موضع قاطع دربرابر خط انحراف سلبریتی‌ها

خزاعی چه گفت؟
دو بخش از سخنان رئیس سازمان سینمایی در نخستین گردهمایی سینماگران انقلاب و دفاع مقدس که به مناسبت سالروز حماسه ماندگار فتح خرمشهر و گرامیداشت دستاوردهای هشت سال دفاع مقدس در بنیاد سینمایی فارابی برگزار شد، بیشتر نیازمند توجه و بررسی است. دو قسمتی که با توجه به فصل مشترک سینماگران هنجارشکن، قانون‌گریز و طالب ناآرامی و اغتشاش، ارتباط مستقیمی با هم پیدا می‌کند، می‌توان آنها را ذیل یک موضوع تحلیل کرد و درباره آنها تصمیم گرفت. اولین گروه، سینماگرانی هستند که به تازگی با حضور بدون مجوز قانونی در جشنواره فیلم کن حاشیه‌ساز شدند و هزینه تازه‌ای برای سینمای ایران تراشیدند. فیلم «من، مریم، بچه‌ها و ۲۶ نفر دیگر» ساخته سیدفرشاد هاشمی که بدون رعایت حجاب بازیگران زن در داخل ایران فیلمبرداری شد و در بازار جشنواره کن و در غرفه کانون موسوم به «کانون فیلمسازان مستقل ایران» به نمایش درآمد و فیلم «آیه‌های زمینی» به کارگردانی مشترک علی عسگری و علیرضا خاتمی که با کنایه به نقد قانون و شرع جاری در کشور پرداخت، بدون دریافت پروانه‌های ساخت و نمایش راهی هفتاد‌و‌ششمین جشنواره کن شد و در بخش نوعی نگاه این رویداد حضور داشت، دو اثر بحث‌برانگیزی هستند که به تازگی سینمای ایران را با یک حاشیه تازه روبه‌رو کردند. به اینها اضافه کنید هنجارشکنی و کشف حجاب صدف عسگری، بازیگر آیه‌های زمینی و همچنین کشف حجاب هایده صفی‌یاری، سینماگر ایرانی را که به عنوان تدوینگر فیلم خارجی روی فرش قرمز جشنواره کن حاضر شدند. خزاعی با اشاره به حضور آثار ایرانی در جشنواره کن گفت: درباره جشنواره کن باید بگویم وظیفه ما صیانت از سینمای ایران و ایجاد امنیت شغلی است؛ این‌که فیلمی زیرزمینی تولید و روانه بازار شود و مسائل شرعی را رعایت نکند، امنیت شغلی را به خطر می‌اندازد. وظیفه نهادهای صنفی این است که مراقبت کنند. همین جا می‌گویم هر کسی به هر دلیلی با فیلم‌های قاچاق بدون مجوز در ایران و خارج از ایران و علیه جمهوری اسلامی همکاری کند با این دوستان قطع ارتباط می‌کنیم. خانه سینما هم همین کار را می‌کند. تمام عوامل این آثار از بازیگر و تهیه‌کننده تا عوامل فنی دچار مشکل خواهند شد اگر این کارها را نکنیم، دیگر سینمایی نخواهیم داشت که بخواهیم امنیت آن را تأمین کنیم.اگرچه حرف‌های خزاعی در برخورد با سینماگران هنجارشکن امیدوارکننده است اما از آنجا که سابقه انفعال و سکوت سازمان سینمایی در برابر قانون‌شکنی همچنان در ذهن و پیش روی اهالی سینما و مخاطبان است، باید منتظر ماند و دید بحث قطع ارتباط با سینماگران خاطی که در هر جشنواره جهانی با آبرو و اعتبار سینمای ایران بازی می‌کنند، چقدر ضمانت اجرایی دارد و سازمان سینمایی عزم جدی در برخورد با آنها دارد؟ خزاعی چگونه می‌خواهد امنیت شغلی به خطرافتاده سایر سینماگران را تامین کند؟سوال دیگر این‌که چرا سازمان سینمایی همواره در موضع واکنشی نسبت به این ماجراهای حالا دیگر تکراری قرار دارد و قدرت پیشگیری چنین جریان هنجارشکنی را در سینمای ایران ندارد؟ چرا سازمان سینمایی همیشه یک یا چند قدم از این جریان عقب است و توان رصد دقیق و درست از تولید چنین آثار به قول خودش زیرزمینی را ندارد و علاج واقعه قبل از وقوع نمی‌کند؟ وقتی هم که دیرهنگام از حضورهای غیرقانونی و غیرموجه فیلم‌ها و عوامل ایرانی در جشنواره‌هایی مثل کن مطلع می‌شود، باز مسیر سکوت و انفعال را در پیش می‌گیرد.

مسئولیت خانه سینما کجاست؟
اشاره به این‌که «وظیفه نهادهای صنفی این است که مراقبت کنند» گرچه کمی تا قسمتی حواله مسوولیت به دیگران و شانه خالی کردن از زیر بار وظیفه است درعین‌حال انگشت قصور را به سمت خانه سینما هم می‌گیرد اما از آنجا که عقبه خود این مهم‌ترین نهاد صنفی سینمای ایران چندان روشن نیست و به‌خصوص در این یک سال اخیر و در ناآرامی‌ها هم کم آتش‌بیار معرکه نبودند، مسوولیت سازمان سینمایی در این زمینه برجسته‌تر و سنگین‌تر جلوه می‌کند و این سازمان لابد باید جور خانه سینما را هم در مدیریت چنین بحران‌ها و حاشیه‌هایی بکشد، ضمن این‌که از فحوای سخنان مدیران خانه سینما در نشست خبری روز گذشته مرضیه برومند، مدیرعامل و محمدمهدی عسگرپور، رئیس هیأت‌مدیره خانه سینما هم چنین برمی‌آید که سازمان سینمایی نمی‌تواند در مواجهه و برخورد با سینماگران هنجارشکن و قانون‌گریز، روی همکاری خانه سینما حساب باز کند؛ برومند با اظهار تعجب از صحبت‌های خزاعی درباره ممنوعیت فعالیت سینماگران حاضر در جشنواره اخیر کن، علنا گفت: «ما با چنین چیزی موافق نیستیم» و عسگرپور هم نگرانی خود را از سخنان خزاعی ابراز کرد و گفت: «این‌که آقای خزاعی می‌گویند ما در خانه سینما هم با این سینماگران برخورد می‌کنیم، باید بگویم خیر اینچنین نیست و ما چنین تفاهم‌نامه‌ای نداشته‌ایم.» صحبت‌هایی که ضمن اشاره به اختلافات اساسی خانه سینما و سازمان سینمایی، نشان از همراهی نهاد صنفی با اقدامات شیطنت‌آمیز سینماگران و عوامل فیلم‌های زیرزمینی و غیرقانونی دارد.

جامه اپوزیسیون
بخش دیگر صحبت‌های خزاعی درباره سینماگرانی بود که تحرکات خود را در قالب دیگری همچون فعالیت‌های براندازانه و ضدنظام انجام می‌دهند، به‌ویژه آن عده‌ای که به‌دلیل حرف‌ها و اقدامات‌شان مشمول عفو رهبر معظم انقلاب هم شدند. خزاعی درباره این موضوع گفت: خیلی وقت‌ها به من نقد می‌کنند که چرا بعد از این اتفاقات باعث شدید خیلی‌ها مشکلات‌شان حل شود، با این‌حال می‌گویم همه کسانی که در حوزه اغتشاشات بودند یا قبل از آن پرونده داشتند، مورد عفو رهبری قرار گرفتند، از همین‌رو برخی خانم‌های سینماگر، جعفر پناهی و رسول‌اف مورد عفو رهبری قرار گرفتند. در این حوزه ما کاره‌ای نبودیم، شاید اگر به من بود، نمی‌توانستم این‌قدر وسیع فکر کنم. با این حال برخی فعالیت‌های خود را همچنان ادامه می‌دهند. به آنها می‌گویم چگونه وقتی مورد عفو قرار گرفتید، اپوزیسیون می‌شوید؟ کت و شلوار خود را درست تن کنید یا اپوزیسیون هستید یا نه. نمی‌شود شب کت و شلوار اپوزیسیون بپوشید، صبح کار دیگری کنید. تمام کسانی که در سال گذشته دچار مشکل شدند از جمله در جریان بیانیه «تفنگت را زمین بگذار» تا «می تو» و اغتشاشات و خانم‌های مرتبط با این موضوعات همه مورد عفو رهبری قرار گرفتند و می‌توانند فعالیت کنند. سال گذشته سال امتحان همه ما بود که برخی نمره قبولی گرفتند، برخی تک‌ماده کردند و برخی هم مردود شدند، ما هم سکوت کردیم، در اینجا هم از این مقوله می‌گذریم.

سوال این است که آیا انجام وظیفه سازمان سینمایی درخصوص استمرار اقدامات هنرمندان طالب ناآرامی که هنوز هم فضای جامعه و سینمای ایران را آلوده می‌کنند، منافاتی با عفو رهبری دارد؟ آیا نباید سازمان سینمایی هوشیار و موثر فضای سینما را رصد کند و با تعامل و اقدامات بازدارنده راه را بر جریان نفوذ ببندد؟

گردهمایی با غایبان بزرگ
البته که باید نفس برگزاری رویدادی چون نخستین گردهمایی سینماگران انقلاب و دفاع‌مقدس را به فال نیک گرفت و حضور سینماگرانی چون جمشید هاشم‌پور، مسعود ده‌نمکی، رسول صدرعاملی، رضا ایرانمنش، سعید سعدی، جمال شورجه، جلیل شعبانی، مسعود جعفری‌جوزانی، علیرضا زرین‌دست و... را در این مراسم قابل اشاره دانست اما آن عنوان سینماگران انقلاب و دفاع‌مقدس، مجموعه عظیم‌تر با نام‌های شاخص دیگری را هم به ذهن متبادر می‌کند. از این رو جای خالی فیلمساز برجسته‌ای چون ابراهیم حاتمی‌کیا به‌عنوان یکی از سرداران سینمای دفاع‌مقدس در این مراسم بسیار خالی است و به چشم می‌آید. همچنین باید به غیبت این چهره‌ها اشاره کرد: احمدرضا درویش، محمدحسین لطیفی، نرگس آبیار، محمدحسین مهدویان، عزیزا... حمیدنژاد، هادی حجازی‌فر، مهدی جعفری، شهریار بحرانی، بهزاد بهزادپور، منیر قیدی، عبدالحسن برزیده، علی شاه‌حاتمی، احمد مرادپور و.... به اینها کلی کارگردان و بازیگر و سینماگر دیگر را هم اضافه کنید که کارنامه‌ای غنی در زمینه سینمای جنگ و دفاع‌مقدس دارند و خبری از آنها در نخستین گردهمایی سینماگران انقلاب و دفاع‌مقدس نبود.

چه کسانی تقدیر شدند؟
محمدمهدی اسماعیلی، وزیر ارشاد از سخنرانان این مراسم بود. او همه سینماگران را جزو خانواده انقلاب دانست و گفت: همه اهالی سینما در همه سال‌های کاری در موقعیت‌های مختلف در خدمت این سینما بودند، تلاش کردند و پیام ایستادگی مردم ایران را با هنر سینما به تصویر کشیدند و در حافظه تاریخ ماندگارتر کردند. بعد از سخنان وزیر ارشاد نوبت به تجلیل‌ها از فعالان سینمای جنگ و مقاومت رسید. جمال شورجه، احمدرضا معتمدی، محمد کاسبی، رضا ایرانمنش و جمشید هاشم‌پور، هنرمندانی بودند که در نخستین گردهمایی سینماگران انقلاب و دفاع‌مقدس تجلیل شدند که از این جمع تنها شورجه (کارگردان فیلم‌هایی چون عملیات کرکوک، افق و حماسه مجنون)، ایرانمنش (بازیگر آثاری چون دکل و آخرین شناسایی) و هاشم‌پور (بازیگر فیلم‌هایی چون هیوا و مزرعه پدری) در مراسم حضور داشتند و معتمدی و کاسبی به‌دلیل بیماری غایب بودند. گرامیداشت زنده‌یاد رسول ملاقلی‌پور(کارگردان شاخص سینمای جنگ)، زنده‌یاد حبیب‌ا... کاسه‌ساز(تهیه‌کننده فیلم‌های اخراجی‌ها و مزرعه پدری) و زنده‌یاد رحیم رحیمی‌پور(کارگردان فیلم‌های اتاق یک و الماس بنفش) و تقدیر از سازندگان غریب(که هیچ‌کدام در سالن حضور نداشتند)، اتاقک گلی، هایپاور، گل‌های باوارده، سرهنگ ثریا، شماره ده، سینما متروپل و... و مستندسازانی چون مرتضی شعبانی و ساسان فلاح‌فر، از دیگر برنامه‌های این مراسم بود. همچنین در این مراسم با حضور محمد خزاعی، مسعود جعفری‌جوزانی، پرویز شیخ‌طادی نشان درجه یک هنری به چهار سینماگر عرصه دفاع‌مقدس اهدا شد: محمدرضا شرف‌الدین تهیه‌کننده سینما، آرش قاسمی صداگذار، محمدرضا شجاعی طراح صحنه و مجتبی راعی کارگردان سینما.

بی‌خبری یا اشتباه استراتژیک؟
این‌که سازمان سینمایی و برگزارکنندگان نخستین گردهمایی سینماگران انقلاب و دفاع مقدس، با برگزاری این مراسم، ضمن تکریم فعالان و چهره‌های سینمای مقاومت، نیت خیری هم برای ایجاد همدلی میان سینماگران طیف‌های مختلف داشتند، خیلی هم نیکو و ارزشمند است اما به‌عنوان‌مثال دعوت چندباره از محمدمهدی عسگرپور برای حضور روی سن به‌عنوان اهداکننده جایزه به هنرمندان متعهد و انقلابی، یا نقض‌غرض است یا نشان از اشتباه استراتژیک مدیران و دست‌اندرکاران چنین گردهمایی دارد، چراکه عسگرپور به‌عنوان مدیرعامل خانه هنرمندان و رئیس هیأت‌مدیره خانه سینما به‌ویژه در این یک‌سال اخیر و همچنین بحران سازی در خانه سینما در دهه ۸۰ و... مواضع انتقادی آشکاری علیه نگاه رسمی داشته است. او که به گفته خودش موقع سخنرانی محمد خزاعی در مراسم گردهمایی سینماگران انقلاب و دفاع‌مقدس حضور نداشت، در نشست خبری روز گذشته خانه سینما هم اختلافاتش با سازمان سینمایی و خزاعی را به شکل علنی مطرح کرد. نشانه دیگری که حضور عسگرپور در نخستین گردهمایی سینماگران انقلاب و دفاع‌مقدس، دست‌کم به‌عنوان اهداکننده چند جایزه را غیرقابل توجیه می‌کند.اقدامات برخی رسانه ها در احیای او اتفاقی بودن این حضور را دچار شبهه می کند.