چه چیزی پشت عضویت مجدد سوریه در اتحادیه عرب است؟

خبرگزاری آسوشیتدپرس در گزارشی نوشت: «اما این اقدام احتمالا سرازیر شدن دلار به سوریه را برای بازسازی که بشار اسد، رئیس‌جمهور سوریه نسبت به آن امیدوار است، فورا و سریعا عملی نسازد. همچنین احتمال وقوع تغییراتی سریع از جمله توافقنامه‌ای درباره بازگشت پناهجویان و اقداماتی جهت کاهش قاچاق مواد مخدر که همسایه‌های سوریه خواستار هستند، وجود ندارد.

اگرچه سوریه به اتحادیه عرب بازگشته است، اما هیچ نشانه‌ و راه‌حلی درباره جنگ داخلی و آشوب ۱۳ ساله این کشور وجود ندارد. درگیری طولانی مدت این کشور حدود نیم میلیون نفر را از مارس ۲۰۱۱ کشته و نیمی از جمعیت ۲۳ میلیونی پیش از جنگ این کشور را بی‌خانمان کرده است. چندین بار نسبت به میانجیگیری تلاش‌هایی انجام شده اما هر بار با شکست مواجه شده است.

روز یکشنبه در پایان جلسه سرنوشت‌ساز شورای وزیران خارجه اتحادیه عرب در قاهره، با بازگشت سوریه به این اتحادیه پس از ۱۲ سال موافقت شد. این اقدام بدین معناست که اسد می‌تواند در نشست اتحادیه عرب در جده عربستان سعودی در تاریخ ۱۹ ماه مه شرکت کند.

اتحادیه عرب چیست و چرا وضعیت عضویت سوریه به حالت تعلیق درآمد؟

اتحادیه عرب یک سازمان ۲۲ عضوی است که در سال ۱۹۴۵ جهت ارتقاء همکاری‌های منطقه‌ای و حل اختلافات تاسیس شد؛ اما این اتحادیه مدتهاست که بی‌تاثیر و فاقد قدرت تلقی می‌شود و همچنان برای کمک به حل درگیری‌ها در سوریه، یمن، لیبی و شکاف دیپلماتیک میان کشورهای سلطنتی حوزه خلیج فارس و قطر تقلا کرده است. اتحادیه عرب عضویت سوریه را در سال ۲۰۱۱ به بهانه برخورد دولت اسد با معترضان به حالت تعلیق درآورد.

چرا اکنون اجازه بازگشت داده است؟

در سالهای اخیر چندین کشور عربی به خصوص امارات متحده عربی در سال ۲۰۱۸ به سمت از سرگیری مجدد روابط دیپلماتیک حرکت کردند. اردن و سوریه مرزهایشان را در ۲۰۲۱ بازگشایی کردند. ماه گذشته میلادی عربستان سعودی و سوریه اعلام کردند که سفارت‌هایشان را بازگشایی می‌کنند و پروازها را میان دو کشور از سر می‌گیرند.

همچنین زلزله مرگبار ششم فوریه که در سوریه و ترکیه اتفاق افتاد، این نزدیکی و احساس همدردی با سوریه را بیشتر کرد. بیش از ۶۰۰۰ تن در سوریه کشته شدند و صدها هزار نفر خانه‌هایشان را از دست دادند. مقامات ارشد کشورهایی که زمانی متخاصم بودند برای اولین بار در بیش از یک دهه به دمشق سفر کردند و کمک‌هایی به این کشور زلزله‌زده ارسال کردند.

علاوه بر این موارد، میانجیگیری چین در از سرگیری روابط میان عربستان سعودی و ایران نیز بی‌تاثیر نبود و به تنش‌زدایی درگیری‌هایی مثل سوریه و یمن کمک کرد. همچنین به گفته راندا اسلیم، از مدیران موسسه خاورمیانه، اولویت زدایی آمریکا از خاورمیانه و به‌ویژه سوریه موجب شد تا بازیگران منطقه‌ای با وجود مخالفت‌های واشنگتن، معامله‌های خود را با دمشق انجام دهند.

کدام کشورها موافق و مخالف این عضویت بودند؟

عربستان سعودی نقش کلیدی در بازگشت سوریه به اتحادیه عرب ایفا کرد و ماه گذشته میلادی هم نشستی با محوریت این موضوع برگزار شد. همچنین اردن یک نشستی را در ماه جاری میلادی در این راستا برگزار کرد.

قطر یکی از مخالفان برجسته این بازگشت بود اما با این حال پس از تصمیم روز یکشنبه نسبت به عضویت مجدد دمشق در اتحادیه عرب، در بیانیه‌ای اعلام کرد که "هیچ مانعی در برابر این اجماع نخواهد بود."

بدر السیف، استادیار تاریخ در دانشگاه کویت ضمن بیان اینکه کویت هم خواهان عادی‌سازی نبوده است، گفت: این کشور می‌خواهد شرایط را بداند، راه‌حل‌های سیاسی را بررسی کند و اینکه آیا انتخاباتی خواهد بود؟ اما علی‌رغم این نگاه‌ها، ریاض به تلاش‌هایش به‌نفع دمشق ادامه خواهد داد و در این راستا برای رسیدن به نظمی قوی‌تر و یکپارچه‌تر در این اتحادیه کوشش می‌کند.

در آینده چه اتفاقی در سوریه رخ خواهد داد؟

اسلیم در ادامه با اشاره به اینکه عضویت مجدد سوریه در اتحادیه عرب به ظاهر اقدامی نمادین است، تاکید کرد که در عمل داشتن یک کرسی در اتحادیه عرب قدرتمندانه به‌نظر نمی‌رسد.

تحریم‌های آمریکا و اروپا احتمالا در آینده‌ای نزدیک جلوی کشورهای عربی را نسبت به سرمایه‌گذاری‌های چشمگیر در حوزه بازسازی می‌گیرد؛ اما این درحالیست که بسیاری از مناطقی که در کنترل دولت هستند، پس از عضویت مجدد کشورشان در اتحادیه عرب امیدوارند که از تجارت با دنیای عرب بهره‌مند شوند تا بر بحران اقتصادی سوریه فائق آیند.

ماها یحیی، مدیر مرکز خاورمیانه مستقر در بیروت در این خصوص گفت: بعید است که سوریه نیازها و تقاضای کشورهای عربی را برآورده کند. صادقانه فکر نمی‌کنم این اقدام دریچه‌های کمک به سوریه را باز کند.

وزرای خارجه اتحادیه عرب روز یکشنبه طی یک جلسه مشورتی پشت درهای بسته درباره بازگشت سوریه به اتحادیه عرب پس از غیبت ۱۲ ساله، توافق کردند.»

310310