توضیحات میراث‌فرهنگی درباره اتفاقات کوه خواجه

«کوه خواجه» در سیستان و بلوچستان که با نام «اوشیدا» شناخته می‌شود، از جمله آثار طبیعی و تاریخی شرق ایران است که آثاری از دوران اشکانیان را در برگرفته است. این اثر ملی که در فهرستِ انتظار یونسکو برای ثبت جهانی قرار دارد، اکنون در تهدید است؛ مدتی پیش اخباری از حضور ماشین‌آلات سنگین در پایین کوه خواجه برای جاده‌کشی و احداث یک پارکینگ در دل این میراث ملی به گوش رسید که هشدار و نگرانی فعالان و دوستداران میراث فرهنگی را بر انگیخت.  

  علیرضا جلال‌زایی، مدیرکل میراث‌فرهنگی، گردشگری و صنایع‌دستی استان سیستان و بلوچستان گفت: آنچه در کوه خواجه درحال انجام است با استعلام از میراث‌فرهنگی استان و در هماهنگی با آن بوده و هدف از این اقدامات، ترمیم و بازسازی آسفالت جاده‌ای بوده که از قبل کشیده است. میراث‌فرهنگی هم با هرگونه دخل و تصرف در این کوه مخالف است.

او اضافه کرد: جاده‌ای که در حال حاضر مورد بحث است، در سال ١٣٨۴-١٣٨۵ کشیده شده و تا یک جایی آسفالت شده است. تا همان‌جایی که آسفالت شده، در حال بازسازی است، یعنی عملیات بازسازی آسفالت این جاده در دست اقدام است.

مدیرکل میراث‌فرهنگی، گردشگری و صنایع‌دستی سیستان و بلوچستان گفت: نگاه جدیدی نداریم که بخواهیم اثر را بر اساس سلیقه فردی و شخصی خود تغییر دهیم. همان آسفالت را ترمیم خواهیم کرد و بعد از آسفالت، جاده سنگ‌فرش می‌شود و پارکینگی برای گردشگران تعبیه خواهد شد.  

جلال‌زایی اظهار کرد: تمام فعالیت‌هایی که در کوه خواجه انجام می‌شود حتما با هماهنگی شورای فنی و شورای راهبردی کوه خواجه انجام می‌شود و مؤکدا می‌گویم که هرگونه دخل و تصرفی که بخواهد به اثر آسیبی وارد کند و میراث کشور را در مقیاس استانی خدشه‌دار کند، با آن برخورد خواهیم کرد. شائبه‌هایی وجود دارد که کوه‌بری‌های انجام شده است و اگر پیمانکار این پروژه به هر دلیلی کوتاهی کرده باشد، برخورد قانونی خواهیم کرد و نمی‌گذاریم میراث فرهنگی ما که متعلق به آحاد جامعه است، قربانی نادانی‌های غیرعمد شود.  

مدیرکل میراث‌فرهنگی، گردشگری و صنایع‌دستی سیستان و بلوچستان درباره این‌که چه نهاد یا دستگاهی بازسازی این جاده را انجام می‌دهد، گفت: پیمانکارهای متفاوتی در این جاده کار کرده‌اند، اما پیمانکاری که در حال حاضر بازسازی جاده را انجام می‌دهد از طرف وزارت مسکن و راه و شهرسازی است، اما این فعالیت حتما باید با نظر کارشناسان ذی‌ربط ما (میراث فرهنگی) باشد و استعلام این فعالیت از اداره کل میراث‌فرهنگی، گردشگری و صنایع‌دستی استان سیستان و بلوچستان گرفته شده است و با هماهنگی ما انجام می‌شود، اما اگر از مواردی که مدنظر ما است کوتاهی کنند، کار را متوقف و برای اساس ضوابط قانونی و حقوقی برخورد خواهیم کرد. اگر به اثر، حریم یا عرصه آن لطمه‌ای وارد شده باشد با هیچ‌کس تعارف نداریم و حقوقی پیگیری خواهیم کرد تا احقاق حق شود.  

جلال‌زایی ‌در پاسخ به این پرسش که گزارش‌ها نشان می‌دهد که کوه خواجه با توجه به وضعیت زیرساخت و امنیت در حال حاضر چندان ماهیت گردشگری ندارد، بنابراین جاده‌کشی یا ترمیم این جاده چه ضرورتی دارد؟ اظهار کرد: در کوه خواجه گردشگر داریم، هرچند مقیاس آن زیاد نیست، اما گردشگرانی برای بازدید می‌آیند. ما بدون تصویب شورای فنی و شورای راهبردی، اقدامی انجام نمی‌دهیم و بر این شوراها هم نظارت وجود دارد. در مقیاس استانی، نهادهای استانی بر آن نظارت می‌کنند و در مقیاس بالاتر وزارتخانه و معاونت میراث فرهنگی نظارت دارند.  

او همچنین در پاسخ به نگرانی‌هایی مبنی بر این‌که اقداماتی که در حال انجام است موقعیت جهانی شدن کوه خواجه را به خطر می‌اندازد، گفت: چنانچه هر دخل و تصرفی وجود داشته باشد و بخواهد جایگاه جهانی شدن این اثر را به خطر بیندازد، با آن برخورد خواهد شد. تا این لحظه اقدام جدیدی در این کوه انجام نشده است که اثر تاریخی طبیعی را دستخوش تغییر و تحولات کند و یونسکو کوه خواجه را از کاندیدای ثبت جهانی خارج کند. البته این اثر شاید در چند سال آینده کاندیدای جهانی شود و در حال حاضر این موضوع مطرح نیست.  

جلال‌زایی درباره نیروهای نظامی مستقر در کوه خواجه که گفته می‌شود شاید خللی برای ثبت جهانی این اثر ایجاد کند، اظهار کرد: با نیروهای مستقر در کوه خواجه در حال مذاکره هستیم تا اتفاقات خوبی را رقم بزنیم.

باشگاه خبرنگاران جوان سیستان و بلوچستان زاهدان