عشایر غیرمجاز، ضربه‌ای مهلک بر اکوسیستم منطقه حفاظت شده «آلمابلاغ»

ایسنا/همدان منطقه حفاظت شده «آلمابلاغ» با توجه به وجود گونه‌های مختلف حیوانات و پرندگان و نیز مراتع و پوشش گیاهی غنی در سال ۸۵ به عنوان منطقه شکار ممنوع اعلام شده و در سال ۸۹ این منطقه به مساحت ۷۷۳۸ هکتار به منطقه حفاظت شده ارتقاء سطح یافته است.

این منطقه حفاظت شده با جاذبه طبیعی زیبای خود واقع در شمال شهرستان اسدآباد به عنوان یکی از ارتفاعات مهم غرب کشور و استان همدان، به دلیل وجود گونه‌های مختلف حیوانات و پرندگان و نیز مراتع غنی و پوشش گیاهی همواره مورد هجوم و تخریب شکارچیان و دام‌های عشایر است.

بر اساس مجوزهای صادره هر ساله تنها ۵۹ خانوار عشایر می‌توانند به همراه ۳۰۰۰ رأس دام خود به مراتع این شهرستان وارد شوند این در حالیست که خانواده‌های عشایر سه برابر مجوزهای صادره دام وارد مراتع شهرستان می‌کنند و با توجه به قرار گرفتن سامانه‌های عشایری در منطقه آلمابلاغ تعلیف و چرای دام مازاد این عشایر هرساله ‌علاوه بر محدودیت رویشی و اکولوژیکی، موجب تخریب مراتع عرصه‌های منابع‌طبیعی و در نهایت فرسایش خاک می‌شود.

ضمن اینکه آسیب‌های دیگری نیز توسط دام مازاد عشایر غیر مجاز به اکوسیستم این جاذبه طبیعی زیبا از جمله گونه‌های جانوری وارد کرده و وجود دام مازاد عشایر تهدیدی برای این منطقه حفاظت شده به عنوان زیستگاه گونه‌های جانوری منحصر به فرد و گونه‌های گیاهی است.

 وجود عشایر غیر مجاز و تخریب پوشش گیاهی و فرسایش خاک، تهدیدی برای آلمابلاغ

مدیر اداره محیط زیست اسدآباددر این باره به خبرنگار ایسنا، گفت: بیشترین محدوده جغرافیایی منطقه حفاظت شده آلمابلاغ در شهرستان اسدآباد و بخش کمی از آن در شهرستان بهار واقع شده و از چهار سامانه عشایری، عشایر دو سامانه مربوط به شهرستان بهار و دو سامانه مربوط به شهرستان اسدآباد در این منطقه حضور دارند.

مجید اسکندری حضور عشایر در منطقه حفاظت شده در فصل بهار را یکی از مهمترین مشکلات هر ساله محیط زیست شهرستان دانست و افزود: منطقه حفاظت شده آلمابلاغ در سال ۸۵ به عنوان منطقه شکار ممنوع اعلام شده و در سال ۸۹ این منطقه به مساحت ۷۷۳۸ هکتار به منطقه حفاظت شده ارتقاء سطح یافته است.

وی وجود عشایر غیر مجاز و تخریب پوشش گیاهی و تاثیر منفی آن به فرسایش آب و خاک  در این منطقه را یک تهدید دانست و گفت: در بحث پوشش جانوری گونه‌های «قوچ و میش» جزء گونه‌های مشهور این منطقه بوده که هر سال در فصل زادآوری قوچ و میش‌ها گاهاً دام عشایر و سگ نگهبان دام با دیدن بره‌های قوچ و میش، آنان را ترسانده و دنبال می‌کنند .

وی خاطرنشان کرد: به دلیل کوچ دام‌های عشایر و نیز سگ نگهبان دام عشایر، در برخی موارد احتمال بیماری دام عشایر وجود دارد به‌طوریکه به دلیل اینکه جانوران منطقه به اتفاق دام عشایر از یک آبشخور سیراب می‌شوند احتمال بیماری حیوانات و گونه‌های جانوری و نیز وحوش منطقه وجود دارد.

توقیف خودروهای عشایر غیرمجاز

اسکندری همچنین تصریح کرد: شکار غیرمجاز کبک ،تخریب لانه کبک‌ها نیز از مواردی بوده که توسط عشایر غیر مجاز در این منطقه دیده شده است ضمن اینکه عشایر منطقه پس از کوچ از آلمابلاغ در برخی موارد اقدام به آتش زدن مراتع منطقه برای از بین بردن گون به اعتقاد اینکه به کار نخواهد آمد، می‌کنند که این امر خطر بزرگی برای آلمابلاغ است.

وی تاکید کرد: اعتقاد ما این است که عشایر باید در منطقه حفاظت شده باشند اما این عشایر باید مجاز و با مجوزهای صادره و بر اساس ظرفیت خانوار و دام دیده و تعریف شده برای منطقه باشد چرا که در غیر این صورت حضور عشایر غیرمجاز با دام‌های مازاد آنان ضربه بزرگی بر پیکره این منطقه منحصر به فرد حفاظت شده خواهد بود.

اسکندری در ادامه در رابطه با پیش‌بینی‌های انجام شده برای کنترل وضعیت عشایر غیر مجاز منطقه حفاظت شده آلمابلاغ، گفت: سال گذشته جلسات متعددی با فرمانداری و دادستان داشتیم و مقرر شد که خودروهای عشایر غیرمجاز شناسایی و به دستور دادستان توقیف شوند که در همین رابطه با کمک پاسگاه‌های چهاردولی و پاسگاه چنار و کلانتری ۱۲ شهر اسدآباد نسبت به این امر اقدام شد ضمن اینکه اخطاریه‌های نیز برای عشایر غیرمجاز مبنی بر ترک منطقه صادر کردیم.

وی ادامه داد: در سال گذشته تعدادی از خودروهای غیرمجاز عشایر شناسایی و با هماهنگی دادستان توقیف شدند که این عشایر غیرمجاز برای آزاد کردن خودروهای خود مراجعه داشتند و در مراجعات آنان نیز جلساتی با آنها داشتیم و با آگاهی بخشی نسبت به ظرفیت و پتانسیل این زیستگاه آنان را توجیه کردیم و در این رابطه مجاب شدند و بسیاری از عشایر غیرمجاز با این اقدام مثبت در خرداد ماه سال گذشته منطقه را ترک کردند. 

اسکندری با بیان اینکه امسال نیز طرح فوق را در برنامه داریم،اظهار کرد: در همین رابطه جلساتی با دادستان، مدیر امور عشایر استان، بخشداران، محیط زیست و جهاد کشاورزی و منابع طبیعی شهرستان برگزار شده و تصمیماتی اتخاذ و مصوب شد.

وی شناسایی پلاک خودرو عشایر غیر مجاز را اولین اقدام در سال جاری دانست و تصریح کرد: در حال حاضر خودروهای عشایر غیرمجاز شناسایی شده و دستور توقیف آنان را از دادستانی اخذ کرده‌ایم که ابتدای امر اخطار و تذکر لازم برای ترک منطقه به آنان داده خواهد شد و در صورت استنکاف خودرو آنان توقیف و برخورد قضایی با عشایر غیرمجاز صورت خواهد گرفت.

وجود گونه‌های مختلف جانوری و گیاهی در آلمابلاغ

مدیر اداره محیط زیست اسدآباد در ادامه با اشاره به وجود گونه‌های مختلف حیوانات و پرندگان و نیز مراتع و پوشش گیاهی غنی در منطقه حفاظت شده آلمابلاغ، افزود: گونه شاخص این منطقه حفاظت شده «قوچ و میش» بوده که در سالهای  گذشته گونه‌های نادر و کمیابی از «سیاه گوش» نیز در آن مشاهده شده است.

اسکندری بیان کرد: عقاب طلایی، عقاب دشتی، شاهین، دلیجه، قرقی، سارگپه، کبک، تیهو، قمری، فاخته، انواع چکاوک، انواع سار، توکا، انواع سهره، انواع زرده پر و سینه سرخ و پرندگانی نظیر سبزقبا، جغد کوچک، هدهد،دارکوب، سنگ چشم، شاه بوف، کمرکولی، چلچله کوهی، دم جنبانک، زاغ نوک سرخ، زنبورخوار از جمله پرندگان موجود در این منطقه هستند.

وی یاد آور شد: از دوزیستان منطقه نیز می‌توان قورباغه درختی، قورباغه معمولی مردابی، وزغ پا بیلچه‌ای و وزغ سبز را نام برد علاوه بر اینکه خزندگانی از راسته سوسمارها و مارها نیز در این منطقه زیست می‌کنند.

وسعت ۱۰ هزار هکتاری منطقه حفاظت شده در اسدآباد

اسکندری خاطرنشان کرد: منطقه آلمابلاغ به دلیل دارا بودن پوشش گیاهی مناسب و منابع آب از تنوع جانوری مناسبی برخوردار بوده و زیستگاه مناسبی را برای رده‌های مختلف جانوری از جمله پستانداران، پرندگان و خزندگان فراهم کرده است.

وی در ادامه وسعت منطقه حفاظت شده شهرستان را ۱۰ هزار هکتار برشمرد و یادآور شد: در حال حاضر اداره حفاظت محیط زیست اسدآباد دارای یک پاسگاه در «قراکند» و یک یگان حفاظت در مرکز اداره بوده که گشت و کنترل منطقه را بر عهده دارد.

اسکندری خاطرنشان کرد: اسدآباد دارای یک منطقه حفاظت شده به نام آلمابلاغ و بخشی از منطقه شکارممنوع الوند و چندین حوزه آبی به عنوان زیستگاه پرندگان شامل تالاب پیرسلمان، سد نعمت‌آباد، تصفیه خانه شهر و تالاب فصلی چم‌شور است.

عشایر غیرمجاز، یکی از مشکلات منطقه حفاظت شده آلمابلاغ  

مسئول منطقه حفاظت شده آلمابلاغ نیز در گفت‌وگو با ایسنا، اظهار کرد: عشایر غیرمجاز یکی از مشکلات منطقه حفاظت شده آلمابلاغ بوده که در تلاش هستیم با همکاری دادستانی،نیروی انتظامی ،منابع طبیعی برای جلوگیری از ورود عشایر غیر مجاز اقداماتی مانند سال گذشته انجام گیرد که این اقدامات در سال جاری نیز در شرف انجام است.

مرتضی سامی با بیان اینکه سامانه‌های عشایری متاسفانه در داخل منطقه حفاظت شده آلمابلاغ است، افزود: این سامانه‌ها قبل از از اینکه آلما بلاغ به منطقه حفاظت شده تبدیل شود سامانه‌های عشایری بوده و عشایر در این منطقه بوده‌اند و هیچ‌گونه حساسیتی نسبت به مجاز و غیر مجاز بودن آنان نبوده است اما از زمان تبدیل شدن این منطقه به منطقه حفاظت شده و پایش منطقه نسبت به تعداد دام مازاد و نیز تعداد خانوارهای عشایری غیر مجاز توجه و حساسیت بیشتری داریم.

وی با اشاره به وجود چهار سامانه عشایری در منطقه آلمابلاغ،تصریح کرد: اقداماتی برای جلوگیری از عشایر غیرمجاز به منطقه درسال گذشته انجام شده و فرایند خوبی بوده به نحوی که یکی از سامانه‌های عشایری که به دلیل تعداد دام مازاد و نیز تعداد خانوار عشایری غیر مجاز دارای مشکل بودیم از ۴۶ خانوار به ۱۶ خانوار ‌کاهش داشته و سایر خانوارهای عشایری غیر مجاز امسال به این سامانه مراجعت نداشته‌اند.

سامی با بیان اینکه تلاش داریم که در منطقه آلمابلاغ تنها عشایر مجاز وارد شوند و از حضور عشایر غیر مجاز ممانعت به عمل آید ،خاطرنشان کرد: عشایر جزو هموطنان ما بوده و نمی‌توان بیش از حد قهری عمل کرد ضمن اینکه سامانه‌های عشایری واقع در منطقه آلمابلاغ از جمله چیچک‌لو، چمقلو، چشمه آینه، دره باغ از ابتدا قبل از اینکه این منطقه به منطقه حفاظت شده مبدل شود در این منطقه بوده‌اند و حق آب و گل دارند .

تدبیری کلان برای منطقه حفاظت شده آلمابلاغ اتخاذ شود

وی با اشاره به اینکه بخش اعظم تولیدات و فرآورده‌های دامی و محصولات پروتئینی، لبنی، گیاهان دارویی و صنایع دستی کشور بر عهده جامعه مولد عشایر بوده و شرایط زندگی عشایری بر دامداری و کوچ متکی است ،گفت: این موارد منافی با قانون نیست و نباید برخلاف قانون عمل کرد چرا که حضور غیر مجاز عشایری با دام مازاد در منطقه حفاظت شده آلمابلاغ تهدیدی مهم برای تخریب اکوسیستم این منطقه از نظر پوشش گیاهی ،تخریب آب و خاک و حتی گونه های جانوری است .

سامی با تاکید بر اینکه باید یک تدبیری کلان برای منطقه حفاظت شده آلمابلاغ اتخاذ شود ،بیان کرد:در برخی از خانوارهای عشایری مجاز پدر خانواده فوت کرده و فرزندان وی به تفکیک و جداگانه بعد از پدر با اشتغال در بحث پرورش دام،به همراه دامهای خود در منطقه حضور دارند که این تعداد دام با تعداد صاحبان دام ها به عنوان عشایر غیر مجاز محسوب می‌شوند.

وی خاطرنشان کرد: برخی از این خانوارها نسبت به قوانین دام مجاز و غیر مجاز آگاه نیستند و نمی‌دانند که در چنین مواردی باید نسبت به انحصار و وراثت و اخذمجوز عشایر مجاز اقدام کنند، افزود: در چنین مواردی فرزندان عشایر مجاز با دام‌های آنان به تفکیک به عنوان عشایر غیرمجاز غیرقانونی در منطقه به شمار می‌رود و چون از این موضوع مطلع نیستند معمولا مشکل ایجاد می‌شود و باید در این رابطه آگاهی بخشی به آنان صورت بگیرد.

حضور عشایر مجاز در منطقه امنیتی برای منطقه به شمار می‌رود

سامی با اشاره به اینکه بیشترین مشکل موجود منطقه آلما بلاغ در رابطه با دام مازاد عشایر است،خاطر نشان کرد: حضور عشایر مجاز در منطقه امنیتی برای منطقه به شمار می‌رود و حضور آنان موجب حفظ امنیت منطقه بوده و در برخی از موارد برخی از این عشایر مجاز با محیط زیست دارای همکاری بوده و هر گونه موارد و خطرات احتمالی از جمله آتش سوزی،صید و شکار غیرمجاز و یا تخریب مراتع منطقه را به ما اطلاع می‌دهند .

وی یاد آور شد: در تابستان سال گذشته به دلیل کاهش قیمت دام برخی از عشایر نسبت به فروش دام خود اقدام کردند که این امر موجب شده در سال‌جاری تعداد دام مازاد منطقه حفاظت شده آلمابلاغ به نسبت هر سال کمتر باشد.

مسئول منطقه حفاظت شده آلمابلاغ همچنین با اشاره به پوشش گیاهی و جانوری منطقه آلمابلاغ، اظهار کرد: به دلیل عدم دسترسی آسان افراد به منطقه حفاظت شده آلمابلاغ از لحاظ پوشش گیاهی می‌توان ادعا کرد که این منطقه دارای بهترین و غنی‌ترین پوشش گیاهی استان همدان بوده و اقلیم آن سرسبز تر از سایر اقلیم سطح استان همدان به شمار می‌رود.

سامی بیان کرد: گونه‌های جانوری منطقه آلمابلاغ مانند منطقه «خانگُرمز» اگر چه غنی نیست اما حضور پرندگان، خزنده‌ها و گونه‌های دیگر جانوری و وجود پوشش گیاهی غنی موجب شده تا در حفظ و حراست این منطقه حساسیت ویژه و بالایی وجود داشته باشد.

وی با بیان اینکه قوچ و میش از گونه‌های معروف جانوری این منطقه به شمار می‌رود، افزود: چندین مورد در سال‌های گذشته امسال در این منطقه گونه نادر سیاه گوش مشاهده شده ضمن اینکه در یکماه گذشته یکی از عکاسان محیط زیست پرنده های ناب و کمیابی را در این منطقه رکورد کرده‌اند .

سامی یاد آورشد: گون ،گیاهان دارویی، کفتار، گرگ، گراز  و پرندگان شکاری از جمله پوشش گیاهی و جانوری این منطقه بوده و این‌منطقه از نظر وضعیت آب به نسبت سایر مناطق وضعیت بهتری دارد.

سیاه‌گوش، قوچ و میش آلمابلاغ در معرض تهدید

مدیر کل اداره محیط زیست استان همدان هم چندی پیش در گفت وگو با ایسنا، اظهار کرد: یکی از گونه‌های خیلی با ارزش که در گونه گربه سانان است، «سیاه‌گوش» بوده که در معرض تهدید است و این گونه جانوری امسال توسط محیط بانان استان در حین گشت و کنترل در منطقه حفاظت شده «آلمابلاغ» مشاهده شد.

سیده مریم محمدی افزود: علاوه بر این گونه با ارزش و در معرض تهدید، قوچ و میش از جمله گونه‌های جانوری در حال زیست در منطقه حفاظت شده آلمابلاغ بوده که زحمات حفاظت همکاران ما موجب احیای این گونه‌هاست ضمن اینکه منطقه آلمابلاغ هم از سمت عشایر و هم از سمت معدن کاران در معرض تهدید است.

به گزارش ایسنا، همواره نقش عشایر در تولید و دفاع از تمامیت ارضی و کیان کشور بر هیچ کس پوشیده نبوده و همواره بر تقویت توان تولیدی عشایر تاکید بوده است و در کنار توجه به جامعه مولد عشایری نباید از حفظ مراتع و و محیط زیست نیز غافل شد و در این رابطه برنامه‌ریزی کلان ملی و نیز آگاهی بخشی جامعه عشایر ضرورت دو چندان دارد.

انتهای پیام