آلودگی‌های زیست محیطی عراق؛ میراث ماندگار استعمار

خبرگزاری میزان - در ۲۱ آوریل، «علی حسین جولود»، یک جوان ۲۱ ساله ساکن شهر «رمیله» عراق، در حومه یکی از بزرگترین میادین نفتی جهان، بر اثر سرطان خون درگذشت؛ پزشکان به او گفتند که آلودگی ناشی از گاز شعله‌ور در میدان مجاور که از سوی شرکت «بریتیش پترولیوم» (BP) اداره می‌شود، احتمالا باعث سرطان او شده است.

به گزارش الجزیره، برخی از آلاینده‌های آزاد شده طی فرآیند‌های سوزاندن گاز در این پایگاه، مانند بنزن، به عنوان عامل سرطان و بیماری‌های تنفسی شناخته شده‌اند.

تخریب محیط زیست عراق

این جوان عراقی که از شش سال پیش از مرگش با سرطان مبارزه می‌کرد، تنها جدیدترین قربانی تخریب محیط زیست بود که از سوی شرکت‌های نفتی بین‌المللی مانند BP در عراق ایجاد شد.

در شهر‌ها و روستا‌های نزدیک به میدان‌های نفتی وسیع این کشور، هزاران مرد، زن و کودک دیگر هنوز در زیر آسمان پر از دود زندگی می‌کنند و از مشکلات سلامتی قابل اجتناب رنج می‌برند، زیرا مدیران این شرکت انگلیسی بر سود خود بیشتر از زندگی افراد اصرار دارند.

در حالی که داده‌های عمومی زیادی در مورد میزان بیماری‌های مرتبط با آلودگی در مناطق نزدیک به میادین نفتی در جنوب عراق در دسترس نیست، گزارش محرمانه‌ای از وزارت بهداشت عراق که اخیرا به دست آمده است، آلودگی ناشی از شعله ور شدن گاز، در میان عوامل دیگر، را مقصر دانسته است.

افزایش ۲۰ درصدی سرطان در بصره، جنوب عراق بین سال‌های ۲۰۱۵ تا ۲۰۱۸؛ دومین سند فاش شده نشان داد که موارد سرطان در این منطقه سه برابر بیشتر از ارقام منتشر شده ثبت سرطان در این کشور است.

ریشه در دوران استعمار و نقش انگلیس

مانند بسیاری از مشکلات و بحران‌های دیگر که امروزه زندگی مردم عادی عراق را ویران کرده است، زنجیره حوادثی که منجر به سمی شدن آسمان جنوب عراق از سوی شرکت‌های نفتی بین‌المللی شد نیز در دوران استعمار آغاز شد.

در اوایل قرن بیستم، زمانی که نیروی دریایی انگلیس از زغال سنگ به بنزین تبدیل می‌شد، این کشور نیاز فزاینده‌ای به نفت برای اداره امپراتوری و تقویت تلاش‌های جنگی متعدد خود یافت. در آن زمان این باور رو به رشد وجود داشت که بین النهرین (عراق امروزی و بخش‌هایی از سوریه) دارای مخازن قابل توجهی از نفت است، بنابراین مقامات انگلیسی جستجوی خود را برای نفت بیشتر در آنجا هدایت کردند.

در سال ۱۹۱۲، انگلیس شرکت نفت ترکیه (TPC) را با هدف گرفتن امتیازاتی از امپراتوری عثمانی برای اکتشاف نفت در بین النهرین تشکیل داد. پس از جنگ جهانی اول، عراق امروزی را تحت فرمان خود درآورد و تلاش‌های خود را برای ادعای ذخایر وسیع منطقه برای خود تسریع بخشید.

در سال ۱۹۳۰، TPC به شرکت نفت عراق (IPC) تغییر نام داد و تحت کنترل کنسرسیومی متشکل از بریتیش پترولیوم، توتال، شل و چندین شرکت آمریکایی دیگر قرار گرفت؛ آن‌ها با هم برای یک سری «موافقتنامه‌های امتیازی» با دولت تازه تاسیس عراق فشار آوردند که به آن‌ها کنترل انحصاری بر منابع نفتی عراق را با شرایط از پیش تعیین شده برای دوره‌های طولانی می‌داد. تا سال ۱۹۳۸، IPC و شرکت‌های تابعه مختلف آن از قبل حق استخراج و صادرات تقریبا تمام نفت عراق را به مدت ۷۵ سال تضمین کرده بودند.

این امتیازات در حالی به IPC و شرکت‌های تابعه آن اعطا شد که عراق از سوی پادشاهان مستقر توسط انگلیس و تحت کنترل عملی این کشور اداره می‌شد؛ بنابراین عراق تقریبا هیچ قدرت مذاکره‌ای در برابر کنسرسیوم تحت ریاست انگلیس نداشت و این بدان معنا بود که نمی‌توانست اطمینان حاصل کند امتیازات به گونه‌ای تنظیم می‌شود که در خدمت منافع مردم عراق باشد. در نهایت، این توافقنامه‌ها نه تنها به هیچ وجه به نفع عراق نبود، بلکه حاوی هیچ مفادی برای حفاظت از جوامع محلی و محیط زیست در برابر پیامد‌های ناخواسته استخراج نفت نبود.

توسعه صنعت نفت در جنوب عراق به سرعت خطرات زیست محیطی مرتبط با استخراج نفت را به منطقه وارد کرد؛ در اوایل سال ۱۹۵۲، گاز در این منطقه به مقدار زیاد شعله ور شد که آسمان شب بر فراز میادین نفتی به وضوح آلوده بود.

تهاجم سال ۲۰۰۳

پس از تهاجم سال ۲۰۰۳، صنعت نفت عراق بار دیگر در نتیجه فشار‌های آمریکا و صندوق بین‎المللی پول خصوصی شد؛ همانطور که در اوایل قرن بیستم اتفاق افتاد.

نگاهی به توسعه صنعت نفت در جنوب عراق آشکار می‌کند که نوعی آلودگی حدود ۷۰ سال است که در حال شکل گیری است. مرگ اخیر نوجوان عراقی - مانند مرگ بسیاری دیگر که در کشورش به سرطان‌های مرتبط با آلودگی مبتلا شدند - یک تراژدی اجتناب ناپذیر نبود، بلکه نتیجه طبیعی یک تاریخ طولانی خشونت استعماری و سرمایه‌داری استخراجی بود.

شیوه‌های استعماری غارتگرانه که بیش از یک قرن پیش آغاز شده باعث شد تا ذخایر عظیم نفت جنوب عراق امروز تحت کنترل انحصاری شرکت‌های خارجی قرار گیرد؛ شرکت‌هایی که بار‌ها و بار‌ها سود را بر زندگی ساکنان عراقی سرزمین‌هایی که از آن‌ها بهره برداری می‌کنند، مقدم می‌دارند.

انتهای پیام/