زکام بهاره، حساسیت فصلی یا تب یونجه، حساسیت به گرده گل‌ها و درختان است. این حساسیت در سراسر جهان شمار متغیری از افراد را مبتلا می‌کند. طبق بررسی‌های سرویس سلامت ملی بریتانیا (ان اچ اس) در این کشور از هر ۴ نفر، یک نفر دچار حساسیت فصلی می‌شود در حالی‌که این رقم در ایالات‌متحده آمریکا کمتر از ۱۰ درصد است.

ژاپن وضعیت خاص خودش را دارد. طبق آماری که در سال ۲۰۱۹ توسط تیمی از پزشکان با تخصص‌های مختلف گرفته‌شده است، حدود ۴۰ درصد جمعیت ۱۲۳ میلیون نفری این کشور از نوعی از آلرژی فصلی که در زبان محلی «کافونشو» (بیماری گرده گیاه) نامیده می‌شود، رنج می‌برند.

دو دهه قبل، طبق روزنامه تایم ژاپن، فقط ۲۰ درصد جمعیت دچار این بیماری می‌شدند. میلیون‌ها نفر در ژاپن فرارسیدن شکوفه‌های زیبای گیلاس را که نویددهنده رسیدن بهار است ، جشن می‌گیرند. اما این تغییر فصل برای بسیاری از مردم مصیبت‌های خاص خودش را دارد. هفته‌ها عطسه مداوم و گرفتگی بینی ، آب‌ریزش از چشم. اما عده کمی در کشورهای آسیایی این مشکل را مرتبط با جنگ جهانی دوم (۱۹۳۹-۱۹۴۵) و یا از نتایج جانبی تغییرات اقلیمی می‌دانند.

سازمان جنگل‌داری ژاپن تخمین می‌زند حساسیت به گرده‌های گیاهی سالانه تا ۲.۲ میلیارد دلار ضرر اقتصادی وارد می‌کند. این رقم شامل مخارج درمانی و همین‌طور پایین آمدن توان تولید نیروی کار می‌شود. در اوایل ماه آوریل، نخست‌وزیر ژاپن فومیو کیشیدا، این مسئله را یک «مشکل اجتماعی» اعلام کرد و از وزیرانش خواست راه‌حلی برای این معضل پیدا کنند.

اما چرا حساسیت فصلی تا این حد در ژاپن شدید است؟

دانه‌های گرده که از گیاهان مختلف پراکنده می‌شوند می‌توانند در افراد واکنش آلرژی ایجاد کنند. در ژاپن این مشکل مربوط به دو گونه خاص درخت است: درخت سدر و درخت سرو.

هردوی این درختان، درختان بومی کشور هستند و صدها سال است که در طبیعت ژاپن وجود داشته‌اند. اما چرا در سال‌های اخیر مشکل‌زا شده‌اند؟

پرفسور ایااو اوهارا، استاد دانشکده جنگل‌داری دانشگاه کشاورزی توکیو به بی‌بی‌سی می‌گوید: «در طول جنگ جهانی دوم، جنگل‌های ژاپن قطع و نابود شدند. به دلیل کمبود چوب در کشور بعد از جنگ، کاشت درختان سدر و سرو بیشتر شد زیرا این درختان رشد نسبتاً سریعی دارند.»

به نظر دیوید فدمن، مورخ دانشگاه کالیفرنیا - ایروینگ که متخصص تاریخ محیط‌زیست ژاپن است، این مسئله به ژاپن که در حال بازسازی بعد از جنگ بود کمک می‌کرد چون دسترسی به چوب سریع‌تر می‌شد. همین باعث شد کاشت این درختان بیشتر و بیشتر شود.

آقای فدمن توضیح می‌دهد: «بعد از پایان جنگ ،ژاپن نیاز شدیدی به مواد و مصالح برای بازسازی شهرهایش داشت.»

«در اینجا باید به عملیات بمباران ژاپن با بمب‌های آتش‌زا در ماه‌های پایانی جنگ جهانی دوم اشاره‌کنیم که خانه‌های اغلب از چوب ساخته‌شده ژاپن را در سطح بسیار وسیع نابود کرد.»

کسب‌وکار کم رونق

دوران اشغال ژاپن به دست متفقین در سال ۱۹۵۲ به پایان رسید اما کاشت درخت‌ها سدر و سرو تا سال‌ها بعدازآن ادامه پیدا کرد.

پروفسور اوهارا توضیح می‌دهد در بعضی موارد جنگل‌های طبیعی قطع شدند تا به‌جایش درختان سدر و سرو کاشته شوند.

او می‌گوید: «درخت سدر در حال حاضر ۴۵ درصد و درخت سرو ۲۵ درصد جنگل‌های کاشته شده ژاپن را تشکیل می‌دهند. هردوی این درخت‌ها برای تولیدمثل به باد برای پراکندن دانه‌هایشان متکی هستند و برای همین مقدار بسیار زیادی گرده در هوا پراکنده می‌کنند.»

کاشت گسترده این درخت‌ها در دهه‌های اخیر کسب‌وکار بی‌رونقی شده است به این دلیل که چوب‌های وارداتی از سال ۱۹۷۰ به بعد ارزان‌تر از چوب داخلی بوده‌اند.

ازآنجاکه درخت‌های سدر کمتر از قبل مورداستفاده قرار می‌گیرند، جنگل‌های سدر بسیار پردرخت شده و درخت‌ها بسیار بزرگ‌شده‌اند و به همین دلیل گرده پراکنی آن‌ها هم‌شدت پیداکرده است و ابری از گرده از آن‌ها وارد هوا می‌شود.

وزیر کشاورزی ژاپن تخمین میزند جنگل‌های سدر ۱۲ درصد سطح کشور را پوشانده‌اند.

تغییرات اقلیمی به مذاق بعضی درخت‌ها خوش آمده است

پرفسور اوهارا می‌گوید درختان سدر و سرو تنها مقصر شیوع گسترده حساسیت فصلی در ژاپن نیستند. عوامل دیگری هم این معضل را تشدید کرده‌اند. یکی از آن‌ها آلودگی هوای شهرها است. بعضی از ذرات آلودگی هوا به گرده‌های درختان متصل می‌شوند و خاصیت آلرژی‌زایی آن‌ها را بالا می‌برند.

دلیل دیگر که اهمیت آن کمتر از بقیه نیست، عامل تغییرات اقلیمی است. دانشمندان میگویند گرم شدن دمای هوا باعث شده است درختان در سطح جهان گرده بیشتری تولید کنند. دوره گرده پراکنی آن‌ها هم طولانی‌تر شده و زودتر از سال‌های پیش آغاز می‌شود.

محققان دانشگاه میشیگان در تحقیقی میزان گرده پراکنی درخت‌ها رابین سال‌های ۱۹۹۰ تا ۲۰۱۸ در ایالات‌متحده آمریکا و کانادا بررسی کرده‌اند. آن‌ها در گزارش نهایی خود که ماه مارس سال ۲۰۲۲ منتشر شد به این نتیجه رسیدند که در طول این سال‌ها، دوره گرده پراکنی درختان حداقل ۲۰ روز بیشتر شده است و غلظت گرده در هوا ۲۱ درصد افزایش داشته است. به نظر این محققان دلیل عمده این افزایش، بالا رفتن دمای هوا است.

سازمان هواشناسی ژاپن گزارش داده است که در ماه آوریل امسال در بعضی مناطق کشور دوره گرده پراکنی درختان دو هفته زودتر از سال قبل آغازشد.

رسانه‌های ژاپن در حال حدس و گمان زدن درباره سیاست‌هایی هستند که دولت ژاپن برای کنترل مشکل در پیش خواهد گرفت. مثلاً قطع درختان سدر یا استفاده از هوش مصنوعی برای ردگیری میزان گرده پراکنی درختان.

اما پروفسور اوهارا می‌گوید این مشکل عمیق‌تر ازاین‌دست راه‌حل‌ها است و در آن درس‌هایی نه‌فقط برای ژاپن بلکه برای همه کشورها برای آموختن وجود دارد. اینکه نابود کردن تنوع زیستی می‌تواند در دهه‌های بعد عواقب غیرقابل‌پیش‌بینی داشته باشد.

او می‌گوید: «راه‌حل اصلی می‌توانست تشویق به کاشت ترکیبی ازگونه های دیگر درختان در کنار درختان سدر باشد. تنوع زیستی و تب یونجه نسبتی معکوس باهم دارند.»

بیشتر بخوانید:

زکام بهاره، حساسیت فصلی یا تب یونجه، حساسیت به گرده گل‌ها و درختان است. این حساسیت در سراسر جهان شمار متغیری از افراد را مبتلا می‌کند. طبق بررسی‌های سرویس سلامت ملی بریتانیا (ان اچ اس) در این کشور از هر ۴ نفر، یک نفر دچار حساسیت فصلی می‌شود در حالی‌که این رقم در ایالات‌متحده آمریکا کمتر از ۱۰ درصد است.

ژاپن وضعیت خاص خودش را دارد. طبق آماری که در سال ۲۰۱۹ توسط تیمی از پزشکان با تخصص‌های مختلف گرفته‌شده است، حدود ۴۰ درصد جمعیت ۱۲۳ میلیون نفری این کشور از نوعی از آلرژی فصلی که در زبان محلی «کافونشو» (بیماری گرده گیاه) نامیده می‌شود، رنج می‌برند.

دو دهه قبل، طبق روزنامه تایم ژاپن، فقط ۲۰ درصد جمعیت دچار این بیماری می‌شدند. میلیون‌ها نفر در ژاپن فرارسیدن شکوفه‌های زیبای گیلاس را که نویددهنده رسیدن بهار است ، جشن می‌گیرند. اما این تغییر فصل برای بسیاری از مردم مصیبت‌های خاص خودش را دارد. هفته‌ها عطسه مداوم و گرفتگی بینی ، آب‌ریزش از چشم. اما عده کمی در کشورهای آسیایی این مشکل را مرتبط با جنگ جهانی دوم (۱۹۳۹-۱۹۴۵) و یا از نتایج جانبی تغییرات اقلیمی می‌دانند.

سازمان جنگل‌داری ژاپن تخمین می‌زند حساسیت به گرده‌های گیاهی سالانه تا ۲.۲ میلیارد دلار ضرر اقتصادی وارد می‌کند. این رقم شامل مخارج درمانی و همین‌طور پایین آمدن توان تولید نیروی کار می‌شود. در اوایل ماه آوریل، نخست‌وزیر ژاپن فومیو کیشیدا، این مسئله را یک «مشکل اجتماعی» اعلام کرد و از وزیرانش خواست راه‌حلی برای این معضل پیدا کنند.

اما چرا حساسیت فصلی تا این حد در ژاپن شدید است؟

دانه‌های گرده که از گیاهان مختلف پراکنده می‌شوند می‌توانند در افراد واکنش آلرژی ایجاد کنند. در ژاپن این مشکل مربوط به دو گونه خاص درخت است: درخت سدر و درخت سرو.

هردوی این درختان، درختان بومی کشور هستند و صدها سال است که در طبیعت ژاپن وجود داشته‌اند. اما چرا در سال‌های اخیر مشکل‌زا شده‌اند؟

پرفسور ایااو اوهارا، استاد دانشکده جنگل‌داری دانشگاه کشاورزی توکیو به بی‌بی‌سی می‌گوید: «در طول جنگ جهانی دوم، جنگل‌های ژاپن قطع و نابود شدند. به دلیل کمبود چوب در کشور بعد از جنگ، کاشت درختان سدر و سرو بیشتر شد زیرا این درختان رشد نسبتاً سریعی دارند.»

به نظر دیوید فدمن، مورخ دانشگاه کالیفرنیا - ایروینگ که متخصص تاریخ محیط‌زیست ژاپن است، این مسئله به ژاپن که در حال بازسازی بعد از جنگ بود کمک می‌کرد چون دسترسی به چوب سریع‌تر می‌شد. همین باعث شد کاشت این درختان بیشتر و بیشتر شود.

آقای فدمن توضیح می‌دهد: «بعد از پایان جنگ ،ژاپن نیاز شدیدی به مواد و مصالح برای بازسازی شهرهایش داشت.»

«در اینجا باید به عملیات بمباران ژاپن با بمب‌های آتش‌زا در ماه‌های پایانی جنگ جهانی دوم اشاره‌کنیم که خانه‌های اغلب از چوب ساخته‌شده ژاپن را در سطح بسیار وسیع نابود کرد.»

کسب‌وکار کم رونق

دوران اشغال ژاپن به دست متفقین در سال ۱۹۵۲ به پایان رسید اما کاشت درخت‌ها سدر و سرو تا سال‌ها بعدازآن ادامه پیدا کرد.

پروفسور اوهارا توضیح می‌دهد در بعضی موارد جنگل‌های طبیعی قطع شدند تا به‌جایش درختان سدر و سرو کاشته شوند.

او می‌گوید: «درخت سدر در حال حاضر ۴۵ درصد و درخت سرو ۲۵ درصد جنگل‌های کاشته شده ژاپن را تشکیل می‌دهند. هردوی این درخت‌ها برای تولیدمثل به باد برای پراکندن دانه‌هایشان متکی هستند و برای همین مقدار بسیار زیادی گرده در هوا پراکنده می‌کنند.»

کاشت گسترده این درخت‌ها در دهه‌های اخیر کسب‌وکار بی‌رونقی شده است به این دلیل که چوب‌های وارداتی از سال ۱۹۷۰ به بعد ارزان‌تر از چوب داخلی بوده‌اند.

ازآنجاکه درخت‌های سدر کمتر از قبل مورداستفاده قرار می‌گیرند، جنگل‌های سدر بسیار پردرخت شده و درخت‌ها بسیار بزرگ‌شده‌اند و به همین دلیل گرده پراکنی آن‌ها هم‌شدت پیداکرده است و ابری از گرده از آن‌ها وارد هوا می‌شود.

وزیر کشاورزی ژاپن تخمین میزند جنگل‌های سدر ۱۲ درصد سطح کشور را پوشانده‌اند.

تغییرات اقلیمی به مذاق بعضی درخت‌ها خوش آمده است

پرفسور اوهارا می‌گوید درختان سدر و سرو تنها مقصر شیوع گسترده حساسیت فصلی در ژاپن نیستند. عوامل دیگری هم این معضل را تشدید کرده‌اند. یکی از آن‌ها آلودگی هوای شهرها است. بعضی از ذرات آلودگی هوا به گرده‌های درختان متصل می‌شوند و خاصیت آلرژی‌زایی آن‌ها را بالا می‌برند.

دلیل دیگر که اهمیت آن کمتر از بقیه نیست، عامل تغییرات اقلیمی است. دانشمندان میگویند گرم شدن دمای هوا باعث شده است درختان در سطح جهان گرده بیشتری تولید کنند. دوره گرده پراکنی آن‌ها هم طولانی‌تر شده و زودتر از سال‌های پیش آغاز می‌شود.

محققان دانشگاه میشیگان در تحقیقی میزان گرده پراکنی درخت‌ها رابین سال‌های ۱۹۹۰ تا ۲۰۱۸ در ایالات‌متحده آمریکا و کانادا بررسی کرده‌اند. آن‌ها در گزارش نهایی خود که ماه مارس سال ۲۰۲۲ منتشر شد به این نتیجه رسیدند که در طول این سال‌ها، دوره گرده پراکنی درختان حداقل ۲۰ روز بیشتر شده است و غلظت گرده در هوا ۲۱ درصد افزایش داشته است. به نظر این محققان دلیل عمده این افزایش، بالا رفتن دمای هوا است.

سازمان هواشناسی ژاپن گزارش داده است که در ماه آوریل امسال در بعضی مناطق کشور دوره گرده پراکنی درختان دو هفته زودتر از سال قبل آغازشد.

رسانه‌های ژاپن در حال حدس و گمان زدن درباره سیاست‌هایی هستند که دولت ژاپن برای کنترل مشکل در پیش خواهد گرفت. مثلاً قطع درختان سدر یا استفاده از هوش مصنوعی برای ردگیری میزان گرده پراکنی درختان.

اما پروفسور اوهارا می‌گوید این مشکل عمیق‌تر ازاین‌دست راه‌حل‌ها است و در آن درس‌هایی نه‌فقط برای ژاپن بلکه برای همه کشورها برای آموختن وجود دارد. اینکه نابود کردن تنوع زیستی می‌تواند در دهه‌های بعد عواقب غیرقابل‌پیش‌بینی داشته باشد.

او می‌گوید: «راه‌حل اصلی می‌توانست تشویق به کاشت ترکیبی ازگونه های دیگر درختان در کنار درختان سدر باشد. تنوع زیستی و تب یونجه نسبتی معکوس باهم دارند.»

بیشتر بخوانید: