شاهنامه فرهنگ ایرانی را از خطر فراموشی نجات داد

ایسنا/مرکزی استاد دانشگاه فرهنگیان استان مرکزی گفت: فردوسی بیش از هزار سال پیش با ساختن کاخی بلند از نظم پارسی، ایرانی را از نیستی، بی‌هویتی و نابودی نجات داد.

دکتر حسین فیروزی در محفل ادبی نقل و نقش که شامگاه ۲۳ اردیبهشت‌ماه به مناسبت بزرگداشت روز حکیم ابوالقاسم فردوسی و پاسداشت زبان فارسی و گرامیداشت فرهنگ پهلوانی و ورزش زورخانه‌ای در فرهنگسرای اندیشه شهرستان محلات برگزار شد، اظهار کرد: شناسنامه، شجره‌نامه، ریشه و اصل هر انسان هویت است. انسان بی‌هویت مانند برگی رها شده از درخت است که با وزش یک باد از هر گوشه‌ای به گوشه دیگر حرکت می‌کند. فردوسی برای ما هویت و شناسنامه به ارمغان آورد و ایرانی را در دوره‌ای که هویت و ملیت وی در حال فراموشی بود، زنده کرده و جان بخشید.

وی ادامه داد: جوامع جهان سومی با سه نوع بحران مشروعیت، بحران مشارکت و بحران هویت مواجه هستند که هویت، یکی از اصلی‌ترین مولفه‌ها و بحران‌هایی است که این جوامع با آن روبرو هستند. چرا که در صورت مواجهه با بحران هویت، ناخواسته جذب هویت‌های قوی‌تر خواهیم شد. فردوسی درست در زمانی این شناسنامه و فرهنگ ایرانی را زنده کرد که در آستانه فراموشی بودیم.

وی افزود: به همین دلیل است که از اقوام سومر باستان تا بین‌النهرین و میان‌رودان گرفته تا مولانا، نظامی گنجوی و ابوعلی سینای ما، یکی یکی در حال مصادره هستند و ما ساکت نشسته و تماشا می‌کنیم.

فیروزی تصریح کرد: درست در زمانی که با روی کار آمدن حکومت عباسیان و همچنین سلطان محمود غزنوی در ایران، هر فکر و ایده‌ای که با عقاید حکومت عباسیان هم‌خوانی نداشت، انگ‌های مختلفی به وی زده می‌شد، فردوسی روبروی سلطان محمود ایستاده و از عقاید و باورهای خود دفاع می‌کند.

وی گفت: وقتی از زاویه دیگری به شاهنامه بنگریم، مشاهده می‌کنیم تمام تاریخ پیدایش انسان، از لحظه پدیدار آمدن نخستین انسان بر روی کره خاکی تا دوره ورود اسلام به ایران در آن آمده است. در این میان بخش‌هایی از شاهنامه به صورت آشکار در قالب تاریخی و بخش‌هایی نیز به شکل نمادین نوشته شده است.

وی ادامه داد: شاهنامه همواره نبرد دنیای نیکی در برابر دنیای بدی، خیر در برابر شر و اهورامزدا در برابر اهریمن را در خود دارد. می‌توانیم بزرگترین پهلوان شاهنامه یعنی رستم را به عنوان نمادی از انسان کامل داشته باشیم. انسان کاملی که برای رسیدن به کمال و حقیقت باید مراحلی را پشت سر بگذارد و می‌توان به خان‌هایی که رستم سپری می‌کند، از این زاویه نگاه کرد.

پژوهشگر حوزه ادبیات فارسی و شاهنامه، افزود: خان هفتم زمانی است که رستم به نبرد دیو سپید می‌رود. در دین اسلام بزرگترین نبرد، نبرد با نفس است و تعدادی از پژوهشگران دیو سفید را نمادی از نفس اماره انسان می‌دانند. زمانی که رستم به دیو سپید می‌رسد، دیو درون غار سیاه خود در خواب است.

وی با تشبیه مبارزه رستم و دیو سپید به ماجرای حضرت یوسف و زلیخا، تصریح کرد: مبارزه با نفس بیدار و اغواکننده، هنر است نه با نفس خوابیده. اگرچه رستم می‌توانست دیو را در حالت خوابیده نابود کند، اما دیو را از خواب بیدار می‌کند. همانگونه که یوسف پس از این آزمون، خدا را سپاس می‌گوید، رستم نیز پس از شکست دیو، مغرور نشده و به شکرگزاری می‌پردازد.

وی گفت: سال‌ها است کسانی که چشم دیدن همبستگی و یکپارچگی ملت ایران را ندارند، به بهانه‌های مختلف به تاریخ حمله کرده و تلاش می‌کنند تا با هدف پراکنده کردن ملت، نمادهای ملی ما را تخریب کنند و در همین راستا شاهنامه‌ که به واسطه یک زبان ملی در طول هزاره‌ها، توانست شخصیت‌ها، اسطوره‌ها، پهلوانان، پادشاهان و نمادهای مختلف از جای جای ایران را گرد هم بیاورد و اینگونه ملت ایران را در طول تاریخ سربلند کند، به بهانه‌های مختلف مورد حمله قرار می‌گیرد.

وی ادامه داد: زبان مادری بسیاری از شاهنامه‌خوانان، شاهنامه‌شناسان و مفسران شاهنامه، فارسی نیست، اما آنان اهمیت زبان فارسی به عنوان زبان ملی را درک کرده‌اند. زبان‌های مادری ریشه‌ها و تغذیه کننده‌های زبان ملی ما هستند. اگر این خرده فرهنگ‌ها نبودند، زبان ملی ما اینگونه بلند و بزرگ نمی‌شد. آموزش زبان‌های مادری ضروری است زیرا باعث تقویت زبان ملی و زنده ماندن فرهنگ ما می‌شود.

فیروزی افزود: یافته‌های علمی زبان‌شناسی، باستان‌شناسی و اسطوره‌شناسی و دقیق‌ترین یافته‌های نژادشناسی ثابت می‌کند که چیزی به نام مهاجرت آریایی‌ها به ایران اتفاق نیفتاده است، آنچه که اتفاق افتاده، داستان کوچ آریایی‌ها از ایران و سرزمین‌های دیگر بوده است.

وی تصریح کرد: این مسئله اثبات شده که ایرانی‌ها حداقل در ۱۰ الی ۱۵ هزار سال اخیر از جایی نیامده‌اند و از ابتدا در همین جا سکونت داشتند. همانندی‌های واژگانی، زبانی و فرهنگی زبان پارسی و کشورهای اروپایی از اینجا به آن نقاط انتقال یافته است. دنیا متوجه این موضوع شده است و امیدوارم ما نیز از خواب بیدار شویم.

حمید صادقی، رئیس اداره فرهنگ و ارشاد اسلامی شهرستان محلات نیز در این مراسم با اشاره به نامگذاری ۲۵ اردیبهشت‌ماه به نام حکیم ابوالقاسم فردوسی و روز پاسداشت زبان پارسی گفت: سرودن بیش از ۶۰ هزار بیت در شاهنامه، خدمات بزرگی که فردوسی به زبان پارسی داشته است را نشان می‌دهد و این روز به درستی به نام او و زبان پارسی نامگذاری شده است.

وی ادامه داد: آغاز کلاس شاهنامه‌خوانی و نقالی، اتفاق خوبی بود که سال گذشته در محلات و به تسهیل‌گری "آتنا بیات" و با تشکیل گروه شاهنامه‌خوانی ققنوس به وقوع پیوست.

وی افزود: آشنایی کودکان و نوجوانان با زبان پارسی، شاهنامه، فردوسی، ادبیات و فرهنگ، کار بزرگی است که باید تداوم پیدا کند چراکه این اقدامات بعدها آینده ادبیات فرهنگی این شهر و سرزمین را رقم خواهند زد.

به گزارش ایسنا، در این مراسم که به همت اداره فرهنگ و ارشاد اسلامی و همکاری شهرداری، شورای اسلامی، مدیریت آموزش و پرورش شهرستان محلات، انجمن ادبی سرچشمه و موسسه فرهنگی هنری شمیم صبح محلات برگزار شد، تعدادی از هنرجویان گروه شاهنامه خوانی ققنوس در سنین ۵ تا ۷ سال به شاهنامه‌خوانی پرداختند. سپس میثم آهنگران، مرشد زورخانه علی‌ابن ابیطالب شهرستان محلات به اجرای نوای حماسی از شاهنامه پرداخت.

در ادامه مراسم، تعدادی از هنرجویان رده سنی ۷ تا ۱۲ سال گروه شاهنامه‌خوانی ققنوس، با اجرای هماهنگ، به اجرای نبرد رستم و شیر، خوان اول از هفت خوان رستم پرداختند. در ادامه، آتنا بیات، نقال و شاهنامه‌خوان بین‌المللی و تسهیلگر گروه شاهنامه‌خوانی ققنوس به نقل داستان بیژن و گرگین پرداخت.

در پایان مراسم با حضور تعدادی از مسئولان از آتنا بیات، هنرمند بومی استان و اعضای گروه ققنوس تجلیل شد. لازم به ذکر است که گروه شاهنامه‌خوانی ققنوس، اولین گروه شاهنامه‌خوان کودک با ۱۲ عضو در سطح استان مرکزی است.

انتهای پیام