راهنمای آمادگی در مصاحبه برای پذیرفته‌شدگان دکتری

به گزارش «تابناک» به نقل از شفقنا، سلیمی در بیان نکاتِ مهم جهت آمادگی برای مصاحبه دکتری به شفقنا می گوید: آمادگی برای مصاحبه دکتری باید از ماه ها یا سال های قبل کسب شود و محدود به چند روز آخر منتهی به روز مصاحبه نباشد. از این رو که تمام فعالیت هایمان اعم از کیفیت پایان نامه ارشد، رزومه علمی، مقالات، تألیفات و… همگی در روز مصاحبه تأثیرگذار بوده و در مقایسه با رقبا تعیین کننده هستند.

او در پاسخ به این سوال که باید به چه مواردی در پیش از ورد به مرحله دکتری توجه شود، می گوید:  در وهله اول باید در طول سال های تحصیل، به فکر انتشار مقاله و کتاب و… بود که بهتر است مقالات ترکیبی از ISI، علمی – پژوهشی، علمی – ترویجی و یا حتی علمی – تخصصی و مقاله ژورنالیستی باشد. علاوه بر آن بهتر است تا حد امکان چند مقاله خود را به طور مشترک با اساتید بنام نوشت و منتشر کرد. مسئله مهم بعدی که باید توجه کنیم این است که باید پایان نامه ارشدمان را با موضوعی به روز انتخاب کنیم و آن را با روش های مناسب علمی انجام دهیم.

سلیمی تاکید می کند: تسلط بر پایان نامه در روز مصاحبه دکتری حائز اهمیت است. توصیه می کنم پایان نامه خود را با اساتیدی بردارند که عموماً جزئی از ترکیب تیم های آزمون، مصاحبه و… هستند. علاوه بر آن، بهتر است تحصیل خود را در مقطع دکتری در دانشگاهی ادامه دهند که در بین اساتید آن شناخته شده هستند. این مسأله احتمال موفقیت را بیشتر از زمانی می کند که اساتید شناختی از فرد ندارند.

این دکتری ارتباطات توصیه می کند: باید در طی سالهای تحصیل، روزمه ای قوی و علمی برای خود ایجاد کنند. علاوه بر آن باید سعی کنند تجاربی در حوزه تدریس آکادمیک و غیرآکادمیک کسب کنند و از حضور در همایش ها، ارائه مقاله، سخنرانی و… غفلت نکنند. اضافه بر این موارد کسب تجارب کاری مرتبط با رشته تحصیلی هم نقشی مکمل دارد. نا گفته نماند که نباید از اهمیت زبان انگلیسی غافل شد به همین دلیل تقویت زبان انگلیسی به ویژه، برای روز مصاحبه یک نیاز است و کسی که می خواهد در آزمون دکتری شرکت کند قبل از آن باید برآیند همه این تلاش ها را در روزمه ای برای ارائه در روز مصاحبه، آماده کند.

با این اوصاف بعد از موفقیت در آزمون کتبی، به چه مواردی برای پیش از روز مصاحبه دکتری باید توجه شود؟ سلیمی پاسخ می دهد:  ابتدا باید از روز و محل دقیق مصاحبه مطمئن شد به همین دلیل باید یکبار قبل از روز مصاحبه به محل آزمون رفت و با آدرس، فرایند اداری و روال انجام مصاحبه کسب اطلاع کرد. علاوه بر آن باید بررسی شود که در ترکیب تیم مصاحبه چه کسانی قراردارند و از تخصص و تمرکز آنها بر موارد سوال آزمون و مصاحبه کسب اطلاع کرد. در اینجا می توان از کسانی که مرحله مصاحبه را در آن دانشگاه پشت سر گذاشته اند، کسب تجربه کرد و مشاوره گرفت.

او ادامه می دهد: باید در خصوص منابع احتمالی برای روز مصاحبه کسب اطلاع و آنها را تهیه و مطالعه کرد. از طرفی لازم است که مروری بر پایان نامه خود به خصوص روش تحقیق آن داشته باشند تا توان دفاع از پایان نامه دوره ارشد خود را کسب کنند. علاوه بر آن تهیه توصیه نامه از سوی یکی از اساتید مطرح که فرد را می شناسد می تواند مفید باشد و بهتر است که آن را به همراه داشته باشند تا در روز مصاحبه، تحویل سرپرست تیم مصاحبه دهند.

سلیمی تاکید می کند: بهتر است که رزومه خود را به تعداد اساتید تکثیر کرده و به همراه پایان نامه برای روز آزمون به همراه داشته باشند. علاوه بر آن باید کتاب ها، مقالات و دیگر مستندات را هم با خود ببرند. به همین دلیل نیاز هست تا کیف یا ساکی مناسب برای بردن مستندات با خود در نظر بگیرند.

او با تاکید بر توجه به آراستگی ظاهری خود در زمان مصاحبه می گوید: بهتر است که یک دست لباس مناسب و متناسب برای روز مصاحبه آماده کنند. اگر هم اصرار به استفاده از عطر دارند، عطری بسیار ملایم را برای این کار درنظر بگیرند. علاوه بر آن باید زمانی را برای رفتن به آرایشگاه، نظافت و تمیزی ظاهر و مو در نظر بگیرند.

این دکتری ارتباطات تاکید می کند: باید از قبل لیستی از سوالات احتمالی تهیه کنند و به آنها پاسخ دهند و پاسخهایشان را هم به ذهن بسپارند. برای تمرین جهت آماده شدن می توانند خود را در محل مصاحبه تصور کنند و به نحوه ورود به محل مصاحبه، نحوه پاسخ به سوالات و… فکر کنند. چون آمادگی ذهنی در رسیدن به نتیجه مطلوب اهمیت بالایی دارد. به همین دلیل باید آنچه را مطالعه کردند با روشی مناسب به ذهن بسپارند و پس از کسب آمادگی های لازم، بدون استرس، آماده روز مصاحبه شوند.

با این اوصاف دعوت شدگان به مصاحبه دکتری ارتباطات بهتر است خود را برای پاسخ به چه سوالاتی آماده کنند؟ او می گوید: بستگی به ترکیب اساتید دارد. به عبارتی باید بدانیم که اساتید حاضر در جلسه مصاحبه بر روی چه مباحثی تسلط و تاکید دارند. ولی احتمال اینکه سوالاتی مرتبط با روش تحقیق، زبان انگلیسی، نظریه های ارتباطی به ویژه نظریه های جدید ارتباطی و رسانه ای، ارتباطات و توسعه، تکنولوژی های جدید ارتباطی و تحولات جدید حوزه رسانه و ارتباطی پرسیده شود، زیاد است. علاوه بر این پیشنهاد می کنم که داوطلبان شرکت کننده، درباره هوش مصنوعی، متاورس، آخرین تحولات رسانه و ارتباطات و آینده رسانه، اطلاعاتی به روز داشته باشند.

سلیمی ادامه می دهد: ممکن است از داوطلبان بپرسند که تحلیلشان از تاثیرات هوش مصنوعی بر حوزه ارتباطات و رسانه چیست، مزایا، معایب، تهدیدها و فرصتها و… آن را تحلیل کنند، اینکه آیا رسانه های موجود توان مواجهه، مقابله و یا همزیستی با این تحولات را دارند و چه فرجامی برای رسانه ها و روزنامه ها تصور می کنند؟ به عبارتی باید با نگاهی تحلیلی در جلسه حاضر شوند و توان تحلیل تحولات برای حال و آینده رسانه و حوزه ارتباطات را داشته باشند.

او می گوید: نباید منابع احتمالی مصاحبه را با خود به محل آزمون برد. البته در صورت نیاز می توانند برخی نکات را در دفترچه ای کوچک به همراه داشته باشند تا در سالن انتظار، در صورت احساس نگرانی ناشی از مطالعه رقبا، مراجعه ای به آن داشته باشند.

سلیمی به داوطلبان آزمون مصاحبه دکتری توصیه می کند: شب قبل از مصاحبه، یک بار لباس های روز مصاحبه را به تن کنند و در مقابل آینه با تداعی روز مصاحبه شروع به سخن کنند. بهتر است که مطالعه ای در خصوص زبان بدن داشته باشند تا در زمان انجام مصاحبه بر زبان بدن خود مسلط باشند. علاوه بر آن لباس ها و هر چیز که برای روز مصاحبه لازم دارند در گوشه ای بچینند تا صبح که برخاستند همه چیز مهیای رفتنشان به محل مصاحبه باشد. واکس زدن یا تمیز کردن کفش ها را هم فراموش کرد. در نهایت شب قبل از مصاحبه تمیز و مرتب و به موقع به رختخواب بروند چون شب بیداری جز خواب آلودگی و عدم تمرکز و هوشیاری لازم، نتیجه ای ندارد. از طرفی برای اینکه موردی را فراموش نکنند بهتر است شب قبل از روز مصاحبه کارهایی را که فردا باید انجام بدهند، بنویسند و صبح آنها را تیک بزنند.

این دکتری ارتباطات به بیان توصیه هایی برای روز مصاحبه دکتری می پردازد و می گوید: ابتدا باید بعد از برخاستن از خواب و انجام امور شخصی و صرف صبحانه، مروری بر لیست خود داشته و سپس آماده رفتن شوند. البته توصیه می کنم در روز مصاحبه، از سرویس های آنلاین یا آژانس یا هر روشی که فرد را بدون حداقل استرس به محل مصاحبه می رساند، استفاده کنند چون گاهی حضور در وسایل نقلیه عمومی با استرس هایی مثل رسیدن به موقع به مقصد، یا درگیری های لفظی یا دیگر چالش ها همراه است، بنابراین سعی کنند که خود را تا حد ممکن درگیر هیچ چالش و استرسی نکنند و قبل از سوار شدن به ماشین کلیه مستندات، روزمه و هرچه نیاز دارند را چک کنند.

او ادامه می دهد: بهتر است که بعد از سوار شدن به ماشین، ذهن خود را مدیریت کرده و در این شرایط مهمترین چیز، آرامش است. باید گفت وگوی درونی مثبتی با خود داشته باشند و استرس را از خود دور کنند. علاوه بر آن در زمان پیاده شدن، حواسشان باشد چیزی در ماشین جا نگذارند. در محل مصاحبه هم، در گوشه ای دنج از سالن، پس از راز و نیاز با خدا، رقبا و روند انجام مصاحبه را مورد بررسی قرار دهند. می توانند از کسانی که مصاحبه می دهند، کم و کیف فضا را جویا شوند و هر زمان احساس کردند نیاز به رجوع به منابع است، به دفترچه کوچک خود رجوعی داشته باشند.

این دکتری ارتباطات به بیان توصیه برای زمان ورود به محل مصاحبه می پردازد و می گوید: در لحظه ورود با لبخند، صدایی رسا و لحنی مودبانه سلام کرده و وارد شوند. قبل از شروع مصاحبه، رزومه خود را در اختیار اساتید قرار دهند  و مستندات را با کسب اجازه روی میز بگذارند. بعد از آن هم می توانند توصیه نامه خود را به سرپرست تیم مصاحبه تحویل دهند.

سلیمی تاکید می کند: در همه حال، حفظ لحن مودبانه و استفاده از کلمات توأم با احترام حائز اهمیت است حتی وقتی اساتید عمداً فرد را به آستانه واکنش های احتمالی تند می رسانند مراقب باشند که از دایره ادب و نزاکت به هیچ عنوان خارج نشوند. اصطلاحاً با اساتید کل کل نکنند. فرد باید در این شرایط به سوالاتی که پرسیده می شود خوب گوش دهد و پاسخ مرتبط و کوتاه دهد البته اگر جزئیات بیشتر خواسته شد، می تواند موضوع مربوطه را با جزئیات بیشتر توضیح دهد. توصیه می کنم در دادن پاسخ ها عجله نکند و بعد از تأملی کوتاه، حساب شده و شمرده و با صدایی رسا و لحنی مناسب پاسخ دهد. در چنین شرایطی از نقد کردن اساتید، زیر سوال بردن جامعه علمی مربوطه، بیان کلمات منفی و… خودداری کند البته در صورت نقد موضوعی آن هم به واسطه سوالی که از فرد شده، حتماً نقد باید علمی، غیرشخصی و غیرمغرضانه باشد.

او ادامه می دهد: باید خود را آماده هرگونه سوالی کرد، علاوه بر آن ممکن است بی مقدمه به زبان انگلیسی از فرد سوال شود از معرفی خود تا توضیحاتی در خصوص انگیزه اش از ادامه تحصیل در مقطع دکتری. ممکن است از او خواسته شود متنی را به انگلیسی بخواند و ترجمه کند. باید آمادگی دفاع از پایان نامه خود و علل استفاده از روش تحقیق مربوطه را داشته باشد.

با این اوصاف اگر فرد پاسخ به سوالی را نداند، باید چگونه عمل کند؟ این مدرس ارتباطات می گوید: باید تا حد توان توضیح دهد و بگوید موضوع جالبی است و حتما در خصوص آن مطالعه کرده و از حضور اساتید در حوزه مربوطه کسب فیض خواهد کرد. باید حواسش باشد که در بسیاری از مواقع بیش از پاسخ فرد با آن سوال، واکنش ها، میزان اعتماد به نفس و… او سنجیده می شود.

سلیمی تاکید می کند: در طول مصاحبه، سعی کند ارائه مناسبی از خود داشته باشد با اشاره مهارت ها، توانمندی ها ،تجارب و.. تا این احساس در اساتید ایجاد شود که فرد شایستگی ادامه تحصیل در مقطع دکتری را دارد. علاوه بر آن در طول مصاحبه هم ارتباط چشمی با اساتید ایجاد کرده و به همه افراد توجه کند. ناگفته نماند اگر سوالی را نتوانست پاسخ دهد یا تپق زد و…، از آن به سرعت عبور کرده و زودتر خود را جمع و جور کند. نباید در لاک ناراحتی برود و خود را ببازد چون تا آخرین لحظه مصاحبه فرصت برای تعیین سرنوشت هست. به همین دلیل لازم است که در طول مصاحبه به خود آرامش دهد و به خود پیام های مثبت دهد. «تو می توانی»، «تو از پسش برمی آیی» و… .

این دکتری ارتباطات خطاب به دعوت شدگان به مصاحبه دکتری که دارای شغل هستند، می گوید: حواستان باشد اساتید به این مسأله حساس هستند از این منظر که اعتقاد بر این است که دانشجوی دکتری باید تمام وقت خود را صرف پژوهش و دروس دکتری کند. این ملاحظات را در زمان رزومه نویسی در نظر داشته باشید و به شغل های مرتبط با تدریس یا پژوهش و… وزن دهید. علاوه بر آن اگر در خصوص برنامه های آتی، علاقه به کار و.. سوال شد، محور در همه حال باید زمینه تخصصی تان باشد. از طرفی اساتید حاضر در جلسه، به ناگاه ممکن است سوالی را مطرح کنند تا آمادگی ذهنی و سرعت عمل شما را بسنجند، به همین دلیل باید آماده چنین مسائلی باشید، به جو و فضای حاکم بر جلسه اجازه ندهید بر شما غلبه کند و سعی کنید تا حد ممکن فضا را به نفع خود کنید. باید در طول مصاحبه مراقب زبان بدنتان باشید و تا انتهای جلسه اعتماد به نفس خود را حفظ کنید.

او تاکید می کند: در هنگام جمع کردن مستندات، سرعت عمل داشته باشید و وقت اساتید را نگیرید. از اینکه در محضرشان بودید و مصاحبت داشتید، تشکر کنید و با احترام از جلسه خارج شوید. در هنگام خروج هم پشتتان را به اساتید نکنید.

با این اوصاف بعد از جلسه مصاحبه رعایت چه نکاتی مهم است؟ سلیمی پاسخ می دهد: فرد از جلسه مصاحبه که خارج شد، باید تا حد ممکن به خانه برود و استراحت کند. به عبارتی نیازی به مرور جلسه یا سرزنش های احتمالی نیست. علاوه بر آن نباید وقت خود را در سالن انتظار در دیالوگ مقایسه ای با سایرین صرف کند چون نتیجه هرچه که باشد، فرد آن را پشت سرگذاشته. بنابراین باید خود را برای هر نتیجه ای حاضر کند، حتی اگر جو جلسه مثبت بود، به یاد داشته باشد تا آخرین لحظه چیزی معلوم نیست چراکه رقابت بین داوطلبان در نتیجه موثر است. به عبارتی اگر اساتید دیگر رقبای فرد را شایسته تر تشخیص دهند، قطعاً نتیجه چیز دیگری خواهد شد.

او ادامه می دهد: بعد از پایان مصاحبه بهتر است که به خانه برود، دوش بگیرد و با رفع خستگی و زدودن استرس های مانده بر تن، به جریان عادی زندگی برگردد و تا روز نتیجه، دیگر به حواشی جلسه توجه نکند. اگر هم نتیجه جلسه موفقیت آمیز نبود، نباید ناراحت باشد چون می تواند سال آینده با تجربه ای بیشتر و مسلط تر در جلسه مصاحبه دکتری حاضر شود. بر همه روشن است که گاه شکست مقدمه پیروزی است، به همین دلیل نباید اجازه داد که نتیجه یک مصاحبه بر آزمون و اعتماد به نفس فرد تاثیر منفی بگذارد. باید از مشاوره با دانشجویان دکتری، اساتید و… بهره بگیرد و مهیای یک آزمون دیگر شود و خود را محک بزند.