استخراج و اکتشاف نفت در تالاب‌ها بلای جان تالاب‌های خوزستان

آفتاب‌‌نیوز :

مهدی قمشی، عضو هیات علمی دانشکده مهندسی آب و محیط زیست دانشگاه شهید چمران اهواز در دومین روز از نشست تحلیلی وضعیت تالاب‌های کشور که به صورت وبینار در محل فرهنگستان علوم برگزار شد، گفت: کل مساحت تالاب‌های کشور ۳.۴ میلیون هکتار و مساحت تالاب‌های ثبت شده در نشریه وزارت نیرو، ۲.۲ میلیون هکتار است.

وی کل مساحت تالاب‌های استان خوزستان را ۶۶۷ هزار هکتار یعنی حدود ۲۰ درصد کل مساحت تالاب‌های کشور و یا ۳۰ درصد مساحت تالاب‌های ثبت شده کشور ذکر کرد و ادامه داد: تالاب‌های "شیمبار"، "میانگران ویندون"، "پامدژ"، "هورالعظیم" و "شادگان" تالاب‌های استان خوزستان هستند که ۲۰ درصد کل مساحت تالاب‌های کشور را شامل می‌شوند.

تالاب هوالعظیم

وی، هورالعظیم را تالابی بزرگ و دائمی و مرزی میان ایران و عراق دانست که از کل مساحت ۳ هزار کیلومتر مربعی آن حدود هزار کیلومتر مربع آن در ایران قرار دارد.

عضو هیات علمی دانشکده مهندسی آب و محیط زیست دانشگاه شهید چمران اهواز، اضافه کرد: در چند سال اخیر افزایش فعالیت‌های انسانی در تالاب به‌ویژه آب حاصل از زهکشی واحد توسعه نیشکر دهخدا، شبکه آبیاری کوثر و شبکه‌های آبیاری جنوب کرخه و همچنین توسعه میدان نفتی آزادگان موجب انباشت املاح محلول و خشک شدن بخشی از این تالاب شده است.

قمشی، هورالعظیم را یکی از ذخایر ارزشمند محیط زیست دانست که در طول سال دارای آب و گیاه است و خاطر نشان کرد: هر ساله با شروع فصل پاییز هزاران پرنده از نیمکره شمالی در مسیر مهاجرت خود به آب‌های گرم جنوب در تالاب هورالعظیم فرود آمده و تا پایان فصل زمستان در آن اطراق می‌کنند و به استراحت می‌پردازند. علاوه بر آن نی بیش از ۵۰ درصد از سطح این تالاب را پوشانده و تقریبا در تمامی نقاط با عمق بیش از یک تا ۲ متر دیده می‌شود.

وی افزود: وجود نی دو عامل تشدیدکننده تبخیر یعنی "باد" و "تابش مستقیم" را محدود کرده و در نتیجه تاثیر بسیار مهمی در کاهش و کنترل تبخیر در هور دارد.

تالاب شادگان

این محقق دانشگاه شهید چمران اهواز تالاب شادگان را در منتهی الیه پایین‌دست حوضه آبریز رودخانه جراحی دانست که محل ارتباط بین رودخانه جراحی در شمال و خلیج فارس در جنوب است و ادامه داد: این تالاب از نظر وسعت در میان ۱۲۰۱ تالاب بین‌المللی معاهده رامسر در رده سی‌و چهارم قرار دارد و از ۳ بخش مشخص و قابل تفکیک تالاب آب شیرین، پهنه جزر و مدی و بخش ساحلی تشکیل شده است.

تالاب بامدژ

قمشی در خصوص تالاب دیگر استان خوزستان با نام بامدژ، افزود: این تالاب علیرغم آنکه با مناطق حفاظت شده کرخه و دز در غرب و شرق تالاب، کمتر از یک کیلومتر فاصله دارد، ولی در شمار مناطق ۴ گانه تحت حفاظت سازمان محیط زیست نیست.

به گفته وی این تالاب دارای فون و فلور غنی است که محلی برای پرندگان مهاجر زمستان گذر مانند خانواده مرغابی سانان و بومی مانند گنجشک سانان و دراج است.

استاد دانشگاه شهید چمران اهواز، یادآور شد: بررسی روند تغییرات سطح تالاب از سال ۱۳۴۴ تا ۱۳۹۶ روند کاهشی دارد.

میزان آبگیری تالاب‌های استان

عضو هیات علمی دانشکده مهندسی آب و محیط زیست دانشگاه شهید چمران اهواز گفت: بررسی‌ها در خصوص میزان آبگیری تالاب‌های استان خوزستان در ۶ ماه اول سال آبی ۱۴۰۲-۱۴۰۱ این نتایج را ارائه می‌دهد:

آبگیری ۵۴ درصدی تالاب هورالعظیم
آبگیری ۹۴ درصدی تالاب شادگان
آبگیری ۸۵ درصدی تالاب بامدژ
آبگیری ۸۷ درصدی میانگران
آبگیری ۹۱ درصدی تالاب شیمبار
آبگیری ۵۸ درصدی بندون.

وی واقع شدن اکثر تالاب‌های این استان در پایین‌دست‌ترین نقطه حوضه را از عوامل مؤثر وضعیت کنونی تالاب‌های این استان دانست و گفت: فعالیت‌های استخراج و اکتشاف نفت و سایر فعالیت‌های نفتی و پتروشیمی در تالاب‌ها، تغییر کاربری و قطعه قطعه شدن اراضی تالابی برای امور کشاورزی و آبزی‌پروری، عدم تعهد و اولویت متولیان آب به تامین حقانه حداقلی تالاب‌ها، گسترش استفاده و بهره‌برداری بیشتر از آب رودخانه‌ها و سدسازی در بالادست از جمله چالش‌های موجود درباره تالاب‌های استان خوزستان به شمار می‌روند.