«عروس بوکان» را فدای غوغای یوزها نکنیم

میش‌مرغ

با توجه به نرخ رو به رشد انقراض گونه‌ها، بسیاری از زیست‌شناسان معتقدند که امروزه وارد دوره ششم انقراض دسته‌جمعی گونه‌ها شده‌ایم و این سرعت رشد در طول قرن آینده بسیار نگران کننده است. در ایران نیز گونه‌های مختلفی از میش مرغ گرفته تا یوز آسیایی در معرض خطر قرار دارند اما آیا توجه به این گونه‌ها متناسب با وضعیت آن‌هاست؟

به گزارش ایسنا، امروز روز جهانی گونه‌های در معرض خطر انقراض است. این روز را برای اولین بار در سال ۲۰۰۶ به منظور آگاهی از میزان شکنندگی حیات گونه‌های در معرض خطر انقراض در جهان تعیین کردند تا چگونگی و چرایی حفاظت از این گونه‌ها و میزان اهمیت آن‌ها به ما یادآوری شود. این روز را هر ساله در سومین جمعه ماه می گرامی می‌دارند که امسال مصادف با ۲۹ اردیبهشت‌ماه است.

براساس فهرست قرمز اتحادیه جهانی حفاظت از طبیعت (IUCN) در جهان ۸۷ هزار و ۹۶۷ گونه وجود دارد که ۲۵ هزار و ۶۲ مورد از آن‌ها در معرض خطر انقراض هستند. تخریب زیستگاه، تغییرات آب و هوایی، قاچاق، شکار و صید غیر قانونی مهم‌ترین عوامل انقراض گونه‌های گیاهی و جانوری در جهان به شمار می‌روند.

روز گونه‌های در معرض خطر برای همه مردم جهان فرصتی است به منظور یادگیری در مورد اهمیت حفاظت از گونه‌های در معرض خطر و اقدامات روزمره‌ای که می‌توانند برای کمک به حفاظت از آن‌ها انجام دهند.

ایران و گونه‌های در معرض خطر انقراض‌اش

ایران کشوری غنی از گونه‌های بومی و ارزشمند است و حدود ۱۱۴۰ گونه جانوری اعم از پستاندار، پرنده، خزنده، دوزیست و ماهیان آب‌های داخلی در اکوسیستم‌های خشکی و آب‌های داخلی ایران و حدود ۶۵۰ گونه ماهی در آب‌های دریایی در آن زندگی می‌کنند که برخی از آن‌ها با کاهش شدید جمعیت مواجه شده‌اند. در حال حاضر حدود ۱۲۸ گونه جانوری و مهره‌دار کشور در معرض خطر انقراض هستند که برخی وضع خوبی ندارند و «دوزیستان» بیشترین آسیب‌پذیری را در این حوزه دارند. خطر انقراض دامن رده‌ پستانداران، خزندگان، دوزیستان، ماهیان و پرندگان ایران را گرفته است و برخی گونه‌ها نظیر «یوز آسیایی» هم از بعد ملی و هم از نظر بین‌المللی در خطر انقراض شناخته شده‌اند.

تهدیدات بسیاری برای در معرض خطر قرار گرفتن گونه‌های حیات وحش وجود دارد که تغییر اقلیم و خشکسالی‌های طولانی مدت، تخریب و تبدیل زیستگاه‌ها - که ما در ایران با آن بسیار دست و پنجه نرم می‌کنیم - جاده‌سازی، معدن‌کاوی، دام مازاد بر ظرفیت، خطوط انتقال نیرو، زمین‌های کشاورزی‌ و دیم‌کاری‌ها- که هر مکانی را با شخم زدن به زمین کشاورزی و دیمی تبدیل می‌کنند - از جمله این چالش‌ها و تهدیدها است.

در رده پستانداران گور ایرانی، یوزپلنگ ایرانی، خرس سیاه و گوزن زرد، از رده خزندگان در پنج راسته لاکپشت‌ها ، کروکودیل‌سانان، سوسمارها، کرم سوسمارها و مارها تاکنون ۲۲۵ گونه مورد شناسایی قرار گرفته‌اند که گونه‌هایی مانند افعی شاخدار دم عنکبوتی و افعی دماوندی، ۲۰ گونه از رده دوزیستان شامل وزغ‌ها، قورباغه‌ها و سمندرها مانند سمندر لرستانی، سمندر کردستانی، سمندرغارزی ایرانی و سمندر آذربایجانی، پنج گونه از خاویارماهیان دریای خزر در رده ماهیان و پرندگانی نظیر درنای سیبری، بالابان، اردک سرسفید ، میش مرغ، عقاب طلایی و اردک مرمری در معرض خطر انقراض هستند.

بیشتر بخوانید: گونه‌های حیات وحش در معرض انقراض کشورمان کدامند؟

 «عروس بوکان» را فراموش نکنید

در ایران میش‌مرغ بیشتر از همه گونه‌های دیگر حتی یوزپلنگ در معرض خطر قرار دارد. میش‌مرغ از خانواده میش‌مرغ شکلان است و به عروس بوکان مشهور است. از این خانواده سه نوع پرنده مختلف وجود دارد که دو نوع دیگر آن به جز میش‌مرغ، هوبره و زنگوله بال هستند. وضعیت میش‌مرغ درمیان گونه‌های در معرض خطر انقراض از همه نامناسب‌تر است. بر اساس آمار سرشماری زمستان ۱۴۰۰ تعداد ۱۹ فرد از این گونه باقی مانده که در پناهگاه حیات وحش دشت «سوتاو حمامیان» زندگی می‌کنند.

فعالیت کمباین‌ها قبل از به قدرت پرواز رسیدن میش‌مرغ و تبدیل کشاورزی دیم به کشاورزی آبی باعث از بین رفتن سطح زیستگاه‌های جوجه‌آوری این پرنده شده است چراکه میش‌مرغ‌ها تنها در اراضی گندم که به روش دیم کشت می‌شوند، جوجه آوری می‌کنند و آبیاری بارانی باعث از بین رفتن جوجه و تخم پرنده می‌شود بنابراین میش‌مرغ‌ها اراضی که به‌صورت بارانی آبیاری می‌شوند را ترک می‌کنند.

پروژه مشارکتی حفاظت میش‌مرغ حمایت‌کننده این گونه در معرض خطر انقراض است و تلاش می‌کند با ارایه آموزش‌های لازم به جوامع محلی، همراهی آن‌ها را برای حفاظت از این گونه جلب کند.

بیشتر بخوانید: در هیاهوی یوزها، «عروس بوکان» را فراموش نکنید

میش مرغ