مزرعه توسعه با برنامه‌ریزی سنتی آبیاری نمی‌شود

جهانبخش محبی نیا عضو سابق هیأت رئیسه مجلس در گفتگو با مهر و در خصوص آسیب شناسی عدم تحقق برنامه‌های ۵ ساله کشور، گفت: دلایل متنوعی برای بدبینی به برنامه‌ریزی‌ها در کشور وجود دارد و به هر کسی که نسبت به تدوین و اجرای برنامه‌ها در کشور بدبین است باید حق بدهیم.

وی افزود: برنامه‌های شکست خورده قبل از انقلاب که از سال ۱۳۲۷ شروع شد و با نگرش به برنامه‌های ناموفق و به توفیق نرسیده برنامه‌های بعد از انقلاب که در حال حاضر پایان ششمین برنامه توسعه را درک می‌کنیم و در آستانه آغاز برنامه هفتم توسعه قرار داریم.

دوران سبک برنامه‌ریزی ما به‌سر آمده است

نماینده سابق مردم میاندوآب، شاهین‌دژ و تکاب مجلس شورای اسلامی با بیان دلایل شکست برنامه‌های ۵ ساله کشورمان، اظهار داشت: سبک برنامه‌ ریزی ما در کشورهای توسعه یافته سال‌ها است به سر آمده و منسوخ شده است. کشورهای پیشرفته و در حال توسعه از این رویکرد دوری کرده اند.

نماینده ادوار مجلس ادامه داد: اولین کشورهایی که به سبک برنامه‌های فعلی ما در ایران برنامه‌ریزی کردند، اتحاد جماهیر شوروی، ترکیه و به نظرم مراکش بوده است اما هم اکنون در کشورها و در حوزه مدیریت و اعمال قدرت از روش برنامه‌ ریزی به‌سوی حکمرانی انتقال داده شده است. یعنی برنامه‌ ریزی و اجرا در قالب پروژه دیگر رشد و توسعه را نمی‌دهد زیرا ساختارهای جهانی، سیاست، اقتصاد و فرهنگ با ۷۰ تا ۸۰ سال قبل خیلی متفاوت شده است.

در حکمرانی اجازه برنامه‌ریزی از نیروهای فنی و ستادی گرفته شده است

وی با اشاره به نقش نیروهای فنی و ستادی در تدوین برنامه‌های ۵ ساله کشورمان، گفت: در برنامه‌ریزی هایی که در قالب برنامه‌های کوتاه مدت، میان مدت و بلند مدت اجرا می‌شود، تکنوکرات‌ها و برورکرات‌ها سهیم هستند؛ یعنی نیروهای فنی و ستادی و اداری سهیم هستند، در حالی‌که در حکمرانی این اختیار از نیروهای فنی و اداری گرفته شده و متناسب با موقعیت موضوعات مختلف مانند کشاورزی، صنعت، آی‌تی، هوش مصنوعی، انرژی و زیر ساخت‌های عمرانی متناسب با آن می‌نشینند و تصمیم‌گیری می‌کنند.

محبی‌نیا با ذکر یک مثال میدانی، اذعان کرد: در بخش کشاورزی آن نیروی فنی که در سازمان مدیریت یا در بخش اداری و ستادی وزرات‌خانه‌ای قرار دارد حتی پایش به زمین کشاورزی نرسیده است، لذا تجربه اجرایی یک کشاورز را ندارد و نمی‌تواند تصمیم‌سازی و برنامه‌ریزی مناسبی داشته باشد. در حالی‌که حکمرانی امروزی می‌گوید در تدوین برنامه توسعه لازم است نظرهای کلیه اقشار جامعه اعم از کشاورز، کارگر، معلم، فرد نظامی و…، در حوزه‌های مربوطه‌شان استخراج شده و در تدوین برنامه نقش داشته باشد. در غیر این صورت برنامه محکوم به شکست است.

عضو سابق هیئت رئیسه مجلس در ادامه گفت: بنده در خصوص موضوع حکمرانی در زمان مرحوم عادل آذر به سازمان برنامه مقاله ارائه کردم که باید در برنامه‌ریزی همه عوامل ذی‌نفع در برنامه حضور داشته باشند. سهم فن‌سالارها، دیوان‌سالارها، سهم اقشار مختلف جامعه از جمله کارگران، کشاورزان و نیز دولت به عنوان متولی تأمین نظم جامعه در نظر گرفته شود و گرنه قطعاً برنامه شکست خواهد خورد.

دولت و مجلس در برنامه‌ریزی‌ها غریبه هستند

وی افزود: در حال حاضر برنامه‌های ما در سازمان برنامه و بودجه توسط فن‌سالارها تهیه می‌شود و هئیت دولت هم به عنوان نیروی‌های اداری و بوروکرات آن‌را تصویب می‌کنند و در نهایت مجلس هم آن‌را تصویب می‌کند. در حالی‌که سازمان برنامه و دولت و بخشی از نمایندگان مجلس نسبت به تصمیمی گرفته می‌شود، غریبه هستند. البته این چالش در برنامه‌ریزی موضوعی است که در بسیاری از کشورها با آن مواجه هستند.

محبی نیا تأکید کرد: نیازهای توسعه ایران از بابت اجرای حدود ۱۲ برنامه در قبل و بعد از انقلاب فراهم نشده است و مزرعه توسعه با این روش برنامه‌ریزی، آب داده نمی‌شود بلکه بر اساس تجربه، اصلاح خطاها و با رویکرد نیروهای جهادی و دلسوز آبیاری می‌شود.