ملاحظات رمان وحشت ایرانی

مصطفی علیزاده، در نشست‌ تخصصی انجمن نویسندگان کودک و نوجوان با عنوان «نوجوان امروز از ادبیات چه می‌خواهد؟» گفت: توجه به ریشه‌های ادبی، اسطوره‌ای و دینی فرهنگ، برای خلق و پرداخت رمان وحشت ایرانی ضروری است.

به گزارش ایسنا به نقل از روابط عمومی انجمن نویسندگان کودک و نوجوان، مصطفی علیزاده در این نشست که یکم تیرماه ١۴٠٢ برگزار شد، ضمن بررسی وضعیت ادبیات وحشت در ایران گفت: با توجه به آمار و گزارش‌ها، کتاب‌های وحشت نوجوانان که عمدتاً ترجمه آثار غربی هستند، همواره جزو پرفروش‌های کتاب‌های نوجوان به شمار می‌روند و آثار نویسندگان غربی در ژانر وحشت به چاپ‌های دورقمی رسیده که این امر بیانگر استقبال و محبوبیت ژانر وحشت نزد نوجوانان است.

 علیزاده در ادامه اضافه کرد: اما تعداد آثار تألیفی در حوزه ادبیات وحشت نوجوان بسیار کم است و برخی از این اندک آثار تألیف و منتشرشده به نوعی متأثر و وامدار آثار غربی هستند؛ حال آنکه ادبیات وحشت در هر فرهنگ ریشه در متون کهن دینی و اسطوره‌ای و ادبی آن دارد.

این پژوهشگر در بخش دیگری از سخنان خود به تعریف ترس و وحشت و ادبیات وحشت به عنوان متنی که به قصد ایجاد حس ترس در خواننده نوشته شده، پرداخت و گفت: ترس، احساس ناخوشایند ناشی از مواجهه با خطری بالقوه یا بالفعل است که در انسان ایجاد می‌شود؛ از سویی ادبیات و سینمای وحشت سبب ایجاد لذت در مخاطب می‌شود و طرفداران زیادی دارد. این امر که احساسی ناخوشایند سبب لذت شود، ظاهراً پارادوکس می‌نماید، ولی با تکیه به دلایل روان‌شناختی درمی‌یابیم که نه تنها پاردوکس نیست بلکه کاملاً موجه و منطقی است.

 او در ادامه با پرداختن به اصطلاحات ادبیات و گونه‌شناسی داستان وحشت و معرفی ویژگی‌ها و خرده‌ژانرهای این نوع از داستان، رمان گوتیک را نیای ادبیات وحشت مدرن تعریف کرد و با بررسی ویژگی‌های آن افزود: فانتزی سیاه یا تاریک به عنوان فصل مشترک ادبیات وحشت و ژانر فانتزی شناخته شده است.

 نویسنده کتاب «خواب‌های مشکوک» در بخش دیگری از این نشست، ضمن معرفی برخی متون کهن با ظرفیت بالا برای خلق داستان وحشت از متون زرتشتی نظیر ارداویراف‌نامه و بخش‌هایی از اوستا نام برد و در این رابطه از برخی دیوان‌های ایرانی و خویشکاری‌های‌ آنها و نمونه‌هایی از هزار و یک شب مثال آورد. وی همچنین درباره موجودات ترسناک فرهنگ شفاهی و افسانه‌های قومی، نظیر مردآزما، بابادریا، بوسلامه، بختک، گلیم‌گوش و ... توضیح داد.

 خالق کتاب «کرگدن آهنی» در این نشست که با اجرای سمیرا قیومی، نویسنده و فعال حوزه ادبیات کودک برگزار شد، به تبیین سنت عجایب‌نامه‌نویسی و نمونه‌هایی از آن پرداخت و ضمن معرفی این متون به عنوان گزارش‌هایی از حکایت‌ها و نقل‌هایی از شگفتی‌های جهان گفت: عجایب‌نامه‌ها که به نوعی دایره‌المعارف‌های زمان خود به شمار می‌روند، از قرن چهارم جای خود را در ایران باز کرده و پر از حکایت‌ها و باورها و گزارش‌هایی هستند که می‌تواند به عنوان منبع الهام نویسندگان ژانر وحشت قرار گیرد.

 سلسله نشست‌های انجمن نویسندگان کودک و نوجوان با هدف بررسی ویژگی‌های نوجوانان امروز و ضرورت شناخت دقیق‌تر آنها در محل این انجمن برگزاری می‌شود و حضور در این جلسات گفت‌وگومحور برای تمام علاقه‌مندان آزاد است.

انتهای پیام