طالبان لطف ۲۰ سال اخیر ایران را فراموش نکند/ محرومیت نیم قرنی ایران از حق‌آبه هیرمند/ زنگ خطر تامین آب شرب در سیستان/ آب جیره‌بندی می‌شود؟

تابناک _ اواخر اردیبهشت ماه بود که ابراهیم رئیسی، رئیس‌ دولت سیزدهم، در اخطار به مقامات طالبان بیان کرد که حق مردم سیستان و بلوچستان از هیرمند را در اسرع وقت بدهند. اکنون حدود یک ماه از این اخطار گذشته و شواهد حاکی است که اقدامات عملی و مهم از سوی مقامات افغانستانی انجام نگرفته، به گونه ای که پس از اعتراض چندین باره طرف ایرانی، تازه اعلام شده که کارشناسان ایرانی می توانند از سد کجکی بازدید کنند.  

در واقع در دولت‌های پیشین هم اقدامات عملی و ملموسی درباره مساله حقابه ایران از هیرمند صورت نگرفته و صرف فرستادن یادداشت‌های اعتراضی به افغانستان و چند مذاکره، نتیجه عملی خاصی برای منطقه سیستان به بار نیاورده است و تلاش‌های تشکیل کمیته‌های مختلف بین ایران و افغانستان در حوزه‌های مختلف بین دو کشور، یا نتیجه لازم را نداشته یا اینکه آن نتایج مورد نظر حاصل نشده است.

در همین ارتباط، ملک فاضلی، نماینده مجلس یازدهم، در گفت‌وگو با تابناک در این باره بیان کرد: این موضوع ۵۱ سال است که بین ایران و افغانستان حل نشده و اگر این روند ادامه پیدا کند، تا چند ماه آینده حتی تامین آب شرب هم برای مردم سیستان مشکل می‌شود.

او در توضیحات تکمیلی گفت: به صورت کلی استان سیستان و بلوچستان به سه منطقه آب‌خیز تقسیم می‌شود. سیستان یکی از این مناطق است که آب آن از طریق حقابه هیرمند تامین می‌شود. تاریخچه تامین آب سیستان از هیرمند  به سال ۱۳۵۱ بازمی گردد. در آن زمان، قراردادی بین دو کشور منقعد و قرار شد، افغانستان سالانه ۸۲۰ میلیون مترمکعب آب از رود هیرمند را به سمت تالاب هامون در شهرستان زابل سرازیر کند.  

 

زنگ خطر تامین آب در سیستان به صدا درآمد!

  فاضلی درباره اینکه چرا افغانستان به تعهدات خود در تامین حقابه هیرمند عمل نمی‌کند، گفت: تاکنون یک دولت پایدار در این منطقه حاکم نشده و به این ترتیب بستر مناسبی برای انجام مذاکرات جدی در این زمینه وجود ندارد؛ ضمن آنکه چالش‌هایی نظیر حضور آمریکا در این منطقه و ... نیز در مهیا نشدن این بستر بی‌تاثیر نبوده است.    او ادامه داد: یکی از آسیب‌دیدگان اصلی در این زمینه مردم هستند. جمعیت در مناطقی مانند سیستان روز به روز در حال افزایش است،، در حالی که یکی از منابع تامین آب‌ آن‌ها ـ که از طریق حقابه هیرمند تامین می‎‌شود ـ قطع است. وضعیت رشد جمعیت به گونه ای است که حتی اگر تامین آب از طریق این حقابه هم صورت بگیرد، هنوز کافی نیست. حال حساب کنید با قطع کامل آن اوضاع چقدر وخیم تر است!   این نماینده مجلس بیان کرد: چندی پیش، طی سفری به سیستان از چاه نیمه‌ها بازدید کردم. وضعیت ذخایر این چاه‌نیمه‌ها نسبت به سال گذشته اصلا خوب نبود و به نظر می‌رسد زنگ خطر تامین آب شرب در این منطقه تا چندماه آینده به صدا درآید. همانطور که اکنون هم جیره‌بندی آب برای مردم سیستان در دستور کار است. آب هیرمند به چاه‌نیمه‌ها سرریز و ذخیره می‌شوند، سپس برای تامین آب شرب هفت منطقه از سیستان و زاهدان مورد استفاده قرار می گیرد.   فاضلی ادامه داد: وخامت اوضاع به تامین نشدن آب شرب ختم نمی‌شود و بخش کشاورزی سیستان نیز تحت تاثیر این موضوع وضعیت مناسبی ندارد. این منطقه روزی قابلیت تبدیل شدن به مرکز تامین غله کشور را داشت. اما اکنون در تامین آب شرب خود هم مانده است!    نماینده حوزه انتخابیه سراوان، سیب و سوران و مهرستان افزود: بروز پدیده ریزگردها در سیستان نیز به این موضوع بستگی دارد، چون مقصد سرازیر شدن رود هیرمند تالاب هامون است. حال با توقف این جریان دریاچه خشک شده و با وزش کوچک‌ترین بادی گرد و خاک ایجاد می‌شود.  گویا سدهای متعددی بر روی رودخانه‌های منتهی به هامون در افغانستان ایجاد شده. به این ترتیب آب به تالاب هامون نرسیده و ۱۰۰ درصد خشک شده است.  این تالاب یکی از کانون‌های اصلی تولید گردوغبار در استان سیستان و بلوچستان به شمار می‌آید.   او تصریح کرد:‌ با این اوصاف، مقامات ایران باید برای وادار کردن دولت افغانستان به تعهدات خود در این زمینه تلاش کنند؛ ضمن آنکه مقامات طالبان نیز فراموش نکنند که در بیست سال گذشته، ایران پناهگاه بسیاری از مهاجران افغانستانی و حتی نیروهای جهادی طالبان بوده است؛ بنابراین، برای رعایت حسن همجواری هم که شده اقدامی در این زمینه انجام دهند.    فاضلی در پایان گفت:‌ دولت ایران باید به دنبال راه تعامل با حکومت طالبان باشد؛ ضمن آنکه فشارهای بین‌المللی بر آ‌ن‌ها را نیز در نظر داشته باشد.