«خالص‌سازی»؛ واژه کلیدی در تکذیبیه لاریجانی / «چاره دیگر» کدام است؟

• تکذیبیۀ علی لاریجانی رییس پیشین مجلس شوای اسلامی و کاندیدای تأیید صلاحیت نشدۀ انتخابات ریاست جمهوری ۱۴۰۰ دربارۀ خبر اختصاصی خبرگزاری تسنیم (ارایۀ لیست در انتخابات) اگرچه کوتاه است اما هم از حیث الفاظ و ادبیات آن و هم گزارۀ پایانی قابل‌تأمل است:

• ‌ «خبر اختصاصی خبرگزاری وسیع تسنیم درباره ارایه لیست در انتخابات مصداق این گزاره است: "خسن و خسین هر سه خواهران مغاویه‌اند". نه بحثی درباره حرکت انتخاباتی در میان است و نه ارایه لیست سراسری و نه رایزنی با دیگران صورت پذیرفته. لذا بدین وسیله از جریان خالص‌سازی رفع نگرانی می‌شود و بعید است به این روش برادران بتوان رقابت تصنعی ایجاد کرد. مُلک را چاره‌ای دیگر نیاز است». درباره این متن کوتاه چند نکته را می‌توان یادآور شد:

• ۱. این نخستین بار است که از یک رسانه اعم از نشریه یا خبرگزاری با صفت «وسیع» یاد می‌شود. مرسوم است که در خطاب‌ها از کلمه «وزین» استفاده می‌کنند. تا جایی که صادق زیباکلام در واکنش به تندترین مطالب کیهان هم از این «وزین» غافل نمی‌شود!

• در ادبیات رسانه‌ای ایران از خبرگزاری تسنیم به عنوان «خبرگزاری اصول‌گرا» نام برده می‌شود و رسانه‌های فارسی‌زبان خارج از کشور هم بر انتساب آن به یک نهاد مهم تاکید دارند. دفتر آقای لاریجانی اما نه می‌توانسته اولی را به کار برد (چون لاریجانی هم خود را اصول‌گرا می‌داند) و نه دومی را هم به خاطر سوابق او در آن نهاد و هم پرهیز از واژگان مشترک.

• اشتغالات ذهنی فلسفی به اضافه بالیدن در محیط های مذهبی نجف و قم و خانواده‌های روحانی سبب شده او از برخی کلمات عربی بیشتر استفاده کند که گاه از فرط به کارگیری او وارد ادبیات سیاسی شده‌اند. کلمات یا اصطلاحات «موقف» و «رصد» در این زمره‌اند و شاید «وسیع» هم چنین شود. البته بعید است بار مثبت را مدنظر داشته باشد چرا که متن طعنه‌آمیز است و طی ۱۰ سال ریاست بر رسانه رسمی با آن وسعت و تعداد پرسنل و دایره مخاطبان در آن زمان (‌و نه حالا که به شدت ریزش کرده) هم صفت وسیع را به کار نمی‌برد.

• ۲ . تعبیر خالص‌سازی مهم است خاصه این که نزدیک‌ترین چهره رسانه‌ای به او که در دوران دبیری شورای عالی امنیت ملی معاونت رسانه‌ای لاریجانی را بر عهده داشت این خالص‌سازی را توضیح داده است.

• حسین انتظامی نوشته است: «خالص‌سازی، کشف تندروهای امروز نیست. فتنه خوارج، مک کارتیسم، برآمدن هیتلر، تصفیه های خونین استالین و نمونه های متعدد در اروپای شرقی.بعد از بهار پراگ نیمی از اعضای حزب کمونیست چکسلواکی پاک‌سازی شدند چون اصطلاحا نامطمئن بودند.»

• ۳. علی لاریجانی به صراحت اعلام می‌کند در «رقابت تصنعی» شرکت نخواهد کرد و تلاش برای القای اخباری از این دست را «شیوه برادران» برای رقابت تصنعی دانسته است.

• ۴. جمله پایانی اما مهم است: این که مُلک را چاره دیگری نیاز است. این را کسی می‌گوید که ۱۲ سال بر کرسی ریاست مجلس شورای اسلامی و ۱۰ سال بر ریاست صدا و سیما نشسته بود.

• ۵. علی لاریجانی یا دفتر او البته آن چاره دیگر را بازنگفته‌اند. چرا که نه از جنس همه‌پرسی‌خواهان برانداز است، نه می‌تواند همه‌پرسی‌یی از نوع آنچه میر حسین موسوی خواسته را تکرار کند و نه حتی رفراندوم مد نظر حسن روحانی که در اصل ۵۹ قانون اساسی آمده را. نگفته چاره چیست اما گفته رقابت تصنعی چاره نیست.

• ۶. علی لاریجانی در مقطع لیسانس در دانشگاه شریف ریاضی خوانده و اگرچه تحصیلات بعدی او با فلسفه مرتبط است اما نگاه او به سیاست از منظر ریاضیات (‌حل مساله) است. او سال‌ها پیش گفته بود: «سیاست مثل ریاضی است. به آن باید حمله کرد و حل کرد. نه این که دور آن بچرخید و بال‌بال بزنید». با این حساب ترجیح می‌دهد حمله و حل کند نه آن که دور آن بچرخد و بال‌بال بزند؛ نقشی که خالص‌سازان برای او تعریف کرده‌اند.

بیشتر بخوانید:

• واکنش دفتر لاریجانی به «هشتگ شدن یک تعبیر» / منشاء «خالص‌سازی» کجاست؟