راه‌های کنترل اسید معده بدون دارو

آفتاب‌‌نیوز :

بازگشت یا ریفلاکس اسید از معده به مری که در پزشکی به نام GERD (Gastroesophageal Reflux Disease) شناخته می‌شود شرایطی بسیار شایع بوده و حدود بیست درصد آمریکایی‌ها، با درجات مختلف، دچار آن هستند.

اما ریفلاکس اسید چگونه اتفاق افتاده و چرا اسید معده بالا میاد؟ مری لوله‌ای عضلانی به طول تقریبی ۲۵ سانتی متر است که حلق را به معده وصل می‌نماید. در انتهای مری یک دریچه (اسفنکتر) حلقوی عضلانی وجود دارد که به طور طبیعی اکثر اوقات باید بسته باشد و فقط هنگام عبور غذا یا مایعات از مری به معده باز گردد.

اگر این دریچه (Sphincter) در هنگام هضم غذا یا زمانی که اسید در معده وجود دارد باز شود، محتویات اسیدی معده به درون مری و به سمت بالا برمی گردند و احساس سوزش سر معده (Heartburn) را ایجاد می‌نمایند.

اسید معده بسیار قوی است و میزان اسیدیته آن بین عدد ۱ تا ۳ قرار می‌گیرد؛ این میزان اسیدیته حتی می‌تواند فلزات را حل کند (اسیدیته آب و خون در حدود ۷ است – عدد صفر و یک نشانگر بسیار اسیدی و ۱۳ و ۱۴ نشانگر بسیار قلیایی هستند – مقیاس صفر تا ۱۴ است). مخاط‌های معده توانایی مقاومت در برابر این اسید قوی را دارند، اما بافت مری نسبت به این میزان اسیدیته مقاوم نیست و در صورت تداوم تماس با اسید دچار آسیب خواهد شد.

این آسیب در ابتدا فقط به صورت احساس ناراحتی و سوزش است، ولی در صورت عدم توجه می‌تواند به زخم مری و حتی خونریزی مری منجر شود که یک شرایط اورژانسی جدی پزشکی به شمار آمده و می‌تواند جان بیمار را تهدید نماید.

علاوه بر این، تحقیقات نشان داده‌اند که تماس مداوم مخاط مری با اسید معده می‌تواند به تغییر بافتی مخاط مری منجر گردیده و در دراز مدت شانس ابتلا به سرطان مری را در این افراد افزایش دهد (البته رابطه خطی مستقیم هنوز اثبات نشده است).

چگونه اسید معده را از بین ببریم؟

همانطور که عنوان شد، اسید معده بالا و ریفلاکس آن خطراتی جدی را برای سلامتی شما در پی خواهد داشت. اما راهکار‌های طبیعی و بدون دارو برای کنترل و از بین بردن این شرایط وجود دارند که در این بخش به آن‌ها اشاره خواهیم کرد. بهترین راهکار‌ها برای کاهش فوری اسید معده و جلوگیری از ریفلاکس آن عبارتند از:
راهکار طبیعی اول برای کاهش اسید معده: غذا‌های تحریک کننده را کنار بگذارید

اگر بالا آمدن اسید معده برای شما مشکل ایجاد کرده است و مشکل را در رژیم غذایی می‎‌بینید، نباید از خود بپرسید که “برای کاهش اسید معده چه بخوریم” بلکه باید بپرسید “برای کاهش اسید معده چه نخوریم”. اولین قدم شما برای رفع اسید معده، اجتناب از خوردن غذا و نوشیدنی‌هایی است که این روند را تشدید می‌کنند.

مصرف الکل، قهوه و نوشابه را محدود کنید

سر دسته مواد غذایی که باعث تشدید ریفلاکس اسید معده خواهند شد سه گروه عمده نوشیدنی‌ها هستند که الکل، قهوه و نوشابه‌های گازدار را شامل می‌شوند. الکل و قهوه اثر شل کنندگی قوی روی دریچه (Sphincter) مری دارند و باعث باز شدن آن و بازگشت غذا و اسید می‌گردند. قهوه و نوشابه‌های گاز دار (و البته دوغ) خاصیت اسیدی دارند که مشکل ریفلاکس را تشدید خواهند کرد.

گاز درون نوشابه‌های گازدار نیز برای خروج از معده، به دریچه فشار مضاعف وارد کرده و فرآیند ریفلاکس را تشدید می‌کند. بهترین نوشیدنی برای افراد مبتلا به ریفلاکس فقط آب است که خاصیت اسیدی ندارد. بعضی از محققان توصیه می‌نمایند که آب با خاصیت قلیایی (Alkaline Water) نوشیده شود که در بعضی افراد می‌تواند مفید باشد.

نوشیدن حجم زیاد مایعات به همراه غذا برای افرادی که ریفلاکس دارند مضر است، زیرا با افزایش حجم مواد داخل معده، شانس ریفلاکس را افزایش می‌دهد. قهوه نیز بهتر است ترجیحا با صبحانه میل شود و در طول روز به خصوص نزدیک به زمان خواب از آن اجتناب گردد.

از خوردن غذا‌های تند، چرب و ترش بپرهیزید

در میان غذا‌ها، غذا‌های تند (Spicy)، چرب و یا بسیار ترش می‌توانند باعث ریفلاکس گردند. غذا‌های زیاد سرخ شده و چرب، دیرتر هضم و از داخل معده تخلیه شده و به همین دلیل شانس ریفلاکس را افزایش می‌دهند. غذا‌های تند باعث شل شدن دریچه (اسفنگتر) مری می‌شوند و غذا‌های ترش و اسیدی با افزایش میزان اسیدیته معده این روند را تشدید می‌کنند.

فلفل، گوجه فرنگی، پرتقال، لیمو و توت فرنگی اگرچه دارای ویتامین C و منافع زیادی برای بدن می‌باشند، ولی اگر زیاد مصرف شوند ریفلاکس را تشدید می‌کنند. اگر از اهل آب پرتغال نوشیدن هستید، بهتر است آن را به همراه غذا و به میزان کم (نصف لیوان در یک وعده) مصرف کنید. گوشت‌های پرچرب یا غذا‌های گوشتی چرب نیز به علت تاخیر در هضم غذا در معده این روند را تشدید می‌کنند.

بعد از غذا دراز نکشید

پس از غذا تا یک ساعت از دراز کشیدن پرهیز کنید. اگر نیاز به استراحت دارید، یکی دو بالش زیر سرتان بگذارید تا زاویه مری به معده حدود ۴۵ درجه باشد. شب‌ها نیز اگر به پشت می‌خوابید، از بالش بیشتر یا بلندتر استفاده کنید و اگر به پهلو می‌خوابید به پهلوی چپ بخوابید.

تعداد وعده‌های خود را بیشتر کنید

یکی از راه‌های درمان اسید معده زیاد این است که در عوض سه وعده بزرگ، وعده‌های بیشتر و کوچک‌تری را در روز میل نمایید. زمانی که معده پر باشد، شانس ریفلاکس اسید به مری بیشتر خواهد بود. بنابراین، توصیه می‌شود که در عوض وعده‌های بزرگ، تا جایی که می‌توانید وعده‌های غذایی خود را بیشتر و کوچکتر کنید.

وزن کم کنید

اگر اضافه وزن دارید وزن کم کنید، زیرا اضافه وزن می‌تواند فشار روی اسفنکتر را برای بسته بودن کاهش داده و به ریفلاکس بیشتر اسید منجر گردد.

سیگار کشیدن را ترک کنید

اگر سیگاری هستید، به فکر ترک کردن باشید، زیرا نیکوتین می‌تواند قدرت اسفنکتر را برای بسته بودن تضعیف کند.
برای کاهش اسید معده چه بخوریم

با اینکه اصلی‌ترین روش کاهش اسید معده بالا دوری کردن از برخی غذا‌هایی است که در بالا به آن‌ها اشاره کردیم، اما خوردن برخی غذا‌ها نیز می‌تواند به آرامش معده شما کمک کرده و راه حلی برای درمان اسید معده زیاد و ریفلاکس آن باشد.

در میان غذا‌ها، سبزیجات سبز رنگ (به جز فلفل ها) باعث کاهش و بهبود ریفلاکس می‌شوند (کاهو، خیار و سبزی خوردن بسیار مفیدند). مصرف سالاد نیز بسیار مفید است، ولی کمترین میزان سس (dressing) و مواد ترش افزودنی باید اضافه گردند. توصیه آخر ما به خوانندگان، استراحت به میزان کافی و کاهش استرس است که باعث کاهش ترشح اسید معده و کاهش ریفلاکس و علائم ناخوشایند آن میگردد.

کاهش فوری اسید معده

علاوه بر راهکار‌های ذکر شده، اقدامات زیر نیز می‌تواند به عنوان روشی برای درمان اسید معده زیاد مفید بوده و در کم‌ترین زمان ممکن، سوزش ناشی از آن را کاهش داده یا از بین برند.
روش کاهش فوری اسید معده شماره یک: لباس‌های خود را آزاد کنید

گاهی اوقات ممکن است که بر اثر فشار لباس تنگ به شکم شما ریفلاکس اسید معده رخ دهد. بنابراین، در صورت احساس سوزش حتما کمربند خود را شل کرده و لباس‌های تنگ را در بیاورید.

صاف بایستید

موقعیت بدن شما در بالا آمدن اسید معده تاثیر بسیار زیادی دارد. اگر نشسته یا خوابیده احساس سوزش می‌کنید سریعا بایستید و اگر از قبل ایستاده‌اید تلاش کنید که صاف‌تر بایستید.
روش کاهش فوری اسید معده شماره سه: محلول آب لیمو عسل را امتحان کنید

مخلوط آب با مقدار کمی آب لیمو بعلاوه عسل و می‌تواند سوزش معده و اثرات بالا زدن اسید را کاهش دهد.

چای زنجبیل بنوشید

خواص ضد التهابی زنجبیل می‌تواند معده شما را آرام کرده و علائم ریفلاکس را کاهش دهد. بنابراین، مصرف چای یا جوشانده زنجبیل هنگام سوزش معده مفید خواهد بود.

کلام آخر

زمانی که دریچه حلقوی عضلانی انتهای مری هنگام هضم غذا یا زمانی که اسید در معده وجود دارد باز شود، محتویات اسیدی معده به درون مری و به سمت بالا باز خواهند گشت که از چنین اتفاقی تحت عنوان ریفلاکس اسید معده یاد می‌شود که با احساس سوزش سر معده همراه خواهد بود. برای رفع اسید معده بهتر است که از خوردن برخی غذا‌ها مثل غذا‌های تند، چرب یا خیلی ترش و یا نوشیدن نوشیدنی‌های گازدار، قهوه و الکل پرهیز کرده و همچنین عادات روزانه مثل دراز کشیدن بعد از غذا خوردن را کنار بگذارید.