گروهی از پژوهشگران می‌گویند با روند فعلی، در پایان سده میلادی، دمای زمین حدود ۲/۷ درجه سانتی‌گراد افزایش خواهد یافت و این یعنی در سال ۲۰۳۰ تا دو میلیارد نفر در میانگین دمای سالانه بالای ۲۹ درجه سانتی گراد باید زندگی کنند، در حالیکه تاکنون فقط جوامعی اندک و کم جمعیت توانسته‌اند در چنین اقلیمی زندگی کنند.

به گفته این محققان، تا یک میلیارد نفر تا سال ۲۰۳۰ ناچار می‌شوند یا تصمیم می‌گیرند به مناطق خنک‌تر مهاجرت کنند.

این بزرگترین جابجایی جمعیتی در تاریخ بشر خواهد بود.

کسانی که ناچار به مهاجرت اقلیمی شده یا می‌شوند، معمولا از کشورهایی می‌آیند که از نظر سرانه تولید گازهای گلخانه‌ای کمترین نقش را گرم شدن کره زمین داشته‌اند.

جاهای خنک‌تر دنیا هم مصون نخواهند ماند و دستخوش تلاطم‌های شدیدتر و طولانی‌تر و مکررتر مثل امواج گرما یا سیل می‌شوند.

این پژوهش را محققان دانشگاه یا نهادهای تحقیقاتی در کشورهای بریتانیا، چین، آلمان، اتریش، آمریکا و دانمارک انجام داده و نتایج آن را در «نیچر زیست‌پایداری» منتشر کرده‌اند.

آنها از این نظر تحقیق خود را متمایز می‌دانند که بجای هزینه مادی و اقتصادی، هزینه انسانی گرمایش زمین را در نظر بلکه تبعات تغییرات جمعیتی در گرمای شدید را هم در برآورد خود منظور کرده‌اند.

آنها نوشته‌اند: «هزینه گرم شدن کره زمین اغلب با پول سنجیده می‌شود و این پرسش‌هایی اخلاقی را مطرح می‌کند. در این تحقیق ما هزینه آن را بر اساس تعداد کسانی که خارج از اقلیم مناسب زیست انسانی قرار می‌گیرند بیان می‌کنیم.»

به عقیده آنها، «تحقیقات دیگر این سوگیری را دارند که تاثیر گرمایش زمین بر ثروتمندان را بیشتر مد نظر قرار دهند چرا که آنها دارایی بیشتری برای از دست دادن دارند و همچنین کسانی که اکنون زندگی می‌کنند را بر کسانی که در آینده زندگی خواهند کرد.»

آنها چنین رویکردی را «غیراخلاقی» می‌دانند چرا که «وقتی پای زندگی و سلامت در میان است، تمام مردم باید برابر دانسته شوند، چه فقیر چه غنی، چه به دنیا آمدگان چه آنها که به دنیا خواهند آمد.»

«ما در این تحقیق تمام مردم دنیا را برابر دانستیم.»

میانگین دمای سالانه و جوامع انسانی

نویسندگان مقاله بررسی می‌کنند که چقدر اقلیم بر تراکم جمعیت‌های انسانی در طول تاریخ تاثیر گذاشته و دارد. آنها دو مرکز اصلی تراکم جمعیت انسانی را مشخص کرده‌اند، در درجه اول مناطقی در دنیا که میانگین دمای سالانه‌شان حدود ۱۳ درجه است و دیگری در مناطق یا کشورهایی که میانگین دمای سالانه‌شان حدود ۲۷ درجه سانتی‌گراد است (این مناطق اغلب مرتبط با بارش حاره‌ای یا مونسون هستند). بیشتر غذای دنیا چه گیاهی و حیوانی در این مناطق تولید می‌شود.

بیشتر جمعیت دنیا در فاصله ۳ کیلومتری یک منبع رو زمینی آب شیرین زندگی می‌کنند و زندگی دو میلیارد نفر مستقیما وابسته به محصولی است که خود می‌کارند و برداشت می‌کنند.

این تحقیق نشان می‌دهد که تاکنون حدود ۹ درصد جمعیت دنیا (۶۰۰ میلیون نفر) خارج از «اقلیم مناسب زیست انسانی» ( human climate niche) قرار گرفته‌اند و تا پایان سده (بین سال‌های ۲۰۸۰ تا ۲۱۰۰)، ۲۲ تا ۳۹ درصد جمعیت دنیا خارج از این محدوده قرار می‌گیرند. بیشتر این جوامع ناچار به مهاجرت می‌شوند.

اقلیم مناسب زیست انسانی

«اقلیم مناسب زیست انسانی» به مناطقی از دنیا گفته می‌شود که در طول تاریخ (دستکم از شش هزار سال پیش) اقلیمشان تقریبا ثابت مانده و محل اصلی تراکم و رشد جمعیت‌های بشری بوده است. انسان تقریبا در تمام اقلیم‌های دنیا توانسته زندگی کند اما روشن است که در آب و هوای سخت، جمعیت‌های کوچک فقط می توانند دوام بیاورند و این مناطق رو به رشد و بالندگی نخواهند رفت.

گرمایش زمین، اقلیم مناسب زیست انسانی را کوچکتر می‌کند. این روند فقط به دلیل کم‌آبی و خشکسالی در مناطق گرمسیرتر دنیا نیست. بیشتر این مناطق در نیم‌کره جنوبی قرار دارند.تحقیقات نشان داده‌اند گرمای شدید به این موارد ربط پیدا می‌کند:

گرمای شدید

در این پژوهش میانگین دمای سالانه ۲۹ درجه را بعنوان گرمای شدید در نظر گرفته‌اند، هم به دلیل اینکه بعد از این دما، تعریق برای خنک بردن بدن هر چه بیشتر کارایی خود را از دست می‌دهد و هم اینکه در سال ۱۹۸۰، فقط سه دهم درصد جمعیت دنیا (۱۲ میلیون نفر) در میانگین دمای ۲۹ درجه زندگی می‌کردند.

هند، نیجریه، اندونزی، فیلی‌پین چهار کشوری هستند که در این تحقیق بیشترین جمعیت‌های تحت تاثیر گرمای شدید را خواهند داشت.

جز جمعیت، اینکه چند درصد خاک یک کشور دمای میانگین سالانه بالای ۲۹ درجه را دارد هم معیار مهمی است. در همسایگی ایران، قطر (۳)، امارات (۵)، بحرین (۶)، کویت (۱۷)، عمان (۱۸)، عربستان (۳۳) از این نظر در پنجاه کشور اول قرار دارند.

این پژوهشگران خواستار اقدام فوری و اضطراری برای مقابله با گرمایش زمین شده و نشان داده‌اند هر دهم درجه که از افزایش بیشتر دما جلوگیری شود جمعیت‌های بسیار زیادی قادر به ادامه زیست در محل زندگی خود خواهند بود.

این تحقیق در باره ایران چه می‌گوید؟

برای این پژوهش، جمعیت دنیا در پایان سده میلادی بین ۹/۵ و ۱۱/۱ میلیارد نفر برآورد شده و در هر دو حالت دو سناریو بررسی شده، اینکه دمای زمین ۱/۵ درجه (در صورت تحقق و دوام پیمان پاریس) و ۲/۷ (تخمین این پژوهش) افزایش یافته باشد.

بر اساس داده‌های این تحقیق، در صورتیکه در پایان سده میلادی افزایش دما ۲/۷ درجه باشد، بر حسب اینکه جمعیت دنیا در آن زمان ۹/۵ یا ۱۱/۱ میلیارد نفر باشد، جمعیت تحت تاثیر در ایران بین تقریبا ۳/۸ تا ۴/۶ میلیون نفر خواهد بود و بیش از ۱۰۷ هزار کیلومتر مربع (۷ درصد خاک ایران) میانگین دمای سالانه بالای ۲۹ درجه خواهد داشت. اگر افزایش دما ۱/۵ یاشد تمام اینها صفر می‌شوند.

چنین دمایی بر مناطق جنوبی ایران و برخی کشورهای همسایه بسیار خنک به نظر می‌رسد اما در نظر داشته باشید این نیانگین دمای سالانه است نه روزانه.

نویسندگان مقاله برآورد می‌کنند اگر با اقدام موثر در تمام دنیا افزایش دمای کره زمین در سال ۲۱۰۰ بجای ۲/۷ درجه ۱/۵ درجه باشد، شمار کسانی که خارج از محدوده مناسب برای زیست انسانی قرار می‌گیرند هشتاد درصد کاهش خواهد یافت.

بر اساس معیارهای این پژوهش، ایران در میان پنجاه کشوری قرار می‌گیرد که بیشترین تاثیر را خواهند گرفت، در رده چهلم. با اینحال کشورهای زیادی در همسایگی ایران تاثیرات شدیدی را تجربه خواهند کرد، از همه مهمتر پاکستان که پنجمین کشور آسیب‌پذیر است و عربستان نهم. برای این دو کشور به ترتیب پیش‌بینی شده که بین حدود ۸۵ تا ۱۱۱ و بین حدود ۴۹ تا ۵۵ میلیون نفر از جمعیتشان در معرض گرمای بیش از حد قرار خواهند گرفت.

۱/۲، ۱/۵، ۲ یا ۲/۷؟

در اخبار مربوط به گرمایش زمین به این ارقام برمی‌خوریم.

پیمان اقلیمی پاریس، مهمترین پیمان بین‌المللی برای مقابله با گرمایش زمین در سال ۲۰۱۵ امضا شد و تمام کشورهای عضو سازمان ملل آن را امضا کرده‌اند. فقط سه کشور امضاکننده هنوز آن را تصدیق نکرده‌اند، ایران، یمن و لیبی.

این پیمان دمای معیار را متوسط دمای زمین در نیم‌قرن ۱۸۵۰ تا ۱۹۰۰ در نظر گرفته، زمانی که صنعتی شدن در کشورهای غربی شتاب گرفته و بعد به درجات مختلف به تمام کشورهای دنیا گسترش یافت. هدف پیمان این است که افزایش دمای جهان به نسبت آن زمان کاملا کمتر از دو درجه و در حالت مطلوب زیر ۱/۵ درجه بماند.

برای رسیدن به این هدف، باید از سال ۲۰۲۵ (تقریبا یک سال و نیم دیگر) تولید گازهای گلخانه‌ای در دنیا شروع به کاهش کند و تا سال ۲۰۳۰ از آن ۴۳ درصد کاسته شود. روند تولید گازهای گلخانه‌ای فعلا کاملا افزایشی است.

موتور صنعتی شدن که از نیمه دوم قرن هجدهم راه افتاد و در قرن نوزدهم شتاب گرفت سوخت‌های معروف به فسیلی بودند، منبع انرژی متراکم که در زیر زمین دفن بودند. ابتدا زغال سنگ و بعد نفت و گاز ماشین صنعتی شدن را در کنار بازوی کارگر پیش بردند. در حدود این ۲۵۰ سال کربن از زیر زمین به هوا رفته است و مثل پتویی در جو نشسته و کره زمین را گرمتر کرده است. بیشتر سوخت فسیلی در کشورهای صنعتی مصرف شده که بیشترشان در مناطق سردسیرتر دنیا واقعند.

کشورهای جنوب جهانی که اغلب مستعمرگان سابقند و بیشتر تبعات گرمایش زمین را متحمل می شوند، کشورهای توسعه‌یافته را متهم می‌کنند که حال که خود مراحل توسعه را با سوخت‌های فسیلی طی کرده‌اند از آنها می‌خواهند در فقر و توسعه‌نیافتگی بمانند تا کره زمین گرمتر از این نشود. آنها خواستار «عدالت اقلیمی» هستند، مفهومی که اکنون برخی تحقیقات آکادمیک مثل تحقیق اخیر، معیاری معتبر در تحقیقات مرتبط با گرمایش زمین می‌دانند.

کشورهای ثروتمند وعده داده بودند از سال ۲۰۲۰ سالی صد میلیارد دلار کمک مالی به کشورهای فقیر برای روی آوردن به انرژی‌های تجدیدپذیر کنند که آن را عملی نکرده‌اند.

این اعداد چه معنایی دارند و چقدر از ما دورند؟

هفته پیش تحقیقی منتشر شد که به احتمال ۶۶ درصد پیش بینی کرده بود که از الان تا سال ۲۰۲۷، افزایش دما از ۱/۵ درجه فراتر می رود، چرا که ال‌نینیو در راه است.

ال‌نینیو یک الگوی تغییر اقلیمی است که در طی آن آب‌های مرکز و شرق اقیانوس آرام گرمتر می‌شوند. این پدیده در فواصل یکسان تکرار نمی‌شود اما معمولا هر دو تا هفت سال یک بار رخ می‌دهد و حدود یک سال پایدار می‌ماند و البته گاهی بیشتر.

اکنون شواهد نشان می‌دهند یک ال‌نینیوی دیگر در راه است و احتمال مرز ۱/۵ درجه شکسته می‌شود. البته ممکن است در پایان ال‌نینیوی دما جهانی به پایین‌تر برگردد اما این نشان می‌دهد چقدر سناریوی تحقیق اخیر که محدود ماندن افزایش دما را در سال ۲۰۹۰ به ۱/۵ درجه چقدر محتمل است.

تقریبا تمام تحقیقاتی که در این زمینه منتشر می‌شوند افزایش دما در پایان سده میلادی را بیش از دو و حتی تا بیشتر از ۴ درجه پیش‌بینی می کنند. این نظر کسانی را تایید می‌کند که می‌گویند هدف ایده‌ال پیمان پاریس یعنی ۱/۵ درجه دیگر ناممکن شده است.

اما در باره ۱/۲ درجه، تقریبا اتفاق نظر وجود دارد که اکنون دمای زمین حدود ۱/۲ درجه افزایش یافته است. اما این ۱/۲ درجه چه معنایی دارد؟.

از حدود ۱۲ تا ۱۰ هزار سال پیش که بشر به سکنی‌نشینی روی آورد و آنچه را امروز تمدن بشری می‌نامیم شکل داد، تغییر دمای کره زمین فقط حدود نیم درجه سانتی‌گراد بوده است و این عامل مهم امکان رشد و گسترش جوامع بشری را فراهم کرده است.

پروفسور آنتونی کاستلو استاد سلامت کودکان و مدیر سابق موسسه سلامت جهانی دانشگاه یو سی ال و مدیر سابق سلامت مادران و کودکان سازمان بهداشت جهانی، می‌گوید:

«یکی از دلایلی که گرمایش زمین سیاستمداران و مردم را به حرکت وا نمی‌دارد این است که ما آن را با درجه توصیف می‌کنیم و ۱/۲ درجه افزایش دما ممکن است شبیه یک آخر هفته مطبوع به نظر برسد. اما راه‌های دیگری هم برای توصیف گرمایش زمین هست.»

او می‌پرسد برای اینکه دمای زمین ۱/۲ درجه گرم‌تر بشود چقدر انرژی باید مصرف شود؟

«اگر این انرژی را با انفجار اتمی هیروشیما بخواهیم بیان کنیم . جواب معادل ۶/۲ میلیارد بمب هیروشیما یا ۳۸۴ تراژول که معادل دو بمب هیروشما در ثانیه از ۱۹۵۵ تا ۲۰۲۱ می‌شود.»

پروفسور کاستلو می‌گوید «ما بطور متوسط هر ثانیه ۱۳۳۷ تن کربن به جو رقیق و شکننده زمین می‌فرستیم.»

گروهی از پژوهشگران می‌گویند با روند فعلی، در پایان سده میلادی، دمای زمین حدود ۲/۷ درجه سانتی‌گراد افزایش خواهد یافت و این یعنی در سال ۲۰۳۰ تا دو میلیارد نفر در میانگین دمای سالانه بالای ۲۹ درجه سانتی گراد باید زندگی کنند، در حالیکه تاکنون فقط جوامعی اندک و کم جمعیت توانسته‌اند در چنین اقلیمی زندگی کنند.

به گفته این محققان، تا یک میلیارد نفر تا سال ۲۰۳۰ ناچار می‌شوند یا تصمیم می‌گیرند به مناطق خنک‌تر مهاجرت کنند.

این بزرگترین جابجایی جمعیتی در تاریخ بشر خواهد بود.

کسانی که ناچار به مهاجرت اقلیمی شده یا می‌شوند، معمولا از کشورهایی می‌آیند که از نظر سرانه تولید گازهای گلخانه‌ای کمترین نقش را گرم شدن کره زمین داشته‌اند.

جاهای خنک‌تر دنیا هم مصون نخواهند ماند و دستخوش تلاطم‌های شدیدتر و طولانی‌تر و مکررتر مثل امواج گرما یا سیل می‌شوند.

این پژوهش را محققان دانشگاه یا نهادهای تحقیقاتی در کشورهای بریتانیا، چین، آلمان، اتریش، آمریکا و دانمارک انجام داده و نتایج آن را در «نیچر زیست‌پایداری» منتشر کرده‌اند.

آنها از این نظر تحقیق خود را متمایز می‌دانند که بجای هزینه مادی و اقتصادی، هزینه انسانی گرمایش زمین را در نظر بلکه تبعات تغییرات جمعیتی در گرمای شدید را هم در برآورد خود منظور کرده‌اند.

آنها نوشته‌اند: «هزینه گرم شدن کره زمین اغلب با پول سنجیده می‌شود و این پرسش‌هایی اخلاقی را مطرح می‌کند. در این تحقیق ما هزینه آن را بر اساس تعداد کسانی که خارج از اقلیم مناسب زیست انسانی قرار می‌گیرند بیان می‌کنیم.»

به عقیده آنها، «تحقیقات دیگر این سوگیری را دارند که تاثیر گرمایش زمین بر ثروتمندان را بیشتر مد نظر قرار دهند چرا که آنها دارایی بیشتری برای از دست دادن دارند و همچنین کسانی که اکنون زندگی می‌کنند را بر کسانی که در آینده زندگی خواهند کرد.»

آنها چنین رویکردی را «غیراخلاقی» می‌دانند چرا که «وقتی پای زندگی و سلامت در میان است، تمام مردم باید برابر دانسته شوند، چه فقیر چه غنی، چه به دنیا آمدگان چه آنها که به دنیا خواهند آمد.»

«ما در این تحقیق تمام مردم دنیا را برابر دانستیم.»

میانگین دمای سالانه و جوامع انسانی

نویسندگان مقاله بررسی می‌کنند که چقدر اقلیم بر تراکم جمعیت‌های انسانی در طول تاریخ تاثیر گذاشته و دارد. آنها دو مرکز اصلی تراکم جمعیت انسانی را مشخص کرده‌اند، در درجه اول مناطقی در دنیا که میانگین دمای سالانه‌شان حدود ۱۳ درجه است و دیگری در مناطق یا کشورهایی که میانگین دمای سالانه‌شان حدود ۲۷ درجه سانتی‌گراد است (این مناطق اغلب مرتبط با بارش حاره‌ای یا مونسون هستند). بیشتر غذای دنیا چه گیاهی و حیوانی در این مناطق تولید می‌شود.

بیشتر جمعیت دنیا در فاصله ۳ کیلومتری یک منبع رو زمینی آب شیرین زندگی می‌کنند و زندگی دو میلیارد نفر مستقیما وابسته به محصولی است که خود می‌کارند و برداشت می‌کنند.

این تحقیق نشان می‌دهد که تاکنون حدود ۹ درصد جمعیت دنیا (۶۰۰ میلیون نفر) خارج از «اقلیم مناسب زیست انسانی» ( human climate niche) قرار گرفته‌اند و تا پایان سده (بین سال‌های ۲۰۸۰ تا ۲۱۰۰)، ۲۲ تا ۳۹ درصد جمعیت دنیا خارج از این محدوده قرار می‌گیرند. بیشتر این جوامع ناچار به مهاجرت می‌شوند.

اقلیم مناسب زیست انسانی

«اقلیم مناسب زیست انسانی» به مناطقی از دنیا گفته می‌شود که در طول تاریخ (دستکم از شش هزار سال پیش) اقلیمشان تقریبا ثابت مانده و محل اصلی تراکم و رشد جمعیت‌های بشری بوده است. انسان تقریبا در تمام اقلیم‌های دنیا توانسته زندگی کند اما روشن است که در آب و هوای سخت، جمعیت‌های کوچک فقط می توانند دوام بیاورند و این مناطق رو به رشد و بالندگی نخواهند رفت.

گرمایش زمین، اقلیم مناسب زیست انسانی را کوچکتر می‌کند. این روند فقط به دلیل کم‌آبی و خشکسالی در مناطق گرمسیرتر دنیا نیست. بیشتر این مناطق در نیم‌کره جنوبی قرار دارند.تحقیقات نشان داده‌اند گرمای شدید به این موارد ربط پیدا می‌کند:

گرمای شدید

در این پژوهش میانگین دمای سالانه ۲۹ درجه را بعنوان گرمای شدید در نظر گرفته‌اند، هم به دلیل اینکه بعد از این دما، تعریق برای خنک بردن بدن هر چه بیشتر کارایی خود را از دست می‌دهد و هم اینکه در سال ۱۹۸۰، فقط سه دهم درصد جمعیت دنیا (۱۲ میلیون نفر) در میانگین دمای ۲۹ درجه زندگی می‌کردند.

هند، نیجریه، اندونزی، فیلی‌پین چهار کشوری هستند که در این تحقیق بیشترین جمعیت‌های تحت تاثیر گرمای شدید را خواهند داشت.

جز جمعیت، اینکه چند درصد خاک یک کشور دمای میانگین سالانه بالای ۲۹ درجه را دارد هم معیار مهمی است. در همسایگی ایران، قطر (۳)، امارات (۵)، بحرین (۶)، کویت (۱۷)، عمان (۱۸)، عربستان (۳۳) از این نظر در پنجاه کشور اول قرار دارند.

این پژوهشگران خواستار اقدام فوری و اضطراری برای مقابله با گرمایش زمین شده و نشان داده‌اند هر دهم درجه که از افزایش بیشتر دما جلوگیری شود جمعیت‌های بسیار زیادی قادر به ادامه زیست در محل زندگی خود خواهند بود.

این تحقیق در باره ایران چه می‌گوید؟

برای این پژوهش، جمعیت دنیا در پایان سده میلادی بین ۹/۵ و ۱۱/۱ میلیارد نفر برآورد شده و در هر دو حالت دو سناریو بررسی شده، اینکه دمای زمین ۱/۵ درجه (در صورت تحقق و دوام پیمان پاریس) و ۲/۷ (تخمین این پژوهش) افزایش یافته باشد.

بر اساس داده‌های این تحقیق، در صورتیکه در پایان سده میلادی افزایش دما ۲/۷ درجه باشد، بر حسب اینکه جمعیت دنیا در آن زمان ۹/۵ یا ۱۱/۱ میلیارد نفر باشد، جمعیت تحت تاثیر در ایران بین تقریبا ۳/۸ تا ۴/۶ میلیون نفر خواهد بود و بیش از ۱۰۷ هزار کیلومتر مربع (۷ درصد خاک ایران) میانگین دمای سالانه بالای ۲۹ درجه خواهد داشت. اگر افزایش دما ۱/۵ یاشد تمام اینها صفر می‌شوند.

چنین دمایی بر مناطق جنوبی ایران و برخی کشورهای همسایه بسیار خنک به نظر می‌رسد اما در نظر داشته باشید این نیانگین دمای سالانه است نه روزانه.

نویسندگان مقاله برآورد می‌کنند اگر با اقدام موثر در تمام دنیا افزایش دمای کره زمین در سال ۲۱۰۰ بجای ۲/۷ درجه ۱/۵ درجه باشد، شمار کسانی که خارج از محدوده مناسب برای زیست انسانی قرار می‌گیرند هشتاد درصد کاهش خواهد یافت.

بر اساس معیارهای این پژوهش، ایران در میان پنجاه کشوری قرار می‌گیرد که بیشترین تاثیر را خواهند گرفت، در رده چهلم. با اینحال کشورهای زیادی در همسایگی ایران تاثیرات شدیدی را تجربه خواهند کرد، از همه مهمتر پاکستان که پنجمین کشور آسیب‌پذیر است و عربستان نهم. برای این دو کشور به ترتیب پیش‌بینی شده که بین حدود ۸۵ تا ۱۱۱ و بین حدود ۴۹ تا ۵۵ میلیون نفر از جمعیتشان در معرض گرمای بیش از حد قرار خواهند گرفت.

۱/۲، ۱/۵، ۲ یا ۲/۷؟

در اخبار مربوط به گرمایش زمین به این ارقام برمی‌خوریم.

پیمان اقلیمی پاریس، مهمترین پیمان بین‌المللی برای مقابله با گرمایش زمین در سال ۲۰۱۵ امضا شد و تمام کشورهای عضو سازمان ملل آن را امضا کرده‌اند. فقط سه کشور امضاکننده هنوز آن را تصدیق نکرده‌اند، ایران، یمن و لیبی.

این پیمان دمای معیار را متوسط دمای زمین در نیم‌قرن ۱۸۵۰ تا ۱۹۰۰ در نظر گرفته، زمانی که صنعتی شدن در کشورهای غربی شتاب گرفته و بعد به درجات مختلف به تمام کشورهای دنیا گسترش یافت. هدف پیمان این است که افزایش دمای جهان به نسبت آن زمان کاملا کمتر از دو درجه و در حالت مطلوب زیر ۱/۵ درجه بماند.

برای رسیدن به این هدف، باید از سال ۲۰۲۵ (تقریبا یک سال و نیم دیگر) تولید گازهای گلخانه‌ای در دنیا شروع به کاهش کند و تا سال ۲۰۳۰ از آن ۴۳ درصد کاسته شود. روند تولید گازهای گلخانه‌ای فعلا کاملا افزایشی است.

موتور صنعتی شدن که از نیمه دوم قرن هجدهم راه افتاد و در قرن نوزدهم شتاب گرفت سوخت‌های معروف به فسیلی بودند، منبع انرژی متراکم که در زیر زمین دفن بودند. ابتدا زغال سنگ و بعد نفت و گاز ماشین صنعتی شدن را در کنار بازوی کارگر پیش بردند. در حدود این ۲۵۰ سال کربن از زیر زمین به هوا رفته است و مثل پتویی در جو نشسته و کره زمین را گرمتر کرده است. بیشتر سوخت فسیلی در کشورهای صنعتی مصرف شده که بیشترشان در مناطق سردسیرتر دنیا واقعند.

کشورهای جنوب جهانی که اغلب مستعمرگان سابقند و بیشتر تبعات گرمایش زمین را متحمل می شوند، کشورهای توسعه‌یافته را متهم می‌کنند که حال که خود مراحل توسعه را با سوخت‌های فسیلی طی کرده‌اند از آنها می‌خواهند در فقر و توسعه‌نیافتگی بمانند تا کره زمین گرمتر از این نشود. آنها خواستار «عدالت اقلیمی» هستند، مفهومی که اکنون برخی تحقیقات آکادمیک مثل تحقیق اخیر، معیاری معتبر در تحقیقات مرتبط با گرمایش زمین می‌دانند.

کشورهای ثروتمند وعده داده بودند از سال ۲۰۲۰ سالی صد میلیارد دلار کمک مالی به کشورهای فقیر برای روی آوردن به انرژی‌های تجدیدپذیر کنند که آن را عملی نکرده‌اند.

این اعداد چه معنایی دارند و چقدر از ما دورند؟

هفته پیش تحقیقی منتشر شد که به احتمال ۶۶ درصد پیش بینی کرده بود که از الان تا سال ۲۰۲۷، افزایش دما از ۱/۵ درجه فراتر می رود، چرا که ال‌نینیو در راه است.

ال‌نینیو یک الگوی تغییر اقلیمی است که در طی آن آب‌های مرکز و شرق اقیانوس آرام گرمتر می‌شوند. این پدیده در فواصل یکسان تکرار نمی‌شود اما معمولا هر دو تا هفت سال یک بار رخ می‌دهد و حدود یک سال پایدار می‌ماند و البته گاهی بیشتر.

اکنون شواهد نشان می‌دهند یک ال‌نینیوی دیگر در راه است و احتمال مرز ۱/۵ درجه شکسته می‌شود. البته ممکن است در پایان ال‌نینیوی دما جهانی به پایین‌تر برگردد اما این نشان می‌دهد چقدر سناریوی تحقیق اخیر که محدود ماندن افزایش دما را در سال ۲۰۹۰ به ۱/۵ درجه چقدر محتمل است.

تقریبا تمام تحقیقاتی که در این زمینه منتشر می‌شوند افزایش دما در پایان سده میلادی را بیش از دو و حتی تا بیشتر از ۴ درجه پیش‌بینی می کنند. این نظر کسانی را تایید می‌کند که می‌گویند هدف ایده‌ال پیمان پاریس یعنی ۱/۵ درجه دیگر ناممکن شده است.

اما در باره ۱/۲ درجه، تقریبا اتفاق نظر وجود دارد که اکنون دمای زمین حدود ۱/۲ درجه افزایش یافته است. اما این ۱/۲ درجه چه معنایی دارد؟.

از حدود ۱۲ تا ۱۰ هزار سال پیش که بشر به سکنی‌نشینی روی آورد و آنچه را امروز تمدن بشری می‌نامیم شکل داد، تغییر دمای کره زمین فقط حدود نیم درجه سانتی‌گراد بوده است و این عامل مهم امکان رشد و گسترش جوامع بشری را فراهم کرده است.

پروفسور آنتونی کاستلو استاد سلامت کودکان و مدیر سابق موسسه سلامت جهانی دانشگاه یو سی ال و مدیر سابق سلامت مادران و کودکان سازمان بهداشت جهانی، می‌گوید:

«یکی از دلایلی که گرمایش زمین سیاستمداران و مردم را به حرکت وا نمی‌دارد این است که ما آن را با درجه توصیف می‌کنیم و ۱/۲ درجه افزایش دما ممکن است شبیه یک آخر هفته مطبوع به نظر برسد. اما راه‌های دیگری هم برای توصیف گرمایش زمین هست.»

او می‌پرسد برای اینکه دمای زمین ۱/۲ درجه گرم‌تر بشود چقدر انرژی باید مصرف شود؟

«اگر این انرژی را با انفجار اتمی هیروشیما بخواهیم بیان کنیم . جواب معادل ۶/۲ میلیارد بمب هیروشیما یا ۳۸۴ تراژول که معادل دو بمب هیروشما در ثانیه از ۱۹۵۵ تا ۲۰۲۱ می‌شود.»

پروفسور کاستلو می‌گوید «ما بطور متوسط هر ثانیه ۱۳۳۷ تن کربن به جو رقیق و شکننده زمین می‌فرستیم.»