حسام‌الدین سراج: امیدوارم صبح امید موسیقی را ببینیم

موسیقی آئینی در ایران نمادی از کردار اجتماعی است؛ خواه بر گلدسته و مناره‌های مساجد باشد و یا بر طبل‌های مراسم عاشورا در محله‌ای از ایران. این آواها رشته‌ای ناگسستنی میان مردم، فرهنگ، اعتقادات و مراسمی دارند که هویتی اجتماعی تاریخی ما را شکل می‌دهند.

در برنامه «مرصع» از تولیدات شبکه چهار سیما، حسام‌الدین سرج ـ خواننده موسیقی ایرانی ـ به بحث و گفت‌وگو درباره موسیقی آئینی ایران پرداخت.

او در ابتدا در پاسخ به این سوال که «اساسا موسیقی چیست و موسیقی آئینی ایران کجای ساختار موسیقایی ما قرار می‌گیرد؟» گفت: ما از اصوات لذت می‌بریم، گاهی این اصوات برخاسته از دل طبیعت هستند؛ مانند صدای قناری یا صدای ریزش ملایم آب که البته صدای ریزش قوی آب گاهی وحشت‌آور است.

این هنرمند ادامه داد: حال انسان برخی از این صداها را که برایش لذت‌بخش است، به صورت مصنوعی درست می‌کند، مثلا یک ساز می‌سازد یا با حنجره خود اصوات را به صورت منظم اجرا می‌کند؛ یعنی اصل موسیقی همان موسیقی ناب است که در انواع موسیقی‌ جریان دارد. در تقسیم‌بندی‌ موسیقی ایران، موسیقی فولکلور را داریم.

او بیان کرد که واژه «فولکلور» از زبان انگلیسی وارد زبان فارسی شده است ولی اگر بخواهیم از ترجمه این کلمه؛ یعنی موسیقی عامیانه استفاده کنیم، مفهوم را به درستی منتقل نمی‌کند.

سراج تصریح کرد: موسیقی نواحی، محلی، مقامی و ... عنوان‌های مختلفی برای موسیقی فولکلور ایران است که طی دوران‌های مختلف تغییر کرده است. موسیقی فولکلور آن چیزی است که افراد در مناطق مختلف ایران می‌نوازند و بدین گونه سابقه اقلیمی و تاریخی خود را با حنجره یا یک ساز اجرا می‌کنند.

«موسیقی آئینی کجای این موسیقی قرار می‌گیرد؟» پاسخ می‌دهد: موسیقی آئینی همه آئین‌ها را شامل می‌شود؛ آئین‌هایی که در زندگی عادی خود داریم، مثل زورخانه، آئین عزا یا سوگ، آئیین شادی و عروسی. همه اینها آئین هستند؛ یعنی روش‌هایی از زندگی هستند که به مناسبت آنها موسیقی خلق و ایجاد شده است. این آئین‌ها با موسیقی مقامی، نواحی و اصطلاحاتی که باب شده هم‌پوشانی دارند و یک جایی موسیقی آئینی با موسیقی نواحی با هم تداخل دارند، به این صورت که خیلی نمی‌توانیم آنها را از هم جدا کنیم.

این خواننده عنوان کرد که ممکن است گاهی هم از فرم موسیقی نواحی در موسیقی پاپ استفاده شود ولی عجین شدن ژانر موسیقی پاپ با مذهبی ممکن نیست؛ زیرا اساسا موسیقی مذهبی ژانر نیست. این اصطلاح اشتباه است.

او توضیح داد: آن چیزی را مذهبی می‌دانیم که اشعار مذهبی یا نیایش و راز و نیاز دارد. ولی اینکه نوع موسیقی‌ را بنابر این المان‌ها مذهبی بدانیم، غلط است؛ زیرا ممکن است آن قطعه موسیقی را در فرم موسیقی سنتی یا موسیقی پاپ بخوانند.

«اوضاع موسیقی این روزها خوب است؟» بیان می‌کند: خوب نیست، آن نوعی از موسیقی که دولت دوست دارد اشاعه شود نوعی از موسیقی پاپ سرگرم کننده است؛ یعنی قصدش این است که جوان‌ها سرگرم باشند و برایش مهم نیست که اثر محتوای زیبایی داشته باشد، اندیشه‌ای پشت آن باشد یا موسیقی آن با فرهنگ ما سازگاری داشته باشد.

این هنرمند درباره آینده موسیقی ایرانی بیان کرد: امروز در زمینه فرهنگ و هنر در حال محاق هستیم؛ چراکه امروزه از موسیقی پاپ فقط در زمینه سرگرمی استفاده می‌شود و به انواع موسیقی کم توجهی می‌شود. موسیقی در جریان است ولی همانند خورشید زیر ابر است؛ یعنی همه در حال کار کردن هستند و نتیجه در آیندگان مشخص خواهد شد. امیدوارم صبح امید را ببینیم.

۵۷۵۷