویژه‌ای در انتقال فرهنگ و تاریخ داشته است. 

او ادامه داد: اما با توجه به اینکه خاستگاه خوشنویسی ایران است و شاید کشورهای متعددی مانند ترکیه در چند دهه اخیر علاقه‌مند بوده‌اند خوشنویسی را به نام خودشان به ثبت برسانند، باید به داشته‌های خود ارزش و اعتبار بیشتری ببخشیم نه اینکه داشته‌های خود را به گونه‌ای معرفی کنیم که حق فرهنگی تاریخی حوزه خوشنویسی را ضایع کنیم. بحث این است که این رویداد برای بخش‌های ترکیه یا عربی ۱۴ هزار دلار جایزه تعیین کرده است ولی برای بخش ایرانی ۳۰۰۰ دلار! این تصمیم‌گیری نتیجه چه چیزی بوده است؟ اعتقاد ما این است که مشاوران آنها نتوانسته‌اند عمق ماجرا را برای آنها باز کنند. این است که پس از اینکه به عنوان جامعه خوشنویسان متوجه شدیم که این اقدام برای کشوری‌هایی صورت گرفته که وقتی خودشان چنین جشنواره‌هایی برگزار می‌کنند این برابری را قبول دارند و جایزه‌هایی با نرخ برابر تعیین می‌کنند، اگر ما خودمان این برابری را قبول نداشته باشیم، برای جامعه خوشنویسان خود مشکل ساز خواهیم شد.

صندوق‌آبادی در پایان گفت: ما پس از تماس‌ها و نامه‌نگاری‌های متعدد از آنها دعوت کردیم که با همفکری هم این مشکل را حل کنیم. ما می‌خواهیم به این رویداد کمک کنیم که بهترین شکل برگزار شود نه اینکه با یک هدف خوب، ۱۰ هدف خوب دیگر را تخریب کنیم.

نگرانی جامعه خوشنویسی ایران جدی است

همچنین در بخش دیگر این نشست، غلامحسین امیرخانی بیان کرد: مؤسسه‌ی فرهنگی هنری «میراث یاس یاسین» برنامه مفصلی را با پایه و اساس نام حضرت فاطمه زهرا(س) ترتیب داده است. به همین جهت اولین نکته که به ذهن ما به عنوان ایرانی و شیعه خطور می‌کند، این است که وقتی اساس مکتب اهل بیت (ع) حق طلبی و عدالت خواهی است، چرا برنامه‌ای با این نوع تفکر که الگوی ما به لحاظ اخلاقی است مغایرت پیدا کرده است و حتی ضد عدالت‌خواهی است؟ حالا این امر موجب نگرانی جدی جامعه خوشنویسی ایران شده است. 

او ادامه داد: از حدود چهار ماه پیش، قبل از اینکه جشنواره فراخوان خود را منتشر کند، از این وضعیت اطلاع پیدا کردیم و به جشنواره پیغام دادیم که برای بهتر شدن برنامه ما را با توجه به تجربه‌هایی که داریم مورد مشورت قرار دهند تا کمک کنیم که این رویداد بهتر برگزار شود.

خاستگاه خوشنویسی، ایران است

این هنرمند باسابقه خاطرنشان کرد: خوشنویسی در خاورمیانه اولین بار در اطراف کرمان و جیرفت به وجود آمده است و خاستگاهش ایران بوده که بعدا به دست هنرمندان بزرگ ایران رشد و گسترش پیدا کرده است. حال اینچنین اقدامی توسط موسسه‌ی فرهنگی «میراث یاس یاسین» که این جشنواره را با حسن نیت برای بزرگداشت یک هنر ایرانی و اسلامی برگزار می‌کنند، موجب اعتراض فراگیر جامعه خوشنویس ایرانی شده است و ما به عنوان انجمن خوشنویسان ایران و مدیرانی که ۷۴ سال در حوزه خوشنویسی کار کرده‌ایم، وظیفه خود می‌بینیم که در احقاق حقوق خود تلاش کنیم.

او با بیان اینکه خوشنویسی یکی از هنرهای ملی و تاریخی ما است که به معارف متکی است، گفت: خوشنویسی ایران برخاسته از ادبیات ما است و تمام آنچه که قرار باشد در تاریخ و هستی تعریف شود، ابتدا در ادبیات ما به صورت گنج‌نامه تاریخی تعریف می‌شود. ما افتخار می‌کنیم که میراث‌دار چنین سابقه تاریخی بسیار باشکوهی هستیم. شاید اگر بخواهیم در یک سمینار بزرگ جهانی فرهنگ‌نامه‌ای را برای بشریت انتخاب کنیم که راهبرد اخلاقی و فرهنگی باشد، خوشنویسی از آن نمونه‌های درخشان محسوب شود که باید سرمشق انسان‌های دوره‌های مختلف قرار بگیرد تا به امنیت، صلح و انسانیت نزدیک شوند.

تا به حال چنین اقدامی را در هیچ جشنواره جهانی ندیده‌ام

امیرخانی درباره تجربه‌های خود از شرکت در جشنواره‌های مختلف خوشنویسی جهان گفت: بنده حدود ۲۰ سال به عنوان داور در استانبول ترکیه در مسابقات بین المللی خوشنویسی از جمله «ارسیکا» که از طرف دولت ترکیه حمایت می‌شود و ۴۷ کشور در آن شرکت می‌کنند حضور داشته‌ام. در این رویداد هیچگاه ندیده‌ام که در بخش جوایز آثار برتر تبعیضی قائل شوند و همه آثار به یک صورت بررسی می‌شوند. هیچگاه نگفته‌اند تُرک‌ها یک طرف باشند، عرب‌ها یک طرف و ایران هم در طرف دیگر. حال ما باید چنین رویدادهایی را سرمشق قرار دهیم و حتی بهتر از آنها برگزار کنیم. 

او ادامه داد: همچنین یک هنرشناس علاقه‌مند ترک که در همان ترکیه ساکن است، در رویداد دیگری به نام «یاسین» در چند دوره در ترکیه، با مدیریت استاد علی شیرازی و همراهی بنده، خط خوشنویسی تمام منطقه را برای برگزاری یک جشنواره خوشنویسی معتبر در نظر گرفتند که داوری آنجا هم به عهده بنده و استاد شیرازی بود. آنجا هم آثار یک جا دیده شد و به آثار برتر یکسان جایزه داده شد. 

این هنرمند خوشنویس تصریح کرد: رویداد دیگری به نام جشنواره خوشنویسی «حلیه شریف» در کشور ترکیه برگزار می‌شد که در یک دوره در این رویداد هم برنده اول یک هنرمند بزرگ تراز اول ایران و یک استاد مصری بود؛ یعنی در بین آثار متعددی که می‌توانستند برنده جایزه ویژه باشند، از بین دو استاد که یکی ایرانی و یکی مصری بودند نتوانستیم یکی را انتخاب کنیم و هر دو برنده شدند.

جشنواره فراخوان را تغییر دهد

او در ادامه سوال کرد که چرا رویداد یاس یاسین که محور برنامه خود را شخصیت برجسته‌ای مانند حضرت فاطمه (س) قرار داده است و به همین دلیل باید بنیان آن حق و عدالت باشد، دو نوع جایزه در قالب ملی و بین‌المللی در نظر گرفته است که مقدار جایزه ملی کمتر از بین‌المللی است؟ 

امیرخانی تصریح کرد: سخن ما درباره مقدار جایزه نیست درباره تبعیضی است که موجب تحقیر می‌شود و ضد مکتب شیعه است.

رئیس شورای عالی انجمن خوشنویسان ایران همچنین این درخواست را مطرح کرد که جشنواره «یاس یاسین» در فرصت باقی مانده تا دی ماه، در فراخوان تغییرات و اصلاحاتی لحاظ کند؛ چراکه متفاوت بودن مبلغ جایزه و شرکت ندادن خط ایرانی در بخش بین‌المللی موجب تحقیر و تبعیض می‌شود و حیثیت ملی و تاریخی ما را تحت تاثیر قرار می‌دهد. 

پیامدهای این تصمیم در عرصه هنر داخلی و بین المللی سنگین است

او پاسخ داد: پیامد مسئله مهمتر است؛ چراکه اتفاقی که امروز رخ می‌دهد آن گسترشی را که در اذهان و در جوامع مختلف چه کشور ما و چه کشورهای خاورمیانه پیدا می‌کند، بعدا انتشار وسیع‌تری خواهد داشت. حال اثرات آن ممکن است تا حدی دامن‌گیر شود و ایجاد سوءتفاهم‌هایی کند که اصلا هدف فرهنگ و هنر نیست. فرهنگ و هنر میراثی برای کل جامعه بشری است که کمک کند ما انسان‌ها از طریق آن به هم نزدیک شویم. پیامد این اتفاق در ایران و منطقه به شدت سنگین خواهد بود که به شدت مورد نگرانی ما است.

پاسخ برگزارکنندگان جشنواره چه بود؟

در ادامه این نشست خبرنگار ایسنا از غلامحسین امیرخانی‌ سوال کرد که پاسخ جشنواره «یاس یاسین» به نامه‌نگاری‌ و درخواست آنها چه بوده است؟ 

این هنرمند پیشکسوت پاسخ داد: چندین نوبت از طریق تلفن و نامه با دفتر این برنامه در مشهد صحبت کردیم و توضیحات لازم و دقیق را دادیم. این امر را مطرح کردیم که این برنامه باید به صورتی انجام شود که تمام ابعادش توأم با خیر، برکت و هدفی باشد که مورد انتظار جامعه فرهنگ و هنر است ولی متأسفانه پاسخی ندادند. 

او در پایان گفت: ما برای چنین رویدادهایی سرمشق‌های زیادی داریم. آیا برای جایزه نوبل می‌گویند که چون فلان نویسنده آفریقایی است جایزه او یک سوم فلان نویسنده فرانسوی باشد؟ تا به حال چنین موردی ندیده‌ایم. جایگاه هنر جهانی بودن است. مثلاً فرش ما به عنوان یک هنر تاریخی و ملی نقش جهانی دارد آیا می‌تواند این‌گونه شود که کسی یا جایی بخواهد آن را به نام خود ثبت کند؟ جهانی بودن آن بطن و معنا آن است. میراثی است برای همه مردم جهان. حال در این مورد هم خوشنویسی یک هنر جهانی است و اصلا ضرورتی نداشته که به دو بخش ملی و بین‌المللی تفکیک شود. 

اقدام جشنواره «یاس یاسین» بازار خوشنویسان ایران را در دنیا خراب می‌کند

همچنین امیراحمد فلسفی طی سخنانی درباره پیامدهای این اقدام جشنواره «یاس یاسین» گفت: اهمیت ملی و بین‌المللی به این خاطر است که جایزه را غیرعادلانه تعیین کرده، وگرنه اگر می‌گفتند خط نستعلیق، شکسته و نسخ در بخش ملی و خط‌های آنها بین‌المللی با جوایز یکسان اصلا مشکلی نداشتیم. مشکل اینجاست که جایزه بخش ملی یک چهارم بخش بین‌الملل است که این می‌تواند اینگونه تعبیر شود که خط ایرانی یک چهارم خط بین‌المللی برای خود ما ارزش دارد که این امر موجب تحقیر، توهین و خراب شدن بازار ما در خارج می‌شود. وقتی که ایران خود جشنواره را برگزار می‌کند و خطوط خود را در بخش بین‌الملل قرار نمی‌دهد و جایزه بخش ملی را هم یک چهارم تعیین می‌کند؛ یعنی ایرانی‌ها برای خطوط و هنر هنرمندان خود کمتر ارزش قائل هستند. ارزش‌های معنوی ارزش مالی می‌آفریند و موجب خواهد شد که خارجی‌ها از این پس ارزش کمتری برای خط ایرانی قائل شوند چراکه خود ما به این امر اذعان کرده‌ایم. اگر که از این پس به جشنواره‌های خارجی دعوت نشویم یا ما را در گوشه‌ای قرار دهند دلیلش همین اقدام خود ما بوده است. وقتی که آنها خط، آثار تاریخی، شعرا و دانشمندان ما را به نام خود ثبت می‌کنند، طبیعی است که وقتی چنین اتفاقی بیفتد برای ما در جامعه جهانی ارزش قائل نشوند. 

در پی بیان اظهارات بالا از سوی جمعی از استادان خوشنویسی کشور، ایسنا در تلاش است تا در گفت‌وگویی با برگزارکنندگان جشنواره یاس یاسین، توضیحات آنها و علت این تصمیم را جویا شود که در صورت پاسخگویی این توضیحات هم متعاقبا ارسال خواهد شد.

انتهای پیام