برنامه سازمان انتقال خون برای اضافه شدن یک آزمایش جدید به غربالگری خون‌های اهدایی

به گزارش خبرنگار اجتماعی خبرگزاری دانشجو، صالحی مقدم معاون فنی سازمان انتقال خون ایران در نشستی خبری گفت: اولین موضوع حائز اهمیت که در حال کار روی آن هستیم اضافه شدن آزمایش‌های NAT به سیستم‌های غربالگری خون‌های اهدایی است. الان از سایر سیستم‌ها استفاده می‌کنیم که این‌ها هم روند آزمایشی پیشرفته است، اما بالاتر از آن آزمایش NAT است که اتفاق بسیار ارزشمندی است که باعث کاهش دوران پنجره‌ای (از زمانی که ویروس وارد بدن می‌شود تا زمان تشخیص آن در آزمایشات) می‌شود و سبب افزایش امنیت خون می‌شود. این اقدام طی دو ماه آتی راه‌اندازی می‌شود و خطر انتقال بیماری‌های ویروسی را تقلیل می‌دهد و این اتفاقی در تمام دنیا است، اما تلاش ما کاهش مدت این دوران پنجره‌ای است.

وی با اشاره به اینکه کاهش دوران پنجره‌ای سبب کاهش زمان معافیت‌های انتقال خون می‌شود، اظهار کرد: مثلا اگر یک نفر اقدامی انجام دهد که امکان اهدای خون را برای مدتی از دست دهد، ما سعی می‌کنیم این مدت زمان معافیت کاهش یابد و این سبب می‌شود ذخایز خون و فرآورده‌ها افزایش یابد که ارزش افزوده فرآورده‌های خونی بخصوص پلاسما بالا می‌رود و دارو‌های بیشتری وارد سیستم ما می‌شود و نیاز کشور به نحو بهتری برآورده می‌شود.

او درباره آزمایش NAT توضیح داد: این آزمایش بخش DNA ویروس را شناسایی می‌کند و سبب می‌شود دوران پنجره‌ای کاهش یابد. الان ایران یکی از کشور‌های شاخص در اهدای خون است. در امنیت خون و فرآورده‌هایی که از خون کامل تولید می‌کنیم بسیار موفق هستیم؛ چنانچه که ۹۷ درصد فرآورده‌ها از خون کامل تولید می‌شود که شاید در ردیف کشور‌های رده اول دنیا هستیم. در همسایگی ما هم خیلی از کشور‌ها NAT را شروع کردند.

وی افزود: الان برای ویروس‌های HIV، HCV و HBV آزمایش NAT انجام می‌شود. برای HIV الان دوره پنجره‌ای ۱۹ تا ۲۱ روز است که با انجام آزمایش NAT به ۲.۹۳ روز تقلیل می‌یابد یا برای HCV این مدت از ۶۰ روز به ۱.۳۴ روز تقلیل می‌یابد و برای HBV نیز دوران پنجره‌ای از ۳۰ تا ۳۸ روز به ۱۰ روز کاهش می‌یابد و این‌ها بیانگر ارزش این آزمایش است.

وی در رابطه با تولید خون کم لوکوسیت نیز اظهار کرد: این‌ها کیسه‌های فیلتردار هستند و این فیلتر سبب می‌شود عوارض گلبول‌های سفید کاهش یابد. تفاوت ارزش کیسه ساده و کیسه فیلتر دار ۱۰ تا ۲۰ هزارتومان است. قبل از ارتقای این بخش حدود ۲۵ تا ۳۰ درصد فرآورده‌ها را فیلتراسیون می‌کردیم که الان به ۶۰ درصد و در آینده به ۱۰۰ درصد خواهیم رسید. مزایای خون کم لوکوسیت شامل کاهش مقاومت پلاکتی، کاهش هزینه در بیماران جراحی قلبی (۱۷۰۰ دلار در هر بسته و در مجموع صرفه جویی ۱.۲۸ میلیارد دلاری)، کاهش مرگ و میر در جراحی‌های قلب (از ۵.۳ به ۳.۳ درصد) و کاهش مدت بستری، کاهش انتقال CMV، کاهش مصرف آنتی بیوتیک، کاهش بستری نوزادان در NICU و... می‌شود.

او درباره تمرکز زدایی آزمایشات غربالگری خون نیز توضیح داد: پیش از این در ۸ استان دستگاه‌های غربالگری نصب بودند و سایر استان‌ها نمونه می‌فرستادند. ایران کشور پهناوری است و مسئله لجستیک بسیار پر اهمیت است و ما تصمیم گرفتیم این دستگاه‌ها در همه استان‌ها مستقر باشد تا آزمایشات اتوماتیک غربالگری انجام شود. این سبب استفاده کامل از ظرفیت پرسنل می‌شود و مشکل لجستیک برطرف می‌شود. خوشبختانه کار عملیاتی شده و تا آخر امسال ۱۰۰ درصد استان‌ها می‌توانند خودشان غربالگری انجام دهند.

وی با اشاره به اهمیت تعیین گروه خونی، بیان کرد: از سال ۱۴۰۰ به قبل همه این کار را به صورت دستی انجام می‌دادند، اما از سال ۱۴۰۰ به بعد این کار در ۴ استان به شکل اتوماتیک انجام می‌شود که سبب افزایش سرعت و دقت می‌شود. در سال ۱۴۰۱ تقریبا ۲۰ مرکز انتقال خون مجهز به این دستگاه اتوماتیک شدند و امسال هم امیدوریم همه استان‌ها تجهیز شوند.

وی درباره تعیین گروه خونی فرعی نیز بیان کرد: بیمارانی که مجبور هستند مدام خون دریافت کنند اگر در گروه خونی فرعی، تفاوت داشته باشند به تدریج دچار مشکل می‌شوند مانند عزیزان تالاسمی و هموفیلی و... در نتیجه سال قبل ۱۶ مرکز انتقال خون مجهز به دستگاه تشخیص گروه خون فرعی شد و تا پایان امسال کل مراکز تجهیز خواهند شد.

صالحی مقدم ادامه داد: مسئله دیگری که پیگیر آن هستیم آزمایشات غربالگری است که بسیار مهم است و ان‌شاءالله تا پایان سال جاری تمام خون‌های اهدایی تحت این آزمایش قرار می‌گیرند. الان نیم درصد کسانی که خون اهدا می‌کنند ممکن است آنتی بادی‌های غیرمنتظره در خون آن‌ها وجود داشته باشد و این ممکن است در برخی به خصوص بیماران سبب اشکال شود، ولی با انجام آزمایش امنیت خون بالا می‌رود بخصوص برای اطفال که نباید خون‌هایی بزنند که آنتی بادی غیرمنتظره دارد. از طرف دیگر شرکت‌های پالایشگر که قرار است از پلاسما، دارو تولید کنند با این کار ارزش افزوده پلاسما را افزایش می‌دهند.

وی افزود: دیگر موردی که پیگیر آن هستیم در رابطه با سیستم NGS است. برای بیمارانی که نیاز به پیوند دارند باید یک بانک اطلاعاتی وجود داشته باشد که سازگاری بین گیرنده و دهنده بررسی شود و وقتی این بانک اطلاعاتی کم باشد خیلی‌ها دچار مشکل می‌شوند. با افزایش بانک اطلاعاتی می‌توانیم با خیال راحت کسانی که نیاز به پیوند دارند را تامین کنیم. با برنامه‌ریزی انجام شده در حال حاضر دو سیستم در حال ورود به سیستم است که بانک اطلاعاتی ما را در زمینه HLA افزایش دهد.

صالحی مقدم درباره مزایای این طرح نیز بیان کرد: جلوگیری از خروج ارز، دقت و سرعت بالا، کاهش هزینه‌ها، کاهش مدت بستری و... از جمله مزایای این طرح است.

او در رابطه با شناسه‌گذاری اصالت کالای محصولات خونی، گفت: این کار با همکاری سازمان غذا و دارو انجام می‌شود.