پاسخ موزون به کسانی که مخالف عادی‌انگاری عالم غیب هستند

عباس موزون محقق، تهیه‌کننده و مجری برنامه «زندگی پس از زندگی» در پاسخ به این سوال که بعضی از منتقدان نگاهشان بر این باور است که نباید بیش از این درباره عالم غیب پرده برداشت و اگر هم در این زمینه صحبتی شده کافی است، گفت: تغییر و تحول مقاومت دارد. این یک اصل در روان‌شناسی و اصول مدیریت است. انگیزه افرادی که مقاومت می‌کنند متفاوت است. تنها یک چیز ثابت است، آن هم کسانی که در مقابل با تحول توانایی تطبیق خود با تحول را ندارند، مقاومت می‌کنند.

به گفته وی، مشاهده عالم غیب توسط افراد زنده غیرعالمانه و غیرعادی به وفور در منابع تاریخی پژوهشگران و علمای دینی گزارش شده است. اما در طی قرون بخشی از اهل مطالعه به گونه‌ای با مفاهیم رفتار کردند که گویی عالم غیب غیرقابل تحقیق پنداشته شده است. اما الان وقت آن شده که محققان آستین بالا بزنند و این بخش دست نخورده زمین پژوهش را _که اتفاقا زمین مرغوبی هم هست_ شخم بزنند. ضمن اینکه محققان خلاق و نوآور که علاقه‌مند هستند این بخش بیشتر تحقیق شود، به مراتب تعدادشان از افرادی که رویگردان هستند بیشتر است.

موزون با بیان اینکه معدودی از افراد که در دسته اول و اقلیت مطلق هم هستند، بر این باورند که هیبت آن عالم را پیش چشم مردم نریزید و آن عالم را عادی نکنید، بیان کرد: اصلاً دین برای عادی شدن آن دنیا آمده است. برای اینکه شما به آن دنیا عادت کنی و در نفس نفس بیداری به یاد آن عالم باشی و حتی در پلک زدن‌هایت آنجا را فراموش نکنی.

تهیه‌کننده برنامه «زندگی پس از زندگی» ادامه داد: دین آمده تا شما ذهنت را از آن عالم گریز ندهی و آنجا را به بهانه‌های مختلف فراموش نکنی. ما معتقدیم باید ۲۴ ساعته به فکر مرگ باشیم تا جایی که این مسئله برایمان عادی شود که مدام به فکر آنجاییم. هیبت آنجا زمانی از بین می‌رود که در طول روز فراموشش کنی. فراموش کردن مرگ یعنی بی‌توجهی و بی‌احترامی به یک واقعیت بسیار عظیم و همین بی‌توجهی یعنی هیبت آنجا در نگاه و ذهن تو فرو ریخته است.

وی افزود: اتفاقا همان‌ها که با نیت ظاهرا خیر این خواسته را دارند ندانسته نعل وارونه می‌زنند. یعنی نتیجه عملی و غایی خواسته ایشان این است که آن عالم در زندگی روزمره فراموش شده بماند و عملا بی‌هیبت باشد.

این محقق افزود: به معدود افرادی که می‌گویند بگذارید آن عالم مجهول و مبهم بماند باید گفت ما نگران این هستیم که این دنیا برای انسان‌ها عادی جلوه داده شود، اما آن دنیا غیرعادی بماند. در حالی که آنجا باید عادی باشد نه اینجا. ما باید به آن دنیا عادت کنیم نه اینجا. من نوعی باید در عادی‌ترین موضوعات روزمره‌ام به فکر آن دنیا باشم. 

وی گفت: در مستحبات هست که وقتی انسان از یک شیب بالا می‌رود، الله اکبر بگوید و به یاد خالق باشد. وقتی در سراشیبی می‌رود، سبحان الله بگوید و همه توصیه‌ها برای آن است، که آنی و کمتر از آنی فارغ از یاد عالم غیب نباشیم. بسیاری از مستحبات وجود دارد که وقتی به آن‌ها فکر می‌کنیم متوجه می‌شویم دین نمی‌خواهد آنجا (عالم غیب) برای انسان غیرعادی و دیر به دیر باشد. کسانی که می‌گویند آنجا را عادی نکنید، اشتباه می‌کنند و برای کاهش اشکال فرهنگی همیشه باید اقدام کرد.

موزون با بیان اینکه اگر در برنامه نشان دهیم که آدمی، خواه با نکوکاری و خواه با بدکاری در آنجا مشکلی ندارد، اشتباه است، گفت: برنامه به هیچ وجه چنینی رویکردی نداشته و ندارد. بلکه برنامه نشان می‌دهد که فرد تجربه‌گر حتی بابت یک نگاه تند که ناخواسته به فرد افغانستانی در اتوبوس انداخته، در آن عالم فشار و عذابش را کشیده است. این مربوط به تجربه آقای میلاد دولت‌آبادی در یزد برای فصل سوم بود.

تهیه‌کننده برنامه «زندگی پس از زندگی» افزود: آری! ما در تلاشیم آن دنیا عادی شود و عظمت و مهابت و جلالت او در نگاه عامه افزایش یابد. وقتی برخی دوستان می‌گویند این برنامه از لحاظ محتوا انقدر تکراری می‌شود که افت می‌کند. من می‌گویم ایده‌آل این است که‌ای کاش حتی یک نفر از همان فصل یک که برنامه پخش می‌شد، نگاه نمی‌کرد. چون آن موقع متوجه می‌شویم که این جامعه یک جامعه کاملاً رستگار است. زیرا عالم غیب انقدر برایش عادی است که اصلا نیازی به تماشای برنامه ندارد. بله، ما اعتراف می‌کنیم که برای عادی شدن آن دنیا و غیرعادی شدن این زندگی تلاش می‌کنیم.

باشگاه خبرنگاران جوان فرهنگی هنری رادیو تلویزیون