دوحه-دمشق: روابط پیچیده و حساب‌های به تعویق افتاده

به نوشته روزنامه الاخبار لبنان، در حالی که عملکرد قطر به موضعگیری‌های آمریکا (که تلاش می‌کند به شکلی مانع از ازسرگیری روابط کشورهای عربی با دمشق شود) و ترکیه (که مذاکراتی را برای عادی‌سازی روابط خود با سوریه آغاز کرده) مرتبط است؛ اما دلایل دیگری نیز دارد که مهمترین آنها باور به داشتن برگه برنده‌هایی است که بتوان درباره آنها مذاکره کرد از جمله روابط مستحکم میان کشور نفت‌خیر امارات و گروه‌های مخالف مستقر در شمال سوریه از جمله هیئت تحریر الشام (جبهه النصره سابق) و نیز وابستگی بخش زیادی از اپوزیسیون سیاسی به آن.

با وجود اینکه قطر همواره داشتن ارتباط با تحریر الشام را تکذیب می‌کند؛ اما فعالیتی که با هدایت چهره‌های سوری در زمینه ارتباط با القاعده مستقر در دوحه و برای تبلیغ طرح هیئت تحریر الشام به سرکردگی ابومحمد الجولانی -چهره سابق القاعده که روابط خوبی با شبکه ماهواره‌ای الجزیره قطر داشت- انجام می‌شود، به راحتی قابل مشاهده است. جدیت و استحکامی که در مصاحبه‌های متعدد این شبکه قطری با او پیش از افشای شخصیت واقعی‌اش نمایان شد و به برگزاری همایش‌های مجازی با حضور چهرهای قانون‌گذار و سران تحریر الشام ختم نشد؛ موضوعی که تاریخ طولانی از روابط میان دوحه و این تشکل‌ها چه در افغانستان، عراق و حتی سوریه را یادآور می‌شود.

همچنین قطر از چندین طرح عمرانی در شمال سوریه (که بیشترشان در مناطق تحت کنترل هیئت تحریر الشام اجرا می‌شوند) چه زیر پوشش فعالیت امدادی چه در چارچوب طرح "شهرهای خشتی" ترکیه حمایت مالی می‌کند؛ طرحی که هدف از آن رهایی از سنگینی فشارهای پناهجویان و ایجاد یک نوار جمعیتی در نوار مرزی در چارچوب عملیات تغییر جغرافیای جمعیتی با هدف دور کردن کُردها از این نوار است.

موضعگیری فعلی قطر، موضعگیری این کشور در ابتدای تحولات در حدود ۱۲ سال قبل را به ذهن یادآور می‌شود که تقریبا همین بود و طبق اظهارات حمد بن جاسم، وزیر خارجه سابق این کشور، دوحه، دمشق را به انجام تغییراتی فراخواند؛ اما دمشق نپذیرفت و آن را ادامه طرح جدید خاورمیانه دانست که آمریکا آن را اجرا می‌کند. محتوای این درخواست تا حد زیادی به درخواست دیگری که ترکیه مطرح کرد و سوریه آن را نیز رد کرد، شباهت دارد، هدف از آن درخواست، توسعه مشارکت اخوان المسلمین در قدرت است.

بر اساس این اطلاعات و با استمرار کمک‌های مالی دوحه به گروه‌های مختلف (بر اساس اظهارات برخی منابع در اپوزیسسیون سوریه در گفت‌وگو با الاخبار، بخشی از حقوق شبه‌نظامیانی که ترکیه پرداخت می‌کند، توسط قطر تامین می‌شود) و پافشاری دوحه بر میزبانی از فعالیت اپوزیسیون سیاسی که ائتلاف مخالفان نماینده آن است و بخش بزرگی از فعالیت خود را از استانبول به دوحه انتقال داده و نیز تلاش‌های دوحه برای تشکیل دوباره اپوزیسیون و متحد کردن آن و با توجه به استمرار مانع‌تراشی‌های آمریکا در مسیر ازسرگیری روابط با دمشق و عدم دستیابی به یک فرمول کار مشخص برای عادی‌سازی سوریه-ترکیه تا این لحظه، می‌توان گفت، موضوع روابط دوجانبه دو کشور هنوز پیچیده است؛ اما خیزش عربی کنونی آن را از صدر تحولات برداشته و این حساب‌وکتاب‌ها را به تعویق انداخته است.

310310