مسابقه تسلیحاتی علیه کارخانه‌های مقاله‌سازی در مجلات علمی

در جامعه علمی نگرانی‌ها از افزایش چشم‌گیر مقالات جعلی افزایش یافته؛ اما ابزارهای نوینی که برای مقابله با کارخانه‌های مقاله‌سازی به وجود آمده، نویدبخش هستند.

به گزارش ایسنا به نقل از ساینس، وقتی برنارد سِیبِل (Bernhard Sabel) نوروسایکولوژیست، ردیاب مقالات جعلی جدید خود را به کار انداخت، از آن‌چه که پیدا کرد، شٌکه شد. او پس از بررسی حدود ۵ هزار مقاله، تخمین می‌زند که ۳۴ درصد از مقالات علوم اعصاب منتشرشده در سال ۲۰۲۰ احتمالاً ساختگی یا سرقت علمی بوده‌اند. در مقالات حوزه پزشکی نیز این رقم ۲۴ درصد بود. هر دوی این اعدادی که او و همکارانش به صورت پیش‌انتشار در تاریخ ۸ می در medRxiv گزارش کردند، بالاتر از مقادیری بود که آن‌ها در سال ۲۰۱۰ تخمین زده بودند. همچنین این عددها بسیار بیشتر از ۲ درصدی بودند که پیش از این گروهی از ناشران در مقاله‌ای در سال ۲۰۲۲ گزارش کرده بودند.

«سیبل» پژوهشگر دانشگاه «اتو فون گوریکه» شهر ماگدبورگ آلمان و سردبیر مجله Restorative Neurology and Neuroscience، می‌گوید: باورش خیلی سخت است. گویی کسی به شما بگوید که ۳۰ درصد از غذایی که می‌خورید، سمی است.

کارخانه‌های مقاله‌سازی با حمله‌ به سیستمی که هیچ ایده‌ای در مورد مقابله با این مسائل نداشت، ثروت زیادی به‌دست‌آوردند.

یافته‌های او بر آن‌چه که به شدت به آن مشکوک بود، مهر تایید زد: مجلات غرق در موج فزاینده‌ای از نوشته‌های علمی هستند که در کارخانه‌های مقاله‌سازی تولید می‌شوند. کارخانه‌های مقاله‌سازی کسب‌وکارهای مخفیانه‌ای هستند که به پژوهشگران اجازه می‌دهند تا سوابق انتشار خود را با پرداخت هزینه برای مقاله‌های جعلی یا نویسندگی بدون داشتن شایستگی تکمیل کنند. «دوروتی بیشاپ» (Dorothy Bishop)، روان‌شناس دانشگاه آکسفورد که شیوه‌های انتشار جعلی را مطالعه می‌کند، می‌گوید: کارخانه‌های مقاله‌سازی با حمله‌ به سیستمی که هیچ ایده‌ای در مورد مقابله با این مسائل نداشت، ثروت زیادی به‌دست‌آوردند. اعلامیه‌ای که در دوم ماه می از سوی انتشارات Hindawi منتشر شد، بر این تهدید تاکید کرد. این انتشارات ۴ مجله خود را که به نظر می‌رسید توسط کارخانه‌های مقاله‌سازی به‌شدت آسیب‌دیده بودند را تعطیل کرد.

ابزاری که سیبل طراحی کرده است، تنها بر دو شاخص متکی است: نویسندگانی که از آدرس‌های ایمیل خصوصی و غیرسازمانی استفاده می‌کنند و افرادی که وابستگی سازمانی به یک بیمارستان را درج می‌کنند. این یک راه‌حل کامل نیست، زیرا نرخ مثبت کاذب بالایی دارد. سایر توسعه‌دهندگان ردیاب‌های مقالات تقلبی، اغلب اطلاعات کمی در مورد نحوه کار ابزارهای خود ارائه می‌کنند و آن‌ها نیز با مشکلات مشابهی دست و پنجه نرم می‌کنند.

با این حال؛ این ردیاب‌ها امیدها را برای به‌دست‌آوردن دست ِ بالا در مقابل کارخانه‌های مقاله‌سازی افزایش داده‌اند. کارخانه‌های مقاله‌سازی نوشته‌های تقلبی که متن، داده‌ و تصویرهای جعلی دارند را به صورت ماشینی تولید می‌کنند. این نوشته‌ها یا به طور کامل و یا بخشی از آن‌ها سرقت ادبی یا ساختگی هستند و اغلب توسط نویسندگان شبح (ghost writers) یا افرادی که در ازای پرداخت پول مقاله می‌نویسند، دستکاری شده‌اند. برخی از این مقالات توسط بازبین‌ها یا داوران غیر دقیقی که توسط نویسندگان مطلب درخواست شده‌ است، تایید شده‌اند. چنین نوشته‌هایی تهدیدی برای فاسد کردن ادبیات یا پیشینه علمی، گمراه کردن خوانندگان و به‌طور بالقوه تحریف مقالات مرور سیستماتیک (systematic review) هستند. ظهور اخیر ابزارهای هوش مصنوعی  مانند چت جی‌پی‌تی ChatGPT نیز این نگرانی را تشدید کرده است.

مقالات جعلی چه نشانه‌هایی دارند؟

برای مقابله با این موضوع، انجمن بین‌المللی ناشران علمی، فنی و پزشکی (STM) به نمایندگی از ۱۲۰ ناشر، پروژه‌ای به نام «Integrity Hub» یا قطب یکپارچگی را برای توسعه ابزارهای جدید رهبری می‌کنند. STM چیز زیادی در مورد این روش‌های تشخیصی فاش نمی‌کند تا از سرنخ دادن به کارخانه‌های مقاله‌سازی جلوگیری کند. به گفته «یوریس ون روسِم» (Joris van Rossum) مدیر محصول Integrity Hub؛ «در این‌جا کمی مسابقه تسلیحاتی وجود دارد». او می‌گوید یکی از نشانه‌های قابل اعتماد جعل، ارجاع یا رفرنس دادن به بسیاری از مقالات پس‌گرفته شده یا ریترکت‌شده است. یک نشانه دیگر نوشته‌ها و مقالات مروری ارسال‌شده از طریق ایمیل و نشانی‌های اینترنتی مؤسساتی است که شبیه به نشانی‌های مؤسسات قانونی ساخته شده‌اند.

۲۰ ناشر از جمله الزویر، اسپرینگر نیچر و وایلی، به توسعه ابزار Integrity Hub کمک می‌کنند و انتظار می‌رود که ۱۰ ناشر از یک ردیاب مقاله جعلی استفاده کنند که این گروه در ماه آوریل رونمایی کردند. STM همچنین انتظار دارد امسال ابزار جداگانه‌ای را راه‌اندازی کند که نوشته‌های ارسالی که همزمان به بیش از یک مجله ارسال می‌شوند را شناسایی کند. این کار غیراخلاقی تلقی می‌شود و نشانه‌ای از این است که ممکن است از کارخانه‌های مقاله‌سازی آمده باشند. ون روسم می‌گوید: چنین همکاری گسترده‌ای برای بهبود اقداماتی است که ناشران به صورت جداگانه انجام می‌دادند و برای به اشتراک‌گذاشتن ابزار در سراسر صنعت نشر است. او می‌گوید: «این کار هرگز یک فرآیند کاملاً خودکار نخواهد بود». 

STM هنوز ارقامی در مورد دقت یا میزان مثبت کاذب این ابزار تولید نکرده است، زیرا این پروژه بسیار جدید است. هر چه تقلب‌های بیشتری پیدا کند، معمولاً مثبت کاذب بیشتری ایجاد می‌شود. ابزاری که سیبل ارائه داده، نزدیک به ۹۰ درصد از مقالات تقلبی یا پس‌گرفته‌شده را در یک نمونه آزمایشی به درستی علامت‌گذاری کرد. با این حال، تا ۴۴ درصد از مقالات واقعی را نیز به عنوان جعلی علامت‌گذاری کرده است؛ بنابراین این نتایج هنوز باید توسط بازبینان ماهر، تایید شود. «آدام دی» (Adam Day)؛ مدیر مؤسس یک استارت‌آپ به نام «Clear Skies» که در مورد Integrity Hub با STM‌  همکاری کرده، می‌گوید: دیگر ردیاب‌های کارخانه‌های مقاله‌سازی معمولاً بده‌بستان‌های مشابهی دارند. اما بدون اتکا به روش‌های خودکار، یا باید بررسی نقطه‌ای به صورت تصادفی انجام شود و یا از پیش‌داوری‌های انسانی برای انتخاب این‌که کدام مقاله را بررسی کنیم، استفاده کنیم و این به طور کل، خیلی منصفانه نیست.

بررسی دقیق مقالات مشکوک می‌تواند زمان‌بر باشد. «کریس گراف» (Chris Graf)؛ مدیر یکپارچگی تحقیقات در جلسه رسیدگی کمیته فرعی مجلس نمایندگان ایالات متحده در مورد کارخانه‌های مقاله‌سازی در جولای ۲۰۲۲ می‌گوید: در سال ۲۰۲۱ بررسی پس از انتشار نشریه اسپرینگر نیچر در مورد حدود سه هزار مقاله که مشکوک به تولید توسط کارخانه‌های مقاله‌سازی بودند، نیاز به حدود ۱۰ کارمند پاره‌وقت و تمام‌وقت داشت. (اسپرینگر نیچر سالانه حدود ۴۰۰ هزار مقاله منتشر می‌کند).

دستورالعمل‌های به‌روز شده جدید که در ماه آوریل برای نشریات منتشر شده، می‌تواند به کاهش حجم کار کمک کند. کمیته غیرانتفاعی اخلاق نشر (COPE) که توسط ناشران پایه‌گذاری شده است، می‌گوید که آن‌ها ممکن است تصمیم بگیرند یک دسته از مقالاتی که مشکوک به تولید در کارخانه‌های مقاله‌سازی هستند را رد کنند یا بازپس بگیرند. دستورالعمل‌های قبلی این کمیته، مجلات را تشویق می‌کرد تا از نویسندگان هر مقاله مشکوک، اطلاعات بیشتری بخواهند که این کار می‌تواند باعث طولانی شدن فرآیند شود.

انگیزه‌های مالی مجلات برای انتشار مقالات بیشتر 

برخی افراد خارج از این سیستم، از خود می‌پرسند که آیا مجلات به وعده‌های خود برای سخت‌گیری بیشتر عمل می‌کنند؟ ناشرینی که از دسترسی آزاد طلایی (gold open access) حمایت می‌کنند، برای انتشار تعداد مقالات بیشتر انگیزه مالی دارند، نه انتشار مقالات کم‌تر. بر اساس دسترسی آزاد طلایی، مجلات از نویسندگان مقالات هزینه دریافت می‌کنند تا مقالاتشان را بلافاصله پس از انتشار رایگان برای مطالعه قرار دهند. «جنیفر برن» (Jennifer Byrne) از دانشگاه سیدنی که چگونگی تغییر دادن داده‌های ژنتیک سرطان در کارخانه‌های مقاله‌سازی را مطالعه کرده است، می‌گوید: آن‌ها با کارخانه‌های مقاله‌سازی «تضاد منافع بزرگی» دارند.

برخی مجلات با کارخانه‌های مقاله سازی تضاد منافع دارند.

فشار «منتشر کن یا نابود شو» (Publish or Perish) که مؤسسات بر دانشنمدان وارد می‌کنند نیز یک مانع است. ون روسم در این‌باره می‌گوید: «ما می‌خواهیم درباره تعامل با مؤسسات فکر کنیم که چگونه برخی از مشوق‌های حرفه‌ای را که می‌توانند این اثرات مخرب را داشته باشند، از بین ببریم». سیبل نیز اضافه می‌کند که چنین فشارهایی می‌تواند پزشکان بدون تجربه تحقیقاتی را به سمت کارخانه‌های مقاله‌سازی سوق دهد. به همین دلیل است که وابستگی‌های بیمارستانی می‌تواند یک پرچم قرمز یا علامت هشداردهنده باشد.

فشار برای چاپ هر چه بیشتر مقالات، می‌تواند پزشکان بدون تجربه تحقیقاتی را به سمت کارخانه‌های مقاله‌سازی سوق دهد.

به گفته برن؛ ناشران نیز باید از کمک دیگران برای بهبود فناوری‌های پشتیبان ردیاب‌های کارخانه‌های کاغذ استقبال کنند؛ اگرچه این امر نیازمند شفافیت در نحوه کار آن‌ها است. او می‌گوید: وقتی ابزارها پشت درهای بسته توسعه می‌یابند، هیچ‌کس نمی‌تواند عملکرد آن‌ها را مورد انتقاد یا تحقیق قرار دهد. او می‌افزاید که یک همکاری عمومی‌تر و گسترده‌تر احتمالاً آن‌ها را سریع‌تر در برابر کارخانه‌های مقاله‌سازی تقویت می‌کند.

«دی» (Day) امیدوار است که علامت‌گذاری مجلات مشکوکی که هدف کارخانه‌های مقاله‌سازی شده‌اند، می‌تواند به سرعت از ارسال مقاله‌های تقلبی اضافی جلوگیری کند. او به آنالیز خود از مجلاتی اشاره می‌کند که آکادمی علوم چین (CAS) آن‌ها را به دلیل مشکوک بودن به محتوای کارخانه‌های مقاله‌سازی، در فهرست عمومی قرار داده است. زنگ هشدار ردیاب کارخانه مقاله‌سازی شرکت او نشان  داده است که پیش از این‌که فهرست آکادمی علوم چین منتشر شود، مقالات مشکوک بیشتر محتوای برخی از مجلات را تشکیل می‌دادند. پس از آن، این نسبت در عرض چندماه به تقریباً صفر کاهش یافت. (نمودار را ببینید). دی می‌گوید که مجلات می‌توانند با استفاده از ردیاب‌های خودکار برای علامت‌گذاری نوشته‌های مشکوک و تحریک کارخانه‌های مقاله‌سازی برای بردن آن‌ها به جای دیگر، حرکت مشابهی ایجاد کنند.

برخی از ناظران نگران‌ هستند مقاله‌های کارخانه‌های مقاله‌سازی صرفاً به مجلات با تاثیر کم‌تر که منابع کم‌تری برای شناسایی آن‌ها دارند، مهاجرت کنند. اما اگر بسیاری از مجلات به طور جمعی عمل کنند، امکان حیات کل صنعت مقاله‌سازی کاهش می‌یابد.

دی می‌گوید: پیدا کردن همه مقاله‌های جعلی ضروری نیست. «این در مورد داشتن شیوه‌هایی است که در برابر کسب و کار آن‌ها مقاوم است».

سرکوب کارخانه‌های مقاله‌سازی

پس از گزارشی که در سال ۲۰۲۰ با عنوان مجلات مشکوک به محتوای کارخانه‌های مقاله‌سازی منتشر شد، یک آنالیز با استفاده از آلارم ردیاب خودکار کارخانه مقاله‌سازی نشان داد که تعداد چنین مقالاتی در یکی از آن مجلات (که آنالیز نامی از آن ذکر نکرده است) به سرعت و به شدت کاهش یافته است. ستون‌ها تعداد مقالات را بر اساس ماه نشان می‌دهند.

انتهای پیام