ایران با نمایش کتاب‌ها، نقش خود در عصر طلایی اسلام را یادآوری کند

چارلز تالیافرو از فیلسوفان برجسته دین در عصر حاضر به شمار می‌آید و در این حوزه صاحب آثار ارزشمندی دارد. وی دانش‌آموخته دانشگاه براون و هاروارد و عضو انجمن فیلسوفان آمریکا است. او پیشتر استاد دانشگاه‌های آکسفورد، هاروارد، کلمبیا، پرینستون و نوتردام آمریکا بود و اکنون نیز استاد فلسفه کالج سنت اولاف در مینه‌سوتای آمریکاست. 

حوزه پژوهشی او الهیات، فلسفه دین، فلسفه اخلاق و فلسفه ذهن را شامل می‌شود. از نظر دینی، تالیافرو به سنت یهودی ــ مسیحی و از نظر فلسفی به سنت تحلیلی تعلق دارد؛ این در حالی است که دیدگاه دین‌شناختی او همدل با خداباوری به نظر می‌رسد، اما او نه خود را به فلسفه تحلیلی محدود کرده و نه به سنت فلسفی یهودی ــ مسیحی؛ بلکه رویکرد فلسفی او به سنت قاره‌ای و نیز به سنت‌های فلسفی سایر ادیان از جمله اسلام_دست‌کم تا حدودی_ توجه دارد. راهنمای آکسفورد درباره الهیات، راهنمای مقدماتی بر زیبایی‌شناسی، تصویر در ذهن، فرهنگ فلسفه دین، تاریخ مختصر روح، راهنمای راتلج درباره خداشناسی و راهنمای مقدماتی فلسفه دین از جمله آثار او را شامل می‌شود. 

کتاب‌های «فلسفه دین در قرن بیستم» توسط انشاءالله رحمتی و جعفر صدری؛ «صفات خدا: مقالاتی از راهنمای فلسفه دین» (مشترک با فیلیپ کویین) توسط رضا بخشایش و علی شیروانی و «زمینه‌های بحث فلسفی در ادیان جهان» (مشترک با فیلیپ کویین) توسط گروه مترجمان مرکز مطالعات و تحقیقات ادیان و مذاهب به فارسی ترجمه و منتشر شده است.

این فیلسوف شهیر دین درباره نمایشگاه بین‌المللی کتاب تهران به ستادخبری این نمایشگاه گفت: از اواخر قرن بیستم، کتاب‌ها و در نتیجه نمایشگاه‌های کتاب، مجبور شدند با آنچه که قبلا به عنوان تعامل انسان و رایانه از آن یاد می‌شد، تطبیق پیدا کنند. کتاب‌ها، به عنوان اشیا چاپی همچنان ارزشمند هستند؛ اشیای کاملا ضروری در مناطقی که دسترسی به «وای فای» ندارند. اما در مناطقی که اینترنت به خوبی ارائه می‌شود، می‌توان به کتاب‌ها با سرعت و گستره فوق‌العاده‌ای دسترسی داشت. نمایشگاه بین‌المللی کتاب تهران به اندازه نمایشگاه‌های کتاب در پاریس، استانبول و جا‌های دیگر معتبر است. با این حال، کتاب‌های فیزیکی اکنون باید عناصر مهمی را ارائه دهند؛ از جمله چاپ با کیفیت بالا، تکثیر و موارد دیگر که همه این‌ها برای رقابت با همتایان مجازی خود لازم است.

وی به جایگاه کتاب در حوزه دیپلماسی فرهنگی اشاره کرد و افزود: من معتقدم کتاب هنوز اعتبار خود را حفظ کرده است. نخست‌وزیر بریتانیا با گذاشتن دست روی کتابی سوگند یاد می‌کند، مانند رئیس جمهور ایالات متحده. سوزاندن کتاب همچنان می‌تواند باعث خشم شود. در دنیای اروپای باستان و قرون وسطی، گاهی اوقات ثروت یک شهر یا فرد را با تعداد و کیفیت کتاب‌ها می‌سنجیدند. کتابخانه‌ها در دوران مدرن از اهمیت فوق‌العاده‌ای در گسترش دانش و پرورش نظارت عمومی بر منابع مشترک برخوردار بوده‌اند.

تالیافرو ادامه داد: ایران می‌تواند با نمایش مجموعه‌ای عالی از کتاب‌ها، نقش خود در عصر طلایی اسلام را یادآوری کند. پایان یا گسست آن عصر دانش بزرگ در قرن سیزدهم، نابودی کتاب‌ها در محاصره بغداد توسط مغولان بود. هر چه مردم بیشتر بتوانند برای تولید کتاب‌های بزرگ خود جشن بگیرند، سوادآموزی و جامعه تحصیلکرده بیشتر رشد و ترویج پیدا می‌کند. این مورد باعث غنای جمهوری است. 

نویسنده کتاب «زمینه‌های بحث فلسفی در ادیان جهان» در بخش دیگری از سخنان خود با اشاره به ترجمه آثارش به زبان فارسی اشاره کرد: یکی از کتاب‌های من به فارسی ترجمه شده است. برخی از آثارم نیز به زبان‌های عربی و ترکی منتشر شده‌اند. کتابخانه شخصی من مملو از مجلدات زیبای هنر و معماری ایران است که برخی از آن‌ها هدایایی از هنرمند بزرگ ایرانی-آمریکایی «سیا ارمجانی» (Siah Armajani) است. آثار هنری سیا ارمجانی در ایالات متحده باعث افزایش احترام برای هنرمندان ایرانی شده است.

تالیافرو در پایان و در پاسخ به این سوال که «اگر بخواهید کتابی درباره وضعیت معاصر ایران در زمینه‌های فرهنگی، سیاسی و مذهبی تهیه کنید، بیشتر به تحقیقات منتشر شده در کدام کشور‌ها اعتماد می‌کنید؟» گفت: قطعا از ناشران ایرانی برای کارم در فلسفه استقبال می‌کنم؛ به ویژه برای ارتباط با دوستان و همکاران ایرانی‌ام. من به عنوان کسی که به زبان انگلیسی می‌نویسم، طبیعتا به موسسات انتشاراتی بریتانیا و آمریکا هدایت شده‌ام، اما ایران به درستی می‌تواند ادعا کند که در طول تاریخ کتاب‌هایی با بالاترین کیفیت را ترویج کرده است. حفاظت از آن‌ها در برابر نابودی، ماموریت «موزه و کتابخانه نسخ خطی هیل» بوده است که از کتاب‌های کمیاب فارسی در خاورمیانه و سراسر جهان محافظت می‌کند.

باشگاه خبرنگاران جوان فرهنگی هنری ادبیات