نقطهٔ پایان برای «پابلو اسکوبار سوریه»، قاچاقچی مواد مخدر تحت حمایت حزب‌الله لبنان

بامداد دوشنبه ۱۸ اردیبهشت، کاربران فضای مجازی در جنوب سوریه با انتشار ویدئوهایی از حملهٔ هوایی به مواضعی در مناطق مرزی اردن و سوریه خبر دادند. بنا بر این ویدیوها، دو موشک در این حمله شلیک شده و دو موقعیت هدف قرار گرفته است.

ساعاتی بعد دیده‌بان حقوق بشر سوریه گزارش داد که به‌احتمال زیاد این حمله توسط هواپیماهای اردنی صورت گرفته و یکی از موشک‌ها منزل «مرعی الرمثان» مسئول اول قاچاق مواد مخدر در مرزهای سوریه و اردن را هدف قرار داده است. بنا بر این گزارش، این موشک که منزل الرمثان در روستای الشعاب واقع در حومه استان السویدا را هدف قرار داد، او را به همراه همسر و شش فرزندش کشت.

خبرگزاری رویترز هم به‌نقل از منابع دیپلماتیک گزارش داد که موشک دوم به یک کارگاه ساخت قرص‌های مخدر «کاپتاگون» اصابت و آن را منهدم کرد. بنا بر این گزارش، این کارگاه به شبه‌نظامیان تحت حمایت جمهوری اسلامی ایران و حزب‌الله لبنان وابسته است.

بیشتر در این باره:

هواپیماهای اردنی به یک مرکز تولید مواد مخدر مرتبط با ایران در جنوب سوریه حمله کردند

سوريه و مواد مخدر

با ادامه بحران سوریه که از سال ۲۰۱۱ آغاز شد و شیوع ناامنی در این کشور، در جنوب سوریه تولید مواد مخدر به‌شکلی انبوه آغاز شد، تا جایی که کشورهای غربی با متهم‌کردن برخی نزدیکان نظام بشار اسد، رئیس‌جمهور سوریه، به دست‌داشتن در این صنعت، برخی از آن‌ها را تحریم کردند.

۱۲ فروردین ۱۴۰۲ اتحادیه اروپا سامر کمال الاسد و وسیم بدیع الاسد، دو تن از پسرعموهای بشار اسد، را به‌‌اتهام دست‌داشتن در تولید و قاچاق قرص‌های کاپتاگون تحریم کرد. چند روز پیش از آن نیز ایالات متحده آمریکا و بریتانیا سامر کمال الاسد و وسیم بدیع الاسد را به‌همراه شماری دیگر از افراد و نهادهای سوری به‌خاطر نقش‌شان در تولید و قاچاق قرص‌های مخدر کاپتاگون تحریم کرده بودند.

خبرگزاری فرانسه نوامبر گذشته گزارشی تحقیقی منتشر کرد که نشان می‌دهد در بیش از یک دهه جنگ ویرانگر داخلی در سوریه، نقشهٔ داخلی این کشور تغییر کرده و مرزها و گذرگاه‌های جدیدی که مناطق را از هم جدا می‌کند، پدید آمده‌اند. در این شرایط این تنها کاپتاگون است که از همهٔ این مرزها و گذرگاه‌ها عبور می‌کند و به تجارتی پرسود تبدیل شده است.

بیشتر در این باره:

اردن می‌گوید گروه‌های مرتبط با ایران در مرز با سوریه جنگ مواد مخدر راه انداخته‌اند

اتحادیه اروپا در بیانیه‌ٔ خود گفته است: «تجارت آمفتامین نمونه‌ای از اقداماتی است که نظام بشار اسد رهبری می‌کند تا از راه آن بر ثروت نزدیکان خود بیفزاید و از راه آن‌ها قدرت و نفوذ خود را توسعه داده و سیاست‌هایش را اجرا کند.»

وزارت خزانه‌داری آمریکا نیز اعلام کرد «سامر کمال الاسد مالک یک کارگاه در استان لاذقیه است که در سال ۲۰۲۰، ۸۴ میلیون قرص کاپتاگون تولید کرد».

در فهرست تحریم‌های آمریکا، بریتانیا و اتحادیه اروپا، نام نوح زعیتر هم درج شده است. او از قاچاقچیان سرشناس مواد مخدر و تحت تعقیب اهل لبنان است اما روابطش با حزب‌الله لبنان و حضورش در مناطق تحت کنترل این حزب در بقاع لبنان تاکنون مانع بازداشت او شده است.

کاپتاگون و قاچاق آن از سوریه

کاپتاگون (یا کپتاگون) یک قرص مخدر است که از ترکیب آمفتامین و تئوفیلین تولید می‌شود. این قرص مخدر به‌خاطر ارزان‌بودنش هم ثروتمندان و هم فقرا را جذب می‌کند.

در سال‌های اخیر کشورهای عربی خلیج فارس به‌ویژه عربستان سعودی هدف قاچاقچیان کاپتاگون قرار گرفتند. گزارش‌های زیادی هم از کشف و ضبط محموله‌های کاپتاگون در پایانه‌های مرزی این کشورها منتشر شده است. مبدأ این محموله‌ها هم عمدتاً سوریه و لبنان است.

بیشتر در این باره:

رهبر قاچاقچیان مواد مخدر در مرز اردن «وابسته به حزب‌الله بود»

قاچاقچیان برای ورود محموله‌های مواد مخدر به بازارهای منطقه خلیج فارس از اردن به‌عنوان گذرگاه استفاده می‌کنند. در این مسیر قاچاقچیان تلاش می‌کنند قرص‌های کاپتاگون را در اردن هم به فروش برسانند. این روند باعث شده در سال‌های اخیر مبارزه با قاچاقچیان مواد مخدر یکی از مأموریت‌های اصلی نیروهای امنیتی و نظامی اردن به‌ویژه در مناطق مرزی با سوریه باشد.

طی ماه‌های اخیر اردن خنثی‌کردن شمار زیادی از عملیات‌های قاچاق مواد مخدر در مرزهای خود با سوریه را اعلام کرد. به‌گفتهٔ مسئولان اردنی، قاچاقچیان حتی از پهپاد نیز برای انتقال مواد ممنوع به اردن استفاده می‌کنند.

ماجرا تا آن‌جا پیش رفت که چندی پیش ایمن الصفدی، وزیر خارجه اردن، در مصاحبه با شبکه سی‌ان‌ان گفت در صورتی که دولت سوریه به تعهدات خود در مقابله با قاچاق مواد مخدر عمل نکند، اردن دست به اقدام نظامی علیه قاچاقچیان در خاک سوریه خواهد زد.

به‌گزارش خبرگزاری فرانسه،‌ مقام‌های اردنی گفته‌اند ۸۵ درصد از مواد مخدری که نیروهای امنیتی این کشور کشف و ضبط می‌کنند، برای قاچاق دوباره به کشورهای عربی خلیج فارس به‌ویژه عربستان سعودی مهیا شده‌اند.

ماه مارس گذشته روزی دیاز، سخنگوی دولت بریتانیا در امور خاورمیانه، در توئیتر نوشته بود: «سود نظام سوریه از قاچاق کاپتاگون به سالانه حدود ۵۷ میلیارد دلار رسیده که ۸۰ درصد سود قاچاقچیان جهان از این ماده مخدر است و این رقم حدود سه برابر تجارت مواد مخدر در همهٔ کارتل‌های مکزیک است.»

عکسی که یک وب‌سایت «اخبار جهادی» وابسته به جمهوری اسلامی ایران از کارگاه تولید مواد مخدر پس از تخریب با موشک منتشر کرده و آن را ادعا خوانده است.

کشته‌شدن اسکوبارِ سوریه

در حملهٔ هوایی بامداد دوشنبه به مناطق مرزی اردن و سوریه، مرعی الرمثان، از شناخته‌شده‌ترین قاچاقچیان مواد مخدر، کشته شد؛ فردی که با استعاره از نام قاچاقچی مواد مخدر مشهور کلمبیایی به «پابلو سکوبارِ جنوب سوریه» شهرت یافته است.

محمد الثلچی، ژنرال بازنشسته ارتش اردن، به شبکه الحره گفته است: «به الرمثان به‌خاطر نقشش در رهبری و هدایت عملیات قاچاق مواد محدر در جنوب سوریه از سال‌ها پیش لقب اسکوبار داده شده است. او این نقش را با حمایت گروه‌هایی همچون حزب‌الله و شبه‌نظامیان مسلح وابسته به دولت‌های ایران و سوریه ایفا کرده است.»

الثلچی ادامه داد: «این گرو‌ها از الرمثان حمایت تسلیحاتی می‌کردند و پهپادهایی که برای قاچاق مواد مخدر نیاز داشت را برایش فراهم می‌کردند. هر پهپادی که در اختیار الرمثان قرار می‌گرفت، توانایی حمل ۱۵کیلوگرم مواد مخدر داشت.»

از سوی دیگر، خبرگزاری رویترز به‌نقل از منابع اطلاعاتی اردنی و منطقه‌ای گزارش داده است که الرمثان صدها تن از قاچاقچیان مواد مخدر را سازماندهی کرده و آن‌ها را به خدمت گروه‌های شبه‌نظامی وابسته به جمهوری اسلامی ایران در جنوب سوریه درآورده بود.

بیشتر در این باره:

محموله مواد مخدر کشف شده در ایتالیا «متعلق به حزب‌الله لبنان» است

چه کسی الرمثان را کشت؟

هیچ کشوری به‌طور رسمی مسئولیت عملیات بامداد دوشنبه در جنوب سوریه را بر عهده نگرفته است.

اما وزیر خارجه اردن در همان روز در کنفرانس خبری با همتای هلندی‌اش،‌ بدون تأیید یا تکذیب نقش کشورش در عملیات جنوب سوریه،‌ گفت که اردن و سوریه برای تشکیل کمیته‌ای امنیتی-سیاسی به‌منظور مقابله با خطر قاچاق مواد مخدر به توافق رسیده‌اند.

او همچنین گفت «هر گامی را که برای حمایت از امنیت ملی‌ و مقابله با تهدید برداریم، در زمان مناسب اعلام خواهیم کرد».

با این حال، دو مقام مسئول اردنی که خواستند نام‌شان فاش نشود، در گفت‌وگو با خبرگزاری رویترز با تأیید نقش اردن در حملهٔ هوایی بامداد دوشنبه به جنوب سوریه گفتند که اقدام اردن حاوی پیامی به دمشق است تا مقابله با قاچاق مواد مخدر را جدی بگیرد؛ مسئله‌ای که از شرط‌های اردن برای بازگشت سوریه به اتحادیه عرب پس از ۱۲ سال تعلیق عضویت بود.

شروط اتحادیه عرب برای رفع تعلیق عضویت سوریه

آیا تهران می‌تواند از بازگشت سوریه به اتحادیه عرب خشنود باشد؟