تهدید هوش مصنوعی برای حریم خصوصی «ذهن»

به گزارش «تابناک»، مریم سلیمی در همایش هوش مصنوعی و رسانه گفت: هوش مصنوعی همه ابعاد و انواع حریم خصوصی را تحت تأثیر قرار می دهد و از بزرگترین دغدغه ها در این حوزه، خطرات هوش مصنوعی برای حریم خصوصی داده ها و ذهن است.

وی با توجه به ضرورتهای موجود و نقش آفرینی بیشتر هوش مصنوعی و تاثیرات آن  به خصوص بر حریم خصوصی، بر لزوم تدوین و تصویب قوانینی ویژه حریم خصوصی در ابعاد و انواع مختلف به خصوص حریم خصوصی داده ها و ذهن تاکید کرد. 

سلیمی گفت: تصویب این قوانین باید در اولویت قرارگیرد تا پیش از توسعه فعالیت‌های فناورانه مبتنی بر هوش مصنوعی مبنای عمل قرار گیرد. 

وی خاطرنشان کرد: در بحث تدوین و تصویب قوانین مرتبط با هوش مصنوعی  ضمن بهره گیری از تجارب دیگر کشورها در این حوزه، لازم است قوانینی تصویب کرد که در کنار حفظ حریم خصوصی افراد، مانع حرکتهای نوآورانه و جدید در حوزه هوش مصنوعی نشود. همچنین در روند این تصویب قوانین  باید به سرعت توسعه و تحول هوش مصنوعی به عنوان یک ماشین یادگیرنده توجه شود. همچنین در تصویب قوانین به رعایت حقوق و ارزشهای اساسی افراد از جمله حریم خصوصی آنها، تقویت سرمایه گذاری و نوآوری در حوزه هوش مصنوعی، لحاظ ملاحظات حاکمیتی و حق افراد در تصمیم گیری برای انصراف یا اجازه بهره گیری از داده ها و اطلاعاتشان توسط شرکتها و هوش مصنوعی و نیز پاسخگو بودن شرکتها در بهره گیری از داده های افراد عنایت لازم داشت. 

وی افزود: همچنین ارتقای آگاهی در خصوص هوش مصنوعی و نحوه بهره گیری آن از اطلاعات و آنچه رخ خواهد داد ضروری بوده و باید شناخت کافی در این خصوص به خانواده داده شود تا از تبعات منفی احتمالی هوش مصنوعی در حوزه های فیشینگ، دیپ فیکها و اخبار و تصاویرجعلی، انواع سوء استفاده های احتمالی و.... در امان بمانند. 

تهدید حریم خصوصی ذهن توسط هوش مصنوعی 

این پژوهشگر ارتباطی با اشاره به تلاشهای صورت گرفته برای ورود و نفوذ به مغز در قالبهای ایمپلنت، تراشه های مغزی، الکترودهای کاشتنی، کلاه، هدست مخصوص و...، هر یک از این تلاشها در عین تحقق اهداف مختلف پزشکی و...، نگرانیهایی جدی در خصوص حریم خصوصی افراد به ویژه حریم خصوصی ذهن ایجاد می کند.  به این ترتیب با کمک واسطه های مغز و کامپیوتر نه تنها افکار خودآگاه که افکار ناخودآگاه نیز قابل خوانش شده و با این شرایط چه چیزی از حریم خصوصی ذهن باقی خواهد ماند؟

سلیمی گفت: پیش از این شرکتها تلاش می کردند تا با دست یابی به رفتارها و داده های افراد مرتبط با   لایکها، کلیکها، تاریخچه خریدها، اطلاعات پروفایلها، کامنتها و بازخوردها و... و تحلیل آنها به پیش بینی های خوبی برسند حال که امکان دسترسی مستقیم به مغز و ذهن افراد فراهم شود چه خواهد شد؟ 

وی با اینکه تلاشهای صورت گرفته برای خواندن فعالیتهای مغزی و تلاش برای تغییر و دستکاری آن گفت: شاید چنین اقدامی در حوزه پزشکی برای جلوگیری از تشنج یا هر حمله دیگری پذیرفته است ولی همین دستکاری و تغییر با اهداف مختلف دیگری همچون سیاسی، تبلیغی و... بسیار نگران کننده و غیرقابل پذیرش است.

 وی افزود: هسته اصلی تبلیغات و سیاست را به دست آوردن قلب و ذهن افراد تشکیل می شود و با چنین اتفاقی در دسترسی به مغز و توان دستکاری آن در خدمت تبلیغات و سیاست، چه انقلابی در این حوزه رخ خواهد داد؟

 این مدرس دانشگاه گفت: تأکید صاحبنظران بر تدوین و تصویب قوانین سختیگرانه در حوزه محافظت از حریم خصوصی افراد به خصوص حریم خصوصی مغز و ذهن است و اصلا نباید به مغز به مثابه یک اندام همچون کبد نگاه کرد چراکه مغز فرمانده کل بدن، مسئول احساسات و... است. 

به زودی مغز انسان تبدیل به یک دارای جدید می شود و باید خود در خصوص فروش یا عدم فروش داده های آن تصمیم بگیرد

وی یادآور شد: به باور برخی صاحبنظران به زودی مغز انسان تبدیل به یک دارایی جدید می شود. دارایی که می تواند سود زیادی برای شرکتهای که مشتاق استخراج داده های آن هستند، به ارمغان بیاورد. افراد باید تصمیم بگیرند آیا حاضرند داده های مغز خود را بفروشند یا خیر؟ و این حق هر فرد است که در این خصوص تصمیم بگیرد
این دکترای علوم ارتباطات گفت: در حال حاضر قوانین و دستورالعملهای موجود برای محافظت از حریم خصوصی پاسخگو نیستند. نیاز به قوانین لازم در حوزه حریم خصوصی ذهن و آزادی ذهنی (یعنی آزادی کنترل زندگی ذهنی خود) است. همچنین نیاز به رعایت مسائل اخلاقی بیش از پیش وجود دارد. 

سلیمی تأکید کرد: باید هرچه سریعتر در این خصوص فکری اساسی شود تا با هر اتفاقی که در آینده رخ خواهد داد، زمینه محافظت از انسان و حریم خصوصی وی فراهم شود.

 وی با بیان اینکه با صدور مجوز آزمایش بالینی تراشه مغزی روی انسان توسط نورالینک امیدهایی از بعد پزشکی به وجود آمد ولی به همان نیز نگرانی هایی جدی ایجاد شد گفت: سوالات و نگرانیهای بسیاری در خصوص این تراشه و نحوه تأثیرات آن بر مغز وجود دارد و با توجه به اتصال این دستگاه به اینترنت، نگرانی ها در خصوص هک، دزیده شدن مستقیم اطلاعات از مغز، مخفی نماندن افکار و نجواهای درونی و... ایجاد شده است.

سلیمی گفت: هر روز با شتاب بیشتری به سمت ذهن خوانی با روشهای مختلف و یا حتی پیش بینی ایدئولوژی افراد از چهره آنها و.... حرکت می شود. البته روند پیش روی این حرکت صرفاً محدود به دوره حیات نیست، حتی بحثهایی در خصوص انتقال اطلاعات مربوط به حافظه انسان به هوش مصنوعی و سپس انتقال آن به یک بدن جدید مصنوعی پس از مرگ مطرح است. در خصوص میزان تحقق چنین رویایی احتمالات و اما و اگرهای بسیاری وجود دارد ولی با تحقق این رویا، این نگرانی وجود دارد که خاطرات، کلیه اطلاعات مربوط حافظه و... پس از مرگ چه فرجامی خواهند یافت. این در شرایطی است که از ذهن انسان به عنوان بخشی از حریم خصوصی او یعنی حریم خصوصی ذهن یاد می شود و انجام چنین حرکتهایی می تواند موجب نقض این حریم را فراهم کند.

این مدرس دانشگاه گفت: بحث تلاش برای ارتباط با مردگان به اقدامات مختلفی منجر شده که از این جمله ایجاد چت بات هایی معروف به مرده بات است که فرد می تواند با چت باتهایی که توان تقلید مکالمه انسانی دارند، به ارسال و دریافت پیام اقدام کند . این چت باتها برای تبادل اطلاعات نیاز به داده هایی دارند که آنها را از رسانه های اجتماعی و... فرد فوت شده استخراج می کنند، از این منظر، بحثهایی اخلاقی در خصوص عدم حفظ حریم خصوصی فرد درگذشته و عدم رضایت احتمالی او مطرح است.

 وی افزود: از سویی یکسری اطلاعات شخصی در این میان تبادل می شود که هرگونه دستیابی به آن با احتمال سوء استفاده می تواند آسیب زا از جمله به حریم خصوصی دو طرف باشد.

همگرایی بین تکنولوژیها، بستر و حوزه های مختلف، حلقه حریم خصوصی را تنگتر می کنند

این پژوهشگر ارتباطی به همگرایی بین تکنولوژیها، بسترها و حوزه های مختلف اشاره کرد و گفت: رصد و ارزیابی کلیه فعالیتهای ما در رسانه های اجتماعی و به طور کلی فضای مجازی، چه آنچه خواسته و چه آنچه ناخواسته به اشتراک می گذاریم، اطلاعات پروفایل، پستها، کامنتها، لایکها، ارتباطات، دنبال کنندگی، دنبال شوندگی و.... همگی اطلاعات و داده هایی در خصوص ما ارائه می کنند.

وی اضافه کرد: از طرفی به یاری 8 فناوری اعم از واقعیت توسعه یافته، تعامل کاربر، بلاکچین، هوش مصنوعی، اینترنت اشیا، بینایی کامپیوتر، رایانش ابری و لبه و شبکه های موبایلی  بناست تا در متاورس امکان تعامل با حواس پنجگانه حاصل شود که اضافه شدن کلیه حواس به معنای داده های جدید و توان و گستره تحلیل بیشتر خواهد بود.
او یادآور شد: از سویی به یاری بینایی کامپیوتر امکان کارهای مختلفی فراهم بود که از جمله آنها بیومتریک است. بیومتریک ویژگیهای منحصر به فرد هر انسان است که از آن برای اهداف مختلف از جمله تشخیص یا تأیید هویت یک شخص از طریق مشخصه های فیزیولوژیکی یا رفتاری وی بهره گرفته می شود. از جمله آنها هندسه دست، راه رفتن، عنبیه، شبکیه، الگوی رگ، تشخیص چهره و.. هستند. عموم این ابزارها در کنار اهداف مختلف، اطلاعات عظیمی از اطلاعات حیاتی، هویتی و شخصی ما ارائه می کنند. 

سلیمی گفت: از طرفی به یاری اینترنت همه اشیاء، همه اشیا  قادر به اتصال به اینترنت می شوند، در این شرایط زمینه برای انجام بسیاری امور فراهم می شود همچون:  انجام اتوماتیک بیشتر امور استاندارد در خانه با اهدافی همچون مدیریت مصرف انرژی و غیره، نظارت بر سلامتی اعضای خانواده با ارسال گزارش سلامتی آنها از طریق فناوریهای پوشیدنی، حفظ امنیت خانه در برابر حوادث مختلف، کنترل و نظارت بر خانه و همه لوازم و تجهیزات به طور دائم و.. . از سویی به همان نسبت به بازاریابان، فعالان روابط عمومی و .... این فرصت را می دهد تا قلب خانه افراد ورود کرده و پیامهای خود را به یاری اشیا به مشتریان خود برسانند. یا وسایل هوشمند خود به پشتیبانی فنی شرکتهای سازنده متصل شده و از آخرین وضعیتشان اطلاع دهند و...، این اتفاقات شناخت مشتریان را تسهیل کرده و نفوذ عمیق تر شرکتها به زندگی شخصی افراد را در راستای شخصی سازی محصولات و.... هموار می کند.
وی یادآور شد: نفوذ لوازم و ابزار هوشمند تا سرویسهای بهداشتی، حمام و.... فرصتی برای برای ارزیابی آخرین وضعیت سلامت بدن، نحوه کارکرد کلیه، دستگاه گوارش و.... ایجاد می کند.

این دکترای علوم ارتباطات افزود: از طرفی کلیه اپلی کیشن های مسیریابی،  حمل و نقل اینترنتی و هوشمند و... که حاوی کلیه اطلاعات سابقه حمل و نقل، مبدا و مقاصد پرتکرار و... هستند. 

وی گفت: همگرایی و اتحادهای  بین تکنولوژیها، بسترها و حوزه های مختلف در کنار نقش آفرینی بیشتر هوش مصنوعی، حجم عظیمی از داده ها و اطلاعات ایجاد می کند که از آنها  پس از تجزیه و تحلیل با اهداف مختلفی همچون شخصی سازی و… بیشتر بهره گرفته می شود. هرچه این همگرایی ها و پیوستگی بین آنها بیشتر می شود، حلقه حریم خصوصی ما را تنگ تر و تنگ تر می کند.

هوش مصنوعی به مثابه یک چاقو یا شمشیر دو لبه در حوزه حریم خصوصی

این مدرس دانشگاه گفت: هوش مصنوعی به مثابه یک چاقو یا شمشیر دو لبه همچون بسیاری از حوزه های دیگر، در حوزه حریم خصوصی نیز می تواند به شکلی موثر یا مخرب عمل کند به این معنی که هم می تواند به حفظ حریم خصوصی یا نقض آن کمک کند. این اثرگذاری کلیه ابعاد حریم خصوصی را اعم از حریم خصوصی فیزیکی، روانی، دیجیتالی، داده ای، مالی و.... و از همه مهمتر حریم خصوصی ذهن را شامل شود.

سلیمی گفت: برای کمک به حفظ حریم خصوصی از قابلیت هوش مصنوعی با کارآیی هایی همچون تولید رمز و پسوردهای قوی و… استفاده می شود. از طرفی به یاری هوش مصنوعی، ابزارهایی برای عبور از رمزها و پسوردها ساخته می شود. یعنی عملا هوش مصنوعی هم زهر است و هم پادزهر در حوزه حریم خصوصی و سایر حوزه ها. 
وی یادآور شد:  لازم است در کنار شناخت کامل حریم خصوصی و ابعاد آن، اطلاع از قوانین حمایت گر از آن، با هوش مصنوعی و تأثیرات آن بر حریم خصوصی آشنا شد. ضمن شناسایی راههای تأثیرگذاری منفی هوش مصنوعی بر این حریم، از بروز برخی مشکلات، چالشها، کلاهبرداریها و... جلوگیری کرد. بخشی از این اقدامات به یاری تلاشهای فراد در عدم اشتراک گذاری و یا افشای اطلاعات مهم و حساس مربوط و بخشی نیز به مسئولیتهای اجتماعی و اخلاقی شرکتها و بخشی دیگر نیز به اقدامات دولتها در تدوین قوانین و.... نهفته است.

سلیمی با بیان اینکه راهکارهای مختلفی برای محافظت از حریم خصوصی به ویژه حریم خصوصی داده ها ارایه شده گفت: برخی از این راهکارها عبارتند از: انتخاب سرویس‌های بهره گیرنده از هوش مصنوعی با حریم خصوصی بالا، استفاده از ابزارهای مدیریت حریم خصوصی ( ابزارهایی مانند VPN، مرورگرهای خصوصی، برنامه‌های مدیریت ردپای دیجیتال و مدیریت کوکی‌ها،  برای محافظت از حریم خصوصی خود)، محافظت از اطلاعات شخصی، پاکسازی داده‌های شخصی، آگاهی از نحوه استفاده از داده‌های شخصی، توسعه الگوریتم‌های حریم خصوصی، کسب اطلاع از  شرایط و قوانین استفاده از سرویس‌هایی که از هوش مصنوعی استفاده می‌کنند و… .  این مدرس دانشگاه گفت: لازم است شرکتهای فناوری، در رقابتهای خود از حفظ حریم خصوصی افراد غفلت نورزند. 
وی همچنین بر رعایت نکاتی همچون به حداقل رساندن داده ها در زمان جمع اوری و پردازش داده ها، ناشناس سازی و نام مستعار، ارزیابی تأثیر حفاظت از داده (DPIA) و… تاکید کرد. 
انتهای پیام/