پشم چینی؛ سنت کهن سارال

ایسنا/کردستان نوای زنگوله گوسفندان و صدای پر شور مردان و زنان زحمتکش این دیار، موج در موج رودهای خروشان می آمیزد، تا در جمعی صمیمی و خانوادگی، کارگروهی را به نمایش بگذارند.

سارال قطب کشاورزی، دامداری و دامپروری استان کردستان است، که با سینەای ستبر و قدمتی انکار ناپذیر از استقامت، دلیری، شکیبایی و خود کفایی، چشم در چشم خورشید مهربان، سال‌های افتخار را به سینه سبز و حاصلخیز خود زده است.

مردمان این خطه از ایران زمین، هیچ وقت فارغ از کار روزانه و فصلی نیستند، هر روز شروع کار و آغاز تلاشی دیگر است، در این تکاپو و استقلال خواهی، سن و سال تنها یک عدد است و هر کس بنا به توان خود باری از دوش زندگی بر می دارد و خانوادە را حمایت می کند.

کاک رحمان، یکی از دامداران روستاهای حومه دیواندره می گوید: در کردستان، بهار شاهرگ زندگی و عروس فصل هاست، عروسی که چله نشین دانه های پر برکت الهی و تلاش بی وقفه ساکنان سارال است.

وی می گوید: از آب شدن برف در ادامه مناطق چلچمه و رودهای «چم کسان، باریکاو، دولە نزیکە»، که از کنار روستای ما می گذرد، حدیث به هم پیوستگی چرخه زندگی و استقرار هستی به وجود آمده است و از بە هم پیوستن این رودها و پیمودن میسرهای مشخص، رو به قزل وزان همیشه زنده دل، سفر بی وقفه زندگی را به گوش دشت می خوانند.

کاک رحمان ادامه می دهد: در این روزها، فعالیت در سارال حال و هوای دیگری دارد؛ یکی از این فعالیت ها پشم چینی گوسفندان است که به صورت دسته جمعی و خانوادگی انجام می شود، این کار گروهی، نشان از تلاش و تکاپوی همیشگی مردمان خستگی ناپذیر این دیار دارد، که بنا به موقعیت جغرافیایی و دمای هوای منطقه از ۱۵ اردیبهشت تا اواسط تیر ماە به طول می انجامد.

 وی می گوید:  در این امر، نفرات به صورت گروهی و ریلی، تک تک گوسفندان را از آب روان رود عبور می دهند تا تن گوسفند را از گرد خاک و حشرات موزی تمیز کرده و برای پشم چینی که فردای همان روز انجام می شود، آماده کنند.

کار شستن و پشم چینی گوسفندان معمولا در نزدیکی های ظهر، زمانی که گرمای خورشید مانع از نفوذ سردی در تن حیوان شود انجام می شود، پس از عبور دادن گوسفندان از آب روخانه، آن ها را به علفزار هدایت می کنند تا در حین چریدن پشم هایشان خشک شود.

روز پشم چینی، مردان مشغول پشم چینی و زنان سرگرم جدا کردن و دسته بندی پشم ها از هم می شوند، معمولا کار پشم چینی بیشتر زیر نظر خانم ها انجام می شود که در ادامه، داده کالی همسر کاک رحمان می‌گوید: در گذشته پشم های گوسفند یک ساله را برای تهیه متکا و تشک جدا می کردیم، ولی حالا از پشم مصنوعی استفاده می کنیم، هم بوی گوسفند نمی دهد و هم هنگام شستشو راحتتر است.

او در ادامه می گوید: هنگام پشم چینی، پشم های سفید را از پشم های سیاه و قهوه ای جدا کرده و بنا به تمیزی و نوع پشم در گونی قرار داده و آماده شستن در رودخانه می کنیم. پشم های قهوه ای و سیاه را برای جانماز و جاحیم، سجاده و قالی بافی که از صنایع دستی سنتی دیرینه و سوقات کردستان است جدا کرده و پشم های سفید را برای تهیه انواع رنگ های دیگر به رنگ رزها و بازار مصرف عرضه می کنیم. از پشم هایی که از انعطاف کمتری برخوردارند خانم های روستایی برای تهیه ریسمان که پس از تبدیل پشم به نخ، مانند موی بافته شده می بافند و در کارکشاورزی مورد نیاز است و پلاس بافی که نوعی زیر انداز محلی است، استفاده می کنند.

وی می گوید: در قدیم خودمان پشم ها را به نخ تبدیل و رنگ می کردیم و در صنعت قالی و سجاده بافی استفاده می کردیم، حالا کمتر کسی به دوک ریسی مشغول است، مگر کسانی که جوان دم بخت داشته و دوست داشته باشند به نیت خوشبختی فرزند خود و به جا آوردن سنت دیرینه ملت کُرد، جانماز و جاجیم محلی برای جهاز به نو عروس و تازه داماد هدیه کنند.

داده کالی در ادامه می گوید: از آنچه در زمینه دامداری و دامپروری انجام می گیرد، با جرئت می توانم بگویم جدای از کار سنگین و طاقت فرسای خانەداری و وظایف مادری، دامداری و دامپروری، استقلال مالی برای زنان در پی دارد. زنان روستا از آنچه خود تولید و به بازار فروش عرضه می کنند امورات زندگی و رسیدگی به سر و وضع منزل و افراد خانواده گرفته تا دست به کار گروهی زدن و به راه انداختن کارگاه های کوچک خانگی و پس اندازی هر چند ناقابل برای روزهای مبادا و این کار بدون دخالت مردان انجام می شود که به اعتماد به نفس زنان کمک فراوان کرده است.

نوه های کاک رحمان، مشغول بازی با گوسفندان و کمک به بزرگ ترها هستند، نوای آواز جوانان در دل دشت می پیچد و انعکاس زندگی در آیینه رود می خندد.

 نوای زنگوله گوسفندان و صدای پر شور مردان و زنان زحمتکش این دیار، موج در موج رودهای خروشان می آمیزد، تا در جمعی صمیمی و خانوادگی، کارگروهی را به نمایش بگذارند.

گله داران چشم امید به سخاوت آسمان بخشنده دوخته و دوام رشته‌های زندگی را در رویش پر برکت دانه های نورسته و اتحاد گروهی و اعتماد خانوادگی می بندند و خوب می دانند «آنکه دندان داده، نان هم می دهد.»