تاریخ‌سازان یونان

یونان وارث تمدن و فرهنگ فلسفی، اجتماعی و هنری بسیار برجسته‌ای است و مهد فرهنگ‌ها و مذاهب علوم جهان غرب است. فرهنگ و تاریخ یونان بسیار غنی و بارز است و در علم و هنر و فلسفه آثار گران‌بهایی برجا گذاشته است. آثار و اشیا به جا مانده از یونان باستان نشان دهنده میراث فرهنگی غنی این کشور است. همچنین آداب و رسوم سنتی و مذهبی در یونان، باعث تنوع جشن‌ها و مراسم مذهبی شده است. شهر آتن، خاستگاه فلسفه یونان بوده است. یونانسرزمین اقوام ایونی است که نخستین فلسفه مدون بشری به آن‌ها نسبت دادهمی‌شود. اوج فلسفه یونان، در زمان سقراط، افلاطون و ارسطو قرن ۴ پیش از میلاد بود. آغاز فلسفه غرب از یونان بوده و تأثیر آن بر فلاسفه مسلمان بسیار زیاد بوده است. یونان از کهن‌ترین سرزمین‌های مسکونی و متمدن جهان بوده و آثار تمدن در آن بهدهها قرن پیش از میلاد باز می‌گردد. اما یونانیان در ستایش کشورشان مبالغه وافراط می‌کنند وتلاش دارند که تمدن‌هایی از قبیل تمدنایران - هند وسوریه رانادیده بگیرند وبه سادگی از کنار آن بگذرند.

کتاب «تاریخ سازان یونان» نوشته محمود فاضلی دیپلمات پیشین وزارت امور خارجه و پژوهشگر تاریخ که اخیرا از سوی انتشارات «کویر» در ۵۰۰ صفحه وارد بازار نشر شده است به معرفی ۱۰۰ شخصیت مهم و تاثیر گذار یونان از دوره باستان تا دوره معاصر این کشور اختصاص یافته است. کتاب در هفت فصل «اندیشمندان، ادبا و هنرمندان، دانشمندان، اقتصددانان، سیاست ورزان، نظامیان و روحانیون» در ۵۰۰ صفحه در اختیار علاقه‌مندان قرار گرفته است.

در میان افراد معرفی شده در این کتاب زندگی و زمانه شخصیت‌های مهمی همچون «ارسطو، افلاطون، سقراط، هراکلیت، هومر، بقراط، فیثاغورث، آریستوفانس، پریکلیس (سیاستمدار)، اسکندر، سولون (شاعر)، میکیس تئودوراکیس (موسیقیدان)، یانیس ریتسوس (شاعر)، نیکوس کازانتزاکیس (نویسنده)، بلویانیس (مبارز چپگرا)، الفتروس ونیزلوس (نخست وزیر)، فلوراکیس (سیاستمدار) ملینا مرکوری (هنرپیشه و وزیر فرهنگ)، اوناسیس (ثروتمند بزرگ یونان)، استفانوپولوس (رئیس جمهوری)، آلکو پاپاریگا (رئیس حزب کمونیست)، پاپادوپولوس (دیکتاتور سابق)، آندره‌آس پاپاندرئو (نخست وزیر)، کارلوس پاپولیاس (رئیس جمهور)، تئو آنجلوپولوس (کارگردان سینما)، کنستانتین سیمیتیس (نخست وزیر)، چیپراس (نخست وزیر)، کنساتنتیس (اخرین پادشاه)، خریستودولوس (اسقف اعظم) و... دهها نفر از شخصیت‌های تاثیر گذار علمی، فرهنگی و سیاسی این کشور مورد بررسی قرار گرفته است.

یکی از دوره‌های مهم این کشور، دوران دیکتاتوری سیاه سرهنگ‌ها در یونان است. در ۲۱ آوریل ۱۹۶۷، نظامیان قدرت را در این کشور به دست گرفتند و تانک‌هایشان خیابان‌های آتن را درنوردیدند. در طول هفت سال دیکتاتوری نظامیان، احزاب سیاسی تحت فرماندهی جرج پاپادوپولوس منحل شدند، اخبار سانسور شده و طرفداران جناح چپ تبعید، شکنجه و یا به زندان افتادند. در دسامبر ۱۹۶۷، پادشاه کنستانتین کودتای نافرجامی را رهبری کرد که در پی آن ملزم به ترک کشور گردید.در ماه ژوئن ۱۹۷۳ یونان جمهوریت خود را با اولین رئیس جمهورش یعنی پاپادوپولوس رسما اعلام نمود. در ۱۷ نوامبر همان سال اعتراض دانشجویی مهمی در دانشکده پلی تکنیک آتن شکل گرفت که با خشونت نیروهای نظامی مواجه شد و ده‌ها کشته برجای گذاشت. پایان این مناقشات ۸ ماه بعد و زمانی بود که حزب تلاش نمود تا رئیس جمهور قبرس را سرنگون کند.

کنستانتین کارامانلیس، نخست وزیر محافظه کار قدیمی، از تبعید در پاریس فراخوانده شد تا دموکراسی را دوباره احیا نماید. یکی از اصلاحاتی که به دنبال آن ایجاد شد، برگزاری انتخاباتی بود که حکومت سلطنتی را منسوخ اعلام نمود. وی سازمان‌های مقاومت چپ و کمونیست‌ها را که در مقابل اشغال آلمان‌ها مبارزه کردند را به رسمیت شناخت. در مدت زمانی طولانی، این رویداد مهم سهم بزرگی در ثبات سیاسی این کشور داشت.

از ۱۰۰ شخصیتی که در این کتاب معرفی شده‌اند، نویسنده با ۲۰ نفر آن‌ها ملاقات حضوری داشته و از هریک از آن‌ها نکته‌ای شنیده و خاطره‌ای را بیاد می‌آورد که در متن کتاب به آن اشاره کرده است. نویسنده تلاش کرده است نکات مهمی از زندگی و زمانه چهره‌های معاصر مورد نظر را با دیدگاه‌های سیاسی متفاوت از لیبرال گرفته تا سوسیالیست و یا چپ سنتی و چپ مدرن را ثبت کند که قابل استفاده برای علاقه‌مندان به فرهنگ و تمدن یونان باشد. حتی در بعضی از این نوشته‌ها علائق شخصی هر یک از این افراد مطرح شده که برای اولین مکتوب شده است.

در این کتاب بررسی و مطالعه زندگی و زمانه این شخصیت‌ها و نقش هریک از آن‌ها در بزنگاه‌های تاریخی و نقش هریک در رویدادهای معاصر یونان مورد بررسی قرار گرفته است. نویسنده که سال‌ها در این کشور اقامت داشته و به دلیل آشنایی با زبان یونانی علاوه بر شناخت سیاسی، اقتصادی و اجتماعی با فرهنگ و تمدن یونانی آشنایی دارد و از نزدیک در جریان حوادث و رویدادهای مهم سیاسی – اقتصادی در این کشور بوده و شخصا بسیاری از تحولات سیاسی و اجتماعی این کشور را از نزدیک پیگیری و سپس مکتوب کرده است.

کتاب «تاریخ سازان یونان» بخشی از یادداشت‌های این نویسنده در معرفی چهره‌های مهم سیاسی و فرهنگی یونان است. کتاب «سرزمین فلسفه و هنر، سفر سیدمحمد خاتمی به یونان» از دیگر آثار نویسنده است. پایان بخش این کتاب، معرفی منابع فارسی، انگلیسی و یونانی و همچنین نمایه است.

* پژوهشگر مسائل بین‌الملل

۳۱۱۳۱۱