برای عدالت تا کجا جلو برویم؟/ چالش «صالحان» برای اجرا در تهران

آران شیخ‌الاسلامی کارگردان نمایش «صالحان» که از شهر تبریز در پردیس تئاتر شهرزاد روی صحنه می‌رود درباره این اثر نمایشی به خبرنگار مهر گفت: نمایشنامه «صالحان» با ترجمه خشایار دیهیمی از جمله نمایشنامه‌های شناخته شده آلبر کامو است که از ۲۷ اردیبهشت ماه اجرای خود را آغاز کرده است. البته ما در اجرا کاملاً وفادار به متن نبودیم و در نمایشی که به صحنه می‌رود توالی زمان اندکی دست کاری شده و در بخشی از روایت از پرده سوم به پرده پنجم می‌رویم و بعد شاهد پرده چهارم هستیم. این کار نیز برای به وجود آمدن حس تعلیق در داستان اتفاق افتاد چون می‌خواستیم شکی را به دل مخاطب بیندازیم تا نسبت به اینکه یکی از کاراکترها خیانت کرده یا نه آنها را دودل کنیم.

وی ادامه داد: مساله‌ای که بیشتر در این نمایش مد نظرمان قرار داشت توجه به افکار کامو و مباحث اخلاقی و انسانی است که در اثر مطرح می‌کند. بر این اساس که آیا در یک شورش برای رسیدن به اهداف، درست است که افرادی کشته شوند یا نه. در واقع کامو در این نمایشنامه یک سوال اساسی مطرح می‌کند و آن هم این است که برای رسیدن به آرمان و هدف انقلابی باید چه چیزهایی را فدا کرد و مهم‌تر از همه، تا کجا می‌توان پیش رفت. این شک در ذهن کاراکتر اصلی نمایش هم به وجود می‌آید.

شیخ‌الاسلامی با اشاره به اینکه در این نمایش نگاه قضاوت گرانه نسبت به این مساله نداشته است، عنوان کرد: در این اجرا هیچکدام از کاراکترها را منفی نشان ندادیم و در نهایت قضاوت را برعهده مخاطب گذاشتیم از این رو ممکن است هر تماشاگری به یکی از کاراکترها حق بدهد. نگرش سیاسی یکی از کاراکترهای نمایش به نام استپان که در حزب سوسیالیست انقلابی فعالیت دارد و یک بلشویک است این است که برای از بین بردن استبداد و رسیدن به اهداف خود، ریختن خون را در هر ۲ جبهه تزار و انقلابیون مجاز می‌داند و برخلاف وی یکی دیگر از کاراکترهای نمایش که عضو شاخه اقلیت حزب سوسیال دموکرات و منشویک است با این نظر مخالف و معتقد است که لازم نیست حتماً برای رسیدن به هدف، خون ریخته شود.

این کارگردان درباره دلیل علاقه به اجرای این نمایشنامه کامو توضیح داد: آلبر کامو نویسنده مورد علاقه من است و از سال ۹۷ هم که مقاله‌ای درباره کامو و فلسفه ناامیدی و امید در آثار این نویسنده مخصوصاً در «کالیگولا» و «صالحان» نوشتم روی این نمایش کار می‌کردم. کامو این نمایشنامه را در سال ۱۹۴۹ نوشته است اما مخاطبان امروز ما مخاطبان دنیای مدرن و پست مدرن محسوب می‌شوند از این رو در شیوه اجرای نمایش رئالیستی عمل نکردم و تلاش کردم چه در طراحی دکور و چه نورپردازی و حتی طراحی پوستر نمایش به سمت مینیمال بروم تا جذابیت اثر برای مخاطبان بیشتر شود.

وی درباره چالش‌های اجرای یک نمایش توسط گروهی شهرستانی در تهران بیان کرد: گروه نمایش «صالحان» همگی اهل شهر تبریز هستند اما من سنندجی هستم و چون در دانشگاه نبی اکرم تبریز درس می‌خواندم گروه تئاتری‌مان را در تبریز تشکیل دادیم و در طول سه سال گذشته این دومین کاری است که در تهران به صحنه می‌بریم. بزرگترین چالش ما برای اجرا در تهران مساله مالی و البته اسکان گروه است.

شیخ‌الاسلامی در پایان صحبت‌هایش یادآور شد: البته از نظر هماهنگی با سالن اصلاً مشکلی برایمان به وجود نیامد. مدیریت سالن خیلی با ما همراه بود و شرایط ما را که از شهر دیگری برای اجرا آمده بودیم کاملاً درک کرد و هیچ فشاری برای پرداخت هزینه سالن روی دوش ما نگذاشت. درست است که اسم من به‌عنوان تهیه‌کننده نمایش ذکر شده اما برای اسکان گروه همه بچه‌ها کمک کردند و هرکس در حد توانش برای تهیه محل اقامت گروه هزینه‌ای را پرداخت کرده است.

نمایش «صالحان» به کارگردانی و تهیه‌کنندگی آران شیخ‌الاسلامی تا ۲۷ خرداد ساعت ۱۹:۱۵ در سالن شماره ۳ پردیس تئاتر شهرزاد روی صحنه می‌رود.

در خلاصه داستان این اثر که یکی از متون آلبر کامو، نویسنده شهیر فرانسوی است، آمده: در فوریه ۱۹۰۵ گروهی از حزب سوسیالیست انقلابی در مسکو، دست به تلاشی سازمان یافته برای سوءقصد به جان عموی تزار می‌زنند. نمایش «صالحان»، روایتی از این تلاش و شرایطی است که منجر به این اتفاق شده است.

علی طهماسبی، سایه سرابی، محمدرضا پاکی، محمدرضا ولی‌زاد، امیرمرتضی تشرفی، فرزاد خسروی، امیرعباس بهجت نژادی و همدم مختاری بازیگرانی هستند که در این اثر به ایفای نقش پرداختند.