سرنوشت مبهم چشمه هفت‌هزارساله شهرری

آفتاب‌‌نیوز :

«چشمه علی» شهرری که روزی جوشان بود، محل تفرجگاه شاهان قاجاری و در سال‌های واپسین تفرجگاهی برای مردم ری و محلی برای شستن فرش‌های مردم بوده است. با این همه، در سال‌های اخیر وضعیت این چشمه به حدی آشفته شده که تاکنون دو بار به طور کامل خشک شده است. 

ماجرای تعرض به چشمه‌علی مختص دیروز و امروز نیست، این اثر طبیعی و ملی از روزی که زمزمه‌های عبور خط ۶ مترو تهران از زیر بافت تاریخی شهرری مطرح شد، در معرض خطر جدی قرار گرفت و میراث‌دوستان بار‌ها نسبت به آن هشدار داده و معترض شدند، اما گوش‌ها بدهکار نبود و در تیرماه سال ۱۳۹۶ فعالیت‌های پروژه خط ۶ مترو تهران آغاز شد و همین آغازی برای پایین آمدن دِبی آب چشمه علی و خشک شدن این چشمه هفت‌هزارساله شد. 

چشمه علی یک‌بار در شهریورماه سال ۱۳۹۶ خشک شد که واکنش‌های مردم محلی و میراث‌دوستان را به دنبال داشت و سرانجام این اعتراض‌ها به توقف فعالیت مترو منجر شد. آن زمان میراث‌فرهنگی، شهرداری و شورای شهر تهران و ری قول دادند که این وضعیت چندان طول نمی‌کشد و دیگر قرار نیست چنین اتفاقی برای چشمه علی رخ دهد و وضعیت آن به روال عادی خود بازمی‌گردد. با این حال دو سال طول کشید تا چشمه علی دوباره به روال عادی خود بازگردد. البته از بار اولی که چشمه علی خشک و دوباره جوشان شد، این شائبه مطرح شد که چشمه علی را با تانکر آب پر کرده‌اند و آب آن راکد است. 

اکنون محلی‌ها می‌گویند حدود یک ماهی است که آب حوضچه «چشمه علی» کم شده و حدود دو ماهی هم می‌شود که ضلع شرقی آن خشک شده است. با توجه به این شرایط پیش‌بینی‌ها بر این است که احتمالا تا مردادماه امسال حوضچه «چشمه علی» بار دیگر خشک شود. حتی احمد ابوحمزه ـ پژوهشگر ری ـ در مصاحبه‌ای که تازگی با ایسنا داشته گفته است: «در فصل بهار که سطح آب و بارندگی زیاد است، چشمه علی خشک شده است.»

نوروز تقی‌پور ـ رییس اداره میراث‌فرهنگی شهرری ـ نیز در گفت‌وگویی که اخیرا با ایسنا داشته، گفته است: «ما مکاتبات لازم را با وزارتخانه میراث فرهنگی و شهرداری و شرکت مترو انجام دادیم و با توجه به فعالیت‌های خط ۶ مترو مکاتبه‌ای انجام دادیم تا همکاری لازم صورت گیرد و اقدامات کارشناسی انجام شود تا آب چشمه مانند قبل جریان پیدا کند. در سال‌های گذشته که «چشمه علی» خشک شد، شهرداری و شرکت مترو همکاری خوبی با میراث فرهنگی داشتند و آب به چشمه برگشت، اما این اتفاق دوباره افتاده و پیگیر هستیم تا مشکل دوباره رفع شود.»

آن زمان که پروژه خط ۶ مترو تهران در «چشمه علی» آغاز شد، تونلی در چند قدمی چشمه حفاری شد که گفته می‌شود این تونل یکی از عوامل اصلی خشک شدن این چشمه هفت‌هزارساله بوده و آبی که در این تونل جمع می‌شده، باعث پایین آمدن دِبی آب و خشک شدن آن شده است، اما کارشناسان مترو پس از توقف فعالیت این پروژه معتقد بودند که با بتون کردن این تونل، آب به چشمه برمی‌گردد. شاید با انجام برخی اقدامات برای مقطعی چشمه علی دوباره خروشان شده باشد، اما دوباره به همان سرنوشت دچار شده و هنوز دلیل قطعی برای این معضل مطرح نشده است. 

با وجود پیش‌بینی‌هایی که درباره احتمال خشک شدن به‌زودی چشمه هفت‌هزار ساله تهران مطرح شده است، ایسنا تلاش کرد درباره اقدامات احتمالی و فوری برای جلوگیری از خشک شدن «چشمه علی»، با نوروز تقی‌پور ـ رییس اداره کل میراث‌فرهنگی، گردشگری و صنایع‌دستی شهرری ـ و محسن سعادتی ـ معاون میراث فرهنگی استان تهران ـ گفتگو کند که تاکنون پاسخی دریافت نکرده است.