بررسی تهدیدات و فرصت‌های هوش مصنوعی برای بازار کار در گفتگو با احمد میدری، معاون سابق وزیر کار/ متین مصطفایی

    خانه  > slide, سایر گروهها  >  بررسی تهدیدات و فرصت‌های هوش مصنوعی برای بازار کار در گفتگو با احمد میدری، معاون سابق وزیر کار/ متین مصطفایی

•  خبر اختصاصی
•  تاریخ : ۱۴۰۲/۰۲/۱۲
•  دسته : slide,سایر گروهها
•   لینک کوتاه :
•  کد خبر : 020212758

چاپ خبر

بررسی تهدیدات و فرصت‌های هوش مصنوعی برای بازار کار در گفتگو با احمد میدری، معاون سابق وزیر کار/ متین مصطفایی

ماهنامه خط صلح – در هفته‌ای که گذشت رسانه‌ی «کویت نیوز» از مجری زن که با استفاده از «هوش مصنوعی» تولید شده است، رونمایی کرد. اسم این مجری که کت مشکی و تی‌شرت سفید پوشیده، «فضه» است و قرار است بولتن‌های آنلاین را برای بینندگانش بخواند. روندی که به سرعت در حال گسترش بوده و بخش‌های مختلف اقتصاد، از خدمات، صنعت و کشاورزی گرفته تا پزشکی، مهندسی و هنر را تحت تأثیر قرار داده است.

هوش مصنوعی و به ‌صورت ساده، اتوماسیون، به فرآیندی اطلاق می‌شود که شرکت‌ها، الگوریتم‌ها و ماشین‌ها را برای انجام کارهای مختلف جایگزین افراد می‌کنند تا دقیقاً کار موردنظر را با سرعت بسیار بیش‌تر و هزینه‌ی بسیار کم‌تر انجام دهند. در حال حاضر، در بسیاری از صنایع روزبه‌روز شاهد افزایش بهره‌گیری از چنین رویکردی هستیم و بسیاری از شغل‌های سنتی تا ۱۰ سال آینده در کشورهای پیشرفته تا حد زیادی ناپدید خواهند شد. طبق گزارشی که یکی از موسسه‌های پژوهشی آمریکا منتشر کرده، طی ۱۰ سال آینده ۲۵درصد از شغل‌های ایالات متحده آمریکا در معرض خطر جایگزینی قرار دارند.

این روزها استفاده از هوش مصنوعی در دنیا بیش از پیش افزایش یافته و با معرفی محصولاتی مثل چت جی‌پی‌تی (ChatGPT) که در حقیقت ربات چت هوشمندی است که می‌تواند به سوالات افراد در هر زمینه‌ای پاسخ دهد، دغدغه‌های زیادی نیز مطرح شده که آیا در آینده‌ی نزدیک، این ربات‌ها، جایگزین انسان‌ها در مشاغل مختلف خواهند شد یا خیر. در این باره با دکتر «احمد میدری» اقتصاددان، معاون سابق وزیر کار و نماینده‌ی مجلس ششم به گفتگو نشستیم و این موضوع را بررسی خواهیم کرد که آیا واقعاً هوش مصنوعی ما را بیکار خواهد کرد و به طور کلی این نوآوری چه تأثیری بر بازار کار خواهد گذاشت؟

اما پیش از این‌که به جایگزینی مشاغل و حذف آن‌ها بپردازیم باید بپرسیم این ابزار به چه دلیل این‌قدر مهم شده است؟

دکتر میدری معتقد است: یکی از جذابیت‌های این ابزار، این است که گفتگو با یک کامپیوتر، حس جالبی را به انسان منتقل می‌کند؛ به‌ویژه که در هنگام چت کردن، چت جی‌پی‌تی این قابلیت را دارد که با به یاد داشتن گفتگوهای قبلی، آن را ادامه داده و تاریخچه‌ی گفتگوهایمان را به خاطر دارد. در عین حال، دقیقاً متوجه سوالاتی که می‌پرسیم، می‌شود و پاسخ سوالات را درست و دقیق خواهد داد.

چت جی‌پی‌تی این قابلیت را دارد که در همه‌ی زمینه‌ها پاسخگو باشد؛ از تولید محتوا و پژوهش گرفته تا کدنویسی و ویرایش زبان و دیگر زمینه‌ها. ما می‌توانیم سوالی تاریخی بپرسیم و یا حتی سوالاتی مطرح کنیم که پاسخش در اینترنت نیست و خود چت جی‌پی‌تی با تحلیل، به آن جواب‌ها رسیده و تحلیلش گاهی حیرت‌انگیز است.

هم‌چنین این ابزار، تا حدی قابلیت استدلال دارد و می‌تواند با بهره‌گیری از اطلاعات و دانشش، به پاسخی که پرسشگر از او می‌خواهد، برسد.

میدری درباره‌ی تجربه‌ی شخص خود از هوش مصنوعی می‌گوید: «خود من از چت جی‌پی‌تی ایده‌ی الگوریتمی هم گرفته‌ام؛ یعنی الگوریتم و روشی را برای حل یک مسئله به من پیشنهاد کرد که در واقع قبل از آن اصلاً چنین ایده‌ای وجود نداشت. به علاوه می‌توان از آن، سوال‌های خیلی خاصی پرسید که با جستجو در گوگل، جوابی برای آن پیدا نمی‌کنیم. یا حتی اگر آن پرسش را در “گوگل اسکولار” جستجو کنیم، می‌بینیم که حتی پژوهشی در آن رابطه انجام نشده است. ترکیب این سه مورد با هم، خیلی جالب شده و محصول خیلی جذابی را ارائه کرده است.»

آیا چت جی‌پی‌تی یک پدیده‌ی جدید است؟

دکتر میدری در پاسخ به این پرسش می‌گوید: «اگرچه چت جی‌پی‌تی پیشرفت بزرگی به حساب می‌آید اما در واقع یک نوآوری است که بر روی پیشرفت‌های قبلی سوار شده. ما بسیاری از اجزای آن را قبلاً در اختیار داشتیم و حالا با هوش‌ مصنوعی، به مراتب قوی‌تر هم شده‌اند. ما تا پیش از این، محصولات مختلفی داشتیم؛ مثلاً محصولاتی که این قابلیت را داشتند که مطلبی که ما به زبان انگلیسی نوشته بودیم را ویرایش می‌کردند. یا محصولی که در یک زمینه‌ی خاص به ما مشاوره بدهد و با بهره‌گیری از هوش‌مصنوعی به کامپیوترها قدرت استدلال را تا حدی داده بودیم.»

وی می‌افزاید: «مثلاً ربات‌هایی مشابه با چت جی‌پی‌تی در زمینه‌های خاص نیز داریم که می‌توانیم با مراجعه به وبسایت، درخواست گفتگو با کاراکتری را داشته باشیم که مثلاً روانشناس باشد و پاسخگوی سوالات ما در قالب روانشناسی شود. یا حتی خواهان گفتگو با کاراکتر “هیتلر” باشیم و هوش مصنوعی در قالب هیتلر پاسخگوی ما می‌شد.

اما حالا تمام این قابلیت‌ها و توانایی‌ها در یک محصول گردآوری شده و همین چت جی‌پی‌تی را بسیار جذاب و زیبا کرده؛ یک پکیج کامل. این محصول، یکی از قدم‌های بعدی بود که هوش مصنوعی برداشته و الان با استفاده از نوآوری‌های الگوریتمی، به آن رسیده‌ایم و دیر یا زود چنین محصولی تولید می‌شد.»

وقتی کامپیوترها جایگزین انسان‌ها می‌شوند

معاون سابق وزیر کار با تأکید بر نقش هوش مصنوعی در تحولات آتی رشد و توسعه صنعتی کشورها می‌گوید: «از همان ابتدا، هدف از ساخت کامپیوترها، انجام کارهای اتوماسیون بود؛ یعنی این‌که به جای آن‌که کارها به‌صورت دستی انجام شوند، آن‌ها را به کامپیوتر بسپاریم. در حال حاضر هم ما در انقلاب صنعتی چهارم هستیم که هوش مصنوعی در آن نقش بسیار پررنگی را ایفا می‌کند. وقتی انقلاب‌های صنعتی مختلفی رخ دادند و تبعات هرکدام از آن‌ها، سال‌ها ادامه پیدا کرد، شاهد تحولات چشمگیر زیادی در بازار کار بودیم و به هرحال خیلی از مشاغل دستخوش تغییراتی شدند.»

وی در ادامه می‌افزاید: «مثلاً در قرن بیستم با اختراع اتومبیل، درشکه‌ها تدریجاً کنار رفتند و اگرچه باعث بیکاری درشکه‌چی‌ها شد، اما مشاغل جدیدی مثل راننده و مکانیک ایجاد شدند. این روند در بخش‌های دیگر هم قابل مشاهده است و این در واقع ذات فناوری است که به هر حال شغل‌هایی که به‌صورت دستی یا انسانی انجام می‌شوند و قابلیت انجام آن‌ها به ‌صورت ماشینی وجود دارد، روزگاری به ماشین‌ها سپرده خواهند شد.»

مشاغلی که از بین رفتند

دکتر میدری با اشاره به حذف برخی مشاغل در دوره‌های مختلف گفت: «در گذشته‌های نه چندان دور، مشاغلی وجود داشتند که الان به نظر ما مضحک می‌رسند؛ صدها سال پیش افرادی بودند که در ساعات ابتدایی روز، با چوب به شیشه منازل افراد می‌زدند تا آن‌ها را برای رفتن به محل کار، بیدار کنند که با ساخت ساعت زنگدار، این افراد بیکار شدند. اوایل ابداع ورزش بسکتبال، سبدها در واقع سبد میوه بودند و هر توپی که وارد سبد می‌شد، افرادی مجبور بودند تا با بالا رفتن از نردبان، توپ را از سبد خارج کنند. الان این شغل‌ها برای ما مضحک به نظر می‌رسد و حالا هم مشاغلی داریم که به هرحال دیر یا زود از بین خواهند رفت.»

وی افزود: «مثلاً در بحث ورزش، شغل داوری فوتبال بسیار در خطر است. ما شاهد آن هستیم که در سال‌های اخیر، آفساید چقدر دقیق، با هوش مصنوعی تشخیص داده می‌شود و چقدر راحت می‌توان آنالیزهای مختلفی داشت و بعید است که تا چند سال بعد کمک داور بتواند نقش خاصی را در زمین ایفا کرده و با حضور VAR و بازبینی تصاویر بحث‌برانگیز بازی، نقش داور هم تدریجاً کم‌رنگ و کم‌رنگ‌تر خواهد شده و تصمیمات اتوماتیک و در لحظه گرفته خواهد شد.»

شغل‌های جدیدی که باید منتظرشان باشیم

اتفاقی که در آینده‌ی دور یا نزدیک رخ خواهد داد این است که شغل‌های جدیدی برای انسان‌ها ایجاد خواهد شد. شغل‌هایی که شاید همین یکی دو سال قبل برای ما خیلی عجیب به نظر می‌رسیدند. دکتر میدری در این باره توضیح داد: «در حال ‌حاضر شغلی به نام “مهندسی سریع” به لیست مشاغل دنیا اضافه شده که این فرد باید بلد باشد و بداند که چطور سوالات را از هوش‌مصنوعی بپرسد و چطور گفتگو را با هوش مصنوعی جلو ببرد و مثلاً چطور متن را به هوش مصنوعی بدهد که تصویر مدنظر را از او بگیرد. در آینده شاهد شغل‌های این چنینی بیش‌تری خواهیم بود و تحول خیلی بزرگی در این زمینه خواهیم داشت.»

وی ادامه داد: «برخی شغل‌های جدید حتی شاید برای ما ناملموس باشند؛ مثلاً شغل روان‌شناسی ربات‌ها. یعنی هوش مصنوعی در آینده خودش مورد روان‌شناسی قرار خواهد گرفت. این‌ها شاید به نظر خنده‌دار بیایند ولی دنیای آینده در این حد برای ما عجیب خواهد بود.»

آیا هیچ‌کس در برابر این فرآیند در امان نیست؟

دکتر میدری به تحولاتی اشاره نمود که در طی زمان شکل می‌گیرند و موجب تغییر شکل و ماهیت پدیده‌های انسانی می‌شوند. وی تأکید کرد: «به لطف پیشرفت‌های همه‌جانبه در حوزه‌ی اتومبیل‌های خودران، رانندگان هم تا حد زیادی شغل خود را از دست می‌دهند. هم‌چنین باید به پیشرفت گسترده‌ی پهپادهای نظامی اشاره کنیم که می‌توانند نیاز به نیروهای نظامی را تا حد زیادی کاهش دهند؛ همان‌گونه که در جنگ اوکراین شاهدش هستیم. با وجود تکنولوژی‌هایی مانند “گوگل دوپلکس”، افرادی مانند منشی‌ها هم کنار می‌روند و کارهای آن‌ها به دستیارهای دیجیتالی سپرده می‌شود.»

وی افزود: «باید به پیشرفت فناوری چاپ سه‌بعدی هم اشاره کنیم که دیر یا زود، بخش زیادی از شغل‌های مربوط به ساخت و ساز ساختمان‌ها را زیر سایه‌ی خود قرار می‌دهد و حتی در آینده‌ی نه‌چندان دور به جایی می‌رسیم که بخش‌های مختلف ساختمان در کارخانه‌ها ساخته می‌شوند و فقط در محل نصب، سر هم بندی خواهند شد.»

کاهش هزینه‌ها و افزایش حق انتخاب

دکتر میدری به مزیت‌های هوش مصنوعی و اثراتی که بر جامعه و اقتصاد کشورها باقی خواهد گذاشت اشاره کرد و افزود: «اگرچه این مطلب برای برخی مشاغل نگرانی‌هایی ایجاد می‌کند، ولی اوضاع آن‌چنان هم بد نخواهد بود. اول از همه، اتوماسیون شغل‌ها خبر خوبی برای مصرف‌کنندگان به حساب می‌آید. با این کار، هزینه‌ها پایین می‌آید و حق انتخاب افزایش پیدا می‌کند. این موضوع برای اقتصاد هم تأثیر مثبت زیادی به همراه دارد. طبق گزارش یک شرکت خدمات مالی بریتانیایی، اتوماسیون شغل‌ها تا سال ۲۰۳۰ برای اقتصاد جهانی ۱۵ تریلیون دلار ارزش افزوده به ارمغان می‌آورد.»

اما مسئله‌ی اصلی در مورد فاصله‌ی اکنون تا چنین آینده‌ای است. در زمانی که اتوماسیون به‌طور همه‌جانبه شغل‌ها را نابود می‌کند، دولت‌ها تا مدت‌ها نمی‌دانند که باید چه کاری را انجام دهند. در چنین دورانی، احتمالاً شاهد افزایش فقرا و حتی ناآرامی‌های شهری خواهیم بود. نابودی شغل‌ها مطمئناً با اعتراضات زیادی همراه می‌شود و این خشم گسترده تبعاتی به همراه خواهد داشت. در هر صورت چنین طوفانی دیر یا زود فرا می‌رسد و با یادگیری مهارت‌های جدید، باید خودمان را برای این وضعیت آماده کنیم.

آیا هوش مصنوعی بر هوش اجتماعی انسان غلبه می‌کند؟

دکتر احمد میدری، نماینده‌ی مجلس ششم به آماری اشاره نمود که در مجمع جهانی اقتصاد ۲٠۲٠ ارائه گردیده و گفت: «با توجه به گزارش “آینده‌ی مشاغل ۲۰۲۰” منتشر شده توسط مجمع جهانی اقتصاد، انتظار می‌رود هوش مصنوعی تا سال ۲۰۲۵ جایگزین ۸۵میلیون شغل در سراسر جهان شود. اگرچه این عدد ترسناک به نظر می‌رسد، اما این گزارش ادامه می‌دهد که هوش مصنوعی هم‌چنین در این دوره‌ی زمانی ۹۷میلیون شغل جدید ایجاد خواهد کرد. صنایعی که همیشه به انسان نیاز دارند.»

این کارشناس حوزه‌ی کار و رفاه اجتماعی به مشاغلی اشاره کرد که از تهدیدات مرتبط با هوش مصنوعی در امان می‌مانند و افزود: «خیال ما می‌تواند از این واقعیت راحت باشد که برخی از مشاغل هرگز با هوش مصنوعی جایگزین نمی‌شوند. مشاغلی که هوش مصنوعی قادر به تقلید و تکرار آن‌ها نیست، از زمینه‌های خلاقانه تا مشاغل همدلانه و هم‌چنین مشاغل پیچیده‌ی سیاسی و استراتژیک را شامل می‌شود.»

«همچنین تقاضا برای کارگران انسانی وجود خواهد داشت که به ما کمک کنند تا با دنیای جدید با حضور بیش‌تر هوش مصنوعی سازگار شویم. برخی از مشاغلی که هم‌چنان به نیروی انسانی متکی هستند عبارتند از نویسندگی، کنشگری اجتماعی، وکالت، آموزش و مهندسان آموزش هوش مصنوعی. این زمینه‌ها ممکن است هم‌چنان با پیشرفت هوش مصنوعی در آینده کمک داده شوند، اما هوش مصنوعی و ربات‌ها نمی‌توانند همدلی و هوش اجتماعی مورد نیاز در این حوزه‌ها را ارائه کنند.»

اما راهکار ما برای بیکار نشدن چیست؟

دکتر میدری درباره‌ی راهکارهایی که افراد در قبال آینده‌ی عجیب و غریبی که با ظهور هوش مصنوعی پیش رو باید در نظر بگیرند، گفت: «به نظر من قاعدتاً افرادی که در حوزه‌های خلاقانه کار می‌کنند، باید کار با این ابزارهای جدید را یاد بگیرند.»

او ادامه داد: «این ابزارها درآینده بسیار تأثیرگذارتر خواهند شد؛ مثلاً همین چت جی‌پی‌تی، در حال حاضر ابزاری است که به‌ صورت عام فعالیت می‌کند و همه‌ی رشته‌ها را در بر می‌گیرد ولی در آینده، چت‌های تخصصی خواهیم داشت که در زمینه‌های مشخصی کار خواهند کرد. پس برای افراد بسیار مهم خواهد بود تا یاد بگیرند که چطور با این ابزارها کار کنند و چطور این ابزارها را برای کار خودشان در اختیار داشته باشند.»

میدری در مورد آینده‌ی شغلی کودکان و نوجوانان هم توصیه‌ای داشت: «مسئله‌ی مهم دیگری که متأسفانه در جامعه ایران پررنگ هم هست، این موضوع است که والدین فرزندانشان را به سمت مشاغلی که خودشان دوست دارند یا به نظرشان مشاغل پردرآمدی هستند، سوق می‌دهند. مثلاً به بچه‌ی ده ساله توصیه می‌کنند که حتماً در آینده در این شغل که درآمد بالایی دارد، مشغول به کار شود و می‌کوشند تا شغل مدنظرشان را برای فرزندشان جا بیندازند. اما نکته‌ی مهم اینجاست که آینده‌ی بازار شغلی دنیا، خیلی متفاوت از چیزی خواهد بود که ما تصور می‌کنیم و دیگر مثل سابق نیست که شغل‌های دویست سال پیش و آبا و اجدادی، نسل به نسل منتقل شده و به نسل‌های بعدی برسند و واقعاً شاید خیلی از شغل‌هایی که امروزه وجود دارند، پنج یا ده سال آینده حتی وجود نداشته باشند.»

باید نسل خلاق تربیت کنیم

معاون سابق رفاه اجتماعی وزیر کار در بخش پایانی صحبت‌هایش گفت: «هرچند کشور ما از رشد تحولات تکنولوژیکی و فناوری تا حدودی عقب افتاده است و هم‌چنان بخش خدمات سنتی بیش‌ترین سهم را در اشتغال نیروی کار دارد اما دیر یا زود بایستی برای این روند آماده شویم و نسل آینده را طوری تربیت کنیم که خلاقیت بیش‌تری داشته باشند. همه‌ی اینها باعث می‌شوند که اگر ما بخواهیم به این موضوع بیندیشیم، شاید بهتر باشد که فرزندانمان را به سمت یادگیری مسائل جدید سوق دهیم تا مرتب در حال یادگیری باشند و خود یادگیری را آموخته و به فرآیند “از یادسپاری” مسلط شوند؛ یعنی این‌که بتوانند مهارت یاد گرفته را فراموش کرده و در زمان مناسب، مهارت جدیدی را یاد بگیرند.»

مطالب مرتـبط

• صدوچهل‌وچهارمین شماره از ماهنامه‌ی خط صلح منتشر شد
• اخراج شماری از کارگران کارخانه صدر فولاد/ معوقات مزدی معلمان در سیستان و بلوچستان و کارگران شهرداری سراوان
• صدوچهل‌وسومین شماره از ماهنامه‌ی خط صلح منتشر شد
• صدوچهل‌ودومین شماره از ماهنامه‌ی خط صلح منتشر شد
• صدوچهل‌ویکمین شماره از ماهنامه‌ی خط صلح منتشر شد

برچسب ها: ChatGPT اتوماسیون احمد میدری اشتغال الگوریتم بیکاری تکنولوژی توسعه چت جی پی تی خط صلح خط صلح 144 خلاقیت فناوری کدنویسی ماهنامه خط صلح متین مصطفایی هوش مصنوعی

بدون نظر

نظر بگذارید