ازدواج جوانان در برنامه هفتم توسعه / عامل تاخیر در ازدواج از فرد تا ساختار

گروه اجتماعی خبرگزاری دانشجو؛ این چند روز، توی ماشین که صدای رادیو را میشنوی، توی خانه که برای استراحت تلویزیون را روشن می‌کنی، برای چک کردن اخبار که سایت‌های مختلف را باز می‌کنی، صدای جشن و دست زدن که از مسجد بیرون می‌آید و توی محل می‌پیچد، متوجه می‌شوی که روز ازدواج است. نام گذاری روز ازدواج تنها مورد از قانونِ کهنه تسهیل ازدواج جوانان است که اجرا شده است. حال دیگر کسی منتظر اجرای بقیه مواد این قانون نیست؛ چون می‌دانند قدمی برایش برداشته نمی‌شود. اما جدیدترین سند بالادستی‌ای که این روز‌ها در موردش می‌شنویم برنامه هفتم توسعه است. فصل ۱۶ لایحه برنامه هفتم توسعه به موضوع زن، خانواده و جمعیت اختصاص یافته است. در صدر جدولی با عنوان اهداف کمی سنجه‌های عملکردی زن، خانواده و جمعیت آمده است؛ آموزش الگو‌های صحیح همسرگزینی و ترغیب ازدواج بهنگام، آسان و پایدار. این موارد در برنامه توسعه، کلی بیان می‌شود اما نقطه زن به نظر می‌رسد. شاید برای شما جالب باشد که در پژوهشی که آقاسی و فلاح مین باشی در سال ۱۳۹۶ انجام دادند؛ جوانان اولین دلیل ازدواج نکرنشان را نیافتن همسر دلخواه عنوان کردند. در آخرین پژوهش ایسپا، مرکز افکارسنجی دانشجویان ایران، نیز همین نتیجه بدست آمده است. این نیافتن دلایل مختلفی می‌تواند داشته باشد. گاهی آن‌ها به واسطه‌ای نیاز دارند تا یک فرد مناسب را به آن‌ها معرفی کند. گاهی نیز معیار‌های انتخاب همسر خود را به قدری اشتباه انتخاب کرده اند که در همسرگزینی به مشکل می‌خورند و فکر می‌کنند که هیچ کس آنی نیست که باید باشد. در این رابطه می‌توان به گفته‌های جواد خدادادی، عضو هیئت علمی گروه مشاوره دانشگاه علامه طباطبایی (ره)، توجه کرد. وی در گفتگو با خبرنگار اجتماعی خبرگزاری دانشجو گفت: «مهم‌ترین مانع ازدواج و عامل افزایش سن ازدواج، موانع فکری و ذهنی ست. یکی از نگرش‌های غیر واقع بینانه جوانان که موجب سخت گیری در انتخاب همسر می‌شود این است که آن‌ها فکر می‌کنند یک نفری باید پیدا شود که بتوان همه جوره روی او حساب کرد؛ و به این فکر می‌کنند که آیا این فرد "دقیقا" همان کسی است که می‌توان با او خوشبخت شد یا نه. برخی از جوانان فکر می‌کنند باید با کسی ازدواج کنند که خیلی متفاوت از دیگران باشد و چون آدم یک بار بیشتر ازدواج نمی‌کند پس باید با یک فردی ازدواج کند که ویژگی‌های خیلی خاصی داشته باشد. متاسفانه این معیار‌ها و ایده آل‌ها برگرفته از رمان ها، ترانه ها، فیلم ها، فضای مجازی و ... است که مبتنی بر تخیلات اند؛ نه یک زندگی واقع بینانه. آن‌ها فکر می‌کنند که انتخاب سهم خیلی زیادی در ازدواج موفق یا ناموفق دارد و برای همین، روی اینکه با چه کسی ازدواج کنند یا نکنند خیلی حساب می‌کنند. آن‌ها دنبال کسی هستند که مسیر خوشبختی را برایشان فراهم کند. این‌ باعث سختگیری برای ازدواج می‌شود و باعث می‌شود که افزایش سن داشته باشیم. خود افزایش سن دوباره باعث سختگیریِ بیشتر می‌شود و این شد یک چرخه معیوب. ناگفته نماند متاسفانه امروزه بیش از اینکه افراد دنبال این باشند که یک گزینه مناسب برای ازدواج باشند و قابلیت‌ها و ویژگی‌های خیلی خوبی در خودشان شکل دهند، به دنبال یک گزینه مناسب هستند؛ که این خیلی غلط است. هر فردی باید به خودش پاسخ بدهد که چقدر خودش برای یک ازدواج موفق آماده است و پختگی لازم را دارد.»

در قسمت بعدی این ماده به ترغیب به ازدواج بهنگام اشاره شده است. یکی از عواملی که بر نگرش افراد تاثیر گذار است نحوه بازنمایی خانواده، جنسیت و ازدواج در رسانه‌ها است. آن چیزی که رسانه‌ها به مخاطبین القا می‌کنند می‌تواند در ذهن آن‌ها نهادینه شود و تصمیمات و سبک زندگیشان متاثر از آن باشد. عباس جواهری، عضو هیئت علمی گروه مشاوره دانشگاه تهران و عضو انجمن مشاوران و سوپرویژن آمریکا، در گفتگو با خبرنگار اجتماعی خبرگزاری دانشجو در رابطه با اهمیت ترسیم و نمایش ازدواج گفت: «در رسانه‌ها پیام‌های پنهانی به مخاطب داده می‌شود؛ مثلا ممکن است این پیام داده شود که ازدواج یعنی اسیری، بدبختی و خداحافظی با خوشی‌ها که با پشیمانی همراه است. قطعا مستقیما نمی‌گویند ازدواج بد است؛ ولی وقتی در فیلم‌ها افراد متاهل به گونه‌ای نمایش داده می‌شوند که از نظر مالی و زندگی بدبخت اند و از نظر سطح شعور و سطح تحصیلات پایین اند؛ در مقابل نقش‌های باکلاس یا مجردند و زندگی مجردی دارند یا همباشی دارند این بر ذهن مخاطب اثر می‌گذارد. در صورتیکه کسی که ازدواج نمی‌کند، از خیلی معانی زندگی که متاهل‌ها می‌توانند درک و تجربه کنند محروم می‌ماند؛ در ترسیم ازدواج این معانی نیز باید آورده شود. ازدواج، چون با مسئولیت همراه است یک سری سختی دارد؛ از سوی دیگر یک سری خوشی و معنای زندگی دارد. اگر فقط جنبه‌ی سختی‌ها و مسئولیت‌ها برای جوانان ترسیم شود همه از آن فرار می‌کنند، اما اگر خوبی‌های ازدواج و چیز‌هایی که زندگی را پر معنا میکند تصویر شود؛ خیلی از افراد حاضرند زحمت‌ها را بکشند، ولی آن تجربه‌ها را داشته باشند. همین نظر برای بچه دار شدن هم هست. بچه دارشدن خیلی زحمت دارد، ولی قطعا خوبی‌های زیادی هم دارد. متاسفانه برخی از کارگردانان در فیلم هایشان مرد را همراه رذیلت‌های اخلاقی، شهوت پرستی، ظلم، جنایت و بی اعتقادی نمایش می‌دهند. درحالیکه این چنین چهره مرد را در جامعه خراب می‌کنند؛ بالتبع حس آدم‌ها نیز به مرد خراب می‌شود و همه این‌ها در نگاه افراد به ازدواج و اجتناب از آن تاثیر گذار است.»

بی شک این‌ها تنها عوامل تاخیر در ازدواج نیستند. اما موارد مهمی‌اند که باید مورد توجه قرار بگیرند. هم مورد توجه جوانان هم کسانی که در راس برنامه ریزی برای ازدواج جوانان قرار دارند. آموزش، سلیقه به خرج دادن در تولید محتوا و برنامه‌های رسانه ای، استفاده از ظرفیت مشارکت مردمی در زمینه تسهیل ازدواج، چندین و چند مولفه دیگر می‌توانند این عوامل افزایش سن ازدواج جوانان را به نوبه خود رفع کنند.