شدت و سرعت بیابان زایی در ایران متوسط است

یک عضو هیات علمی دانشگاه تهران گفت: شدت و سرعت بیابان زایی در ایران در حد متوسط است و در شمال و غرب کشور از شدت آن کاسته می‌شود.

به گزارش ایسنا، دکتر غلامرضا زهتابیان در همایش روز جهانی مقابله با بیابان‌زایی که امروز در سازمان منابع طبیعی برگزار شد، اظهارکرد: با وجود آنکه شدت و سرعت بیابان‌زایی در کشور در حد متوسط است اما در کنار دریاچه ارومیه، آثار بیابانی مشابه کویر لوت و دشت مرکزی می‌بینیم.

وی با اشاره به مدل بیابان‌زایی در کشور اظهار کرد ما مدل مدالوس را ایرانیزه کردیم یعنی بر اساس تجربه‌های خود بومی‌سازی کردیم و همه کشور از نظر دیده بیابان‌زایی تحت رصد است. ۹ معیار و ۳۵ شاخص را به روش خوشه‌ای با تلفیق عوامل محیطی و انسانی به دست آوردیم و نقشه اطلس بیابان زایی در ایران را ترسیم کردیم.

زهتابیان تاکید کرد: در بررسی نهایی ما نباید گمان کنیم مشکلی از نظر بیابان زایی نداریم چراکه در حال حاضر شاهد تخریب پوشش گیاهی، افت سطح سفره‌های آب زیرزمینی، نشست زمین، سیستم‌های غلط آبیاری و کاهش آب‌های زیرزمینی و سطحی همچنین تراکم زیستی جمعیت هستیم. این موارد اخطارهایی است که به ما می‌گوید باید در زمینه بیابان زایی فکر و عمل کنیم و ضروری است رصد و هشدار را در دستور کار خود قرار دهیم.

وی اضافه کرد: هر قدر هم که مشکلات زیاد باشد در سایه وحدت رویه بین نظام دانایی محور و نظام تصمیم سازی بر آنها فائق می‌آییم. راه درازی در پیش داریم و اندک کارهای تحقیقاتی انجام شده کافی نیست و لزوم واسنجی IMDPA ضروری است. برخی شاخص‌ها تاثیر زیادی دارند ولی در مدل دیده نمی‌شوند.

زهتابیان با اشاره به نتایج یک مطالعه انجام شده در زمینه موادی که همراه گرد و غبار منتقل می‌شوند، گفت: فسفر، منیزیم، پتاسیم، آهن، کروم، نیکل، لیتیوم، تیتانیوم از جمله موادی هستند که همراه با گرد و غبار حمل می‌شوند و خطراتی را برای سلامت انسان و محیط زیست دارند اما ما هنوز نتوانسته ایم این موارد را وارد مدل کنیم.

این عضو هیات علمی دانشگاه تهران با اشاره به یکی از نقایص تعریف بیابان در کشور گفت: هر جایی که آب، زمین و پوشش گیاهی در معرض تهدید و تخریب باشد بیابان به وجود می‌آید این در حالیست که آب، زمین و پوشش گیاهی معلول و عوامل محیطی و انسانی عامل هستند اما به جای شناسایی این عوامل به معلول‌ها توجه می‌کنیم.

وی با اشاره به طرح کاشت یک میلیارد اصله نهال گفت: هر چند که کاشت درخت در تثبیت خاک نقش دارد اما ما نباید از عوامل اصلی غفلت کنیم.

این عضو هیات علمی دانشگاه تهران اظهارکرد: مطالعات مربوط به اطلس کشاورزی یکی از معیارهای جدی در حوزه بیابان زایی است. لازم است به این موضوعات توجه بیشتری شود علاوه بر آن با برگزاری‌ نشست‌های علمی و تخصصی پروپوزال‌های جامع و کاملی درباره مسائل و مشکلات این حوزه تهیه کنیم و راهکار ارائه دهیم.

زهتابیان تاکید کرد: افت سفره‌های آب زیرزمینی و نشست زمین را در کشور شاهد هستیم و یکی از عوامل مهم در افزایش گرد و غبار رها شدن زمین‌های کشاورزی است.

به گزارش ایسنا، در ادامه این مراسم توکلی - نماینده موقت فائو در ایران - اظهار کرد: سازمان ملل متحد همه ساله در ۱۷ ژوئن با گرامیداشت روز جهانی مبارزه با بیابان زایی و خشکسالی در صدد است تا آگاهی عمومی را نسبت به تلاش‌های بین‌المللی انجام شده در جهت تحقق این هدف افزایش دهد. شعار سال ۲۰۲۳بر نقش و حقوق زنان بر مدیریت ‍پایدار سرزمین متمرکز است چراکه ضرورت احقاق حقوق سرزمینی زنان متضمن آینده پایدار برای همه است.

وی اضافه کرد: بیابان‌زایی و خشکسالی هر منطقه‌ای از کره زمین را تحت تاثیر قرار می‌دهد و معیشت میلیون‌ها نفر را به خطر می‌اندازد. اثرات این پدیده به‌ویژه در مناطق خشک و نیمه خشک مانند ایران نمود بیشتری دارد.

نماینده موقت فائو در ایران اضافه کرد: ایران با دارا بودن مناطق وسیع خشک و نیمه خشک در حال مقابله و کنترل چالش‌های مهمی از جمله کم آبی، تخریب سرزمین، بیابان زایی، خشکسالی و توفان‌های گرد و غبار است. این چالش‌های مخرب محیط زیستی تاثیر قابل توجهی بر بخش کشاورزی می‌گذارد.

وی تصریح کرد: تخریب سرزمین و توفان‌های گرد و غبار نه تنها سلامت انسان‌ها را تهدید می‌کند بلکه به بهره‌وری کشاورزی نیز آسیب می‌رساند بنابراین پدیده گرد و غبار اثرات اقتصادی شدیدی دارد و بخش‌های مختلفی از جمله کشاورزی، حمل و نقل و انرژی را تحت تاثیر قرار می‌دهد.

توکلی با اشاره به اولویت‌های فائو گفت: به عنوان یکی از اولویت‌های فائو پروژه همکاری فنی بین منطقه‌ای - سرمایه گذاری و اقدامات برای افزایش تاب‌آوری در برابر توفان‌های شن و گرد و غبار در کشاورزی - با همکاری سازمان منابع طبیعی ارزیابی ریسک بلایای طوفان‌های شن و گرد و غبار در اهواز را انجام داده است. این پروژه به عنوان پایه‌ای برای توسعه به‌موقع، موثر و مناسب اقدامات را آمادگی و واکنش در چهارچوب یک طرح مدیریت بحران به عنوان بخشی جدایی ناپذیر از مدیریت ریسک بلایای گرد و غبار در کشاورزی اعم از زمین‌های زراعی و مرتعی انجام شده است.

وی اضافه کرد: صندوق جهانی محیط زیست سهم قابل توجهی در تلاش جهانی برای مبارزه با بیابان‌زایی و خشکسالی دارد و پروژه‌های متعددی را در ایران تامین مالی کرده که تاثیرات مثبتی بر جوامع محلی داشته است. به عنوان مثال پروژه‌هایی برای ترویج شیوه‌های مدیریت پایدار زمین، کاهش هدررفت آب و افزایش ترسیب کربن مورد حمایت این صندوق قرار گرفته است. این اقدامات نه تنها تاثیر خشکسالی را کاهش داده بلکه انعطاف پذیری اکوسیستم‌ها را تقویت کرده و بهره‌وری اقتصادهای محلی را افزایش داده است.

نماینده موقت فائو در ایران با اشاره به پروژه احیای مناطق جنگلی و زمین‌های تخریب شده با توجه ویژه به خاک‌های شور و مناطق مستعد فرسایش بادی گفت: این پروژه با سرمایه گذاری مشترک صندوق جهانی محیط زیست و فائو با هدف احیای اکوسیستم‌های تخریب شده و کاهش تخریب زمین انجام می‌شود. این طرح در دو استان کرمان (شهرستان ریگان) و خراسان جنوبی (شهرستان سرایان) اجرا شده و تجربه‌ها آموزه‌های ارزشمندی کسب شده که امید است در آینده در سایر مناطق نیز مورد استفاده قرار گیرد.

توکلی در پایان تاکید کرد: همانطور که بشریت به سمت آینده‌ای پایدارتر حرکت می‌کند ضروری است که همه ذینفعان با یکدیگر همکاری کنند تا چالش‌های ناشی از بیابان زایی و خشکسالی را برطرف کنند. لازم است یک رویکرد چند وجهی اتخاذ کنیم که جنبه‌های اکولوژیک، اجتماعی و اقتصادی این مسائل را در نظر بگیرد. سازمان‌های بین‌المللی مانند فائو، صندوق جهانی محیط زیست وکنوانسیون جهانی مقابله با بیابان زایی سازمان ملل متحد می‌توانند از کشورهایی مانند ایران در تلاش‌هایشان برای مبارزه با بیابان زایی و خشکسالی همچنین دستیابی به استفاده پایدار از زمین حمایت کنند. فائو معتقد است با همکاری یکدیگر می‌توانیم از منابع طبیعی و معیشت مردم محافظت و آینده بهتری را برای نسل‌های آینده تضمین کنیم.

انتهای پیام