دو الگوی زیبا برای روحانیت در تعامل با دانشمندان دگراندیش / محمد عندلیب

به گزارش «مبلغ» – آیت‌الله محمد عندلیب همدانی؛ استاد درس خارج حوزه قم یادداشتی که در صفحه شخصی خود منتشر کرده است که می‌خوانید:
۱/ ابو اسحاق صابی؛ دانشمند و ادیب مؤدب که اساسا منکر نبوت پیامبر بزرگوار اسلام (صلی الله علیه و آله و سلم) بود با سید مرتضی و سید رضی؛ دو عالم بسیار گرانقدر شیعه دوست بود و ارتباط علمی داشت تا آنجا که مرحوم نجاشی در شمارهٔ ۱۰۶۵ کتاب رجال خود دو کتاب از کتاب‌های سید رضی را اینگونه نام می‌برد: «کتاب مختار شعر ابی اسحاق الصابی و کتاب مادار بینه و بین ابی إسحاق من الرسائل شعر».
و این یعنی یک ادیب شیعه با ابو اسحاق مراوده و مکاتبه ادبی داشته و نیز گزیده‌ای از سرودهای او را گردآوری کرده است.

۲/ پس از مرگ ابو اسحاق در شوال ۳۸۴ سید رضی قصیده‌ای بسیار زیبا حدود هشتاد بیت در رثای او سرود که واقعا خواندنی است. (دیوان سید رضی، ج ۱، ص ۳۵۵ به بعد)

۳/ پس از گذشت ۹ سال از فوت ابو اسحاق وقتی سید رضی سر مرقد او رفته باز قصیدهٔ دیگری در شانزده بیت گفته است. (همان، ج ۲، ص ۷۰ به بعد)

۴/ وقتی عده‌ای کم ظرفیت به این رفتار سید رضی ایراد می‌گیرند، پاسخی فقط در حد اقناع آنان می‌دهد که قصیدهٔ من در سوگ علم است. (الکنی و الالقاب، ج ۲، ص ۳۶۷ و ۳۶۸ و تاریخ تمدن جرجی زیدان، ص۷۷۲و ۷۷۳)

۵/ سید مرتضی نیز در کنار قبر ابو اسحاق قصیده‌ای دارد که پنجاه و پنج بیت است. (دیوان سید مرتضی، ج ۲ ص ۴۳۶ به بعد)

۶/ در احوال سید مرتضی نوشته‌اند وقتی به قبر ابو اسحاق می‌رسید جهت تعظیم مقام علمی او از مرکب پیاده می‌شد. (روضات الجنات، ج ۷، ص ۶۶ و ج ۲ ص ۱۶۶)

عده‌ای توان تحلیل صحیح اینگونه تعامل زیبای قرآنی را ندارند و آن را مصداق آیه ۲۲ سورهٔ مجادله می‌شمرند که فرمود: «لَا تَجِدُ قَوْمًا یُؤْمِنُونَ بِاللَّهِ وَالْیَوْمِ الْآخِرِ یُوَادُّونَ مَنْ حَادَّ اللَّهَ وَرَسُولَهُ...» در حالی که این برخورد هرگز به معنای جذب به کافر و عدم مرزبندی دینی نیست بلکه تعاملی زیباست بر مبنای: «وَ قُولُوا لِلنَّاسِ حُسْناً» ۸۳ بقره
«ادعُ إِلیٰ سَبیلِ رَبِّکَ بِالحِکمَةِ وَالمَوعِظَةِ الحَسَنَةِ ۖ وَجادِلهُم بِالَّتی هِیَ أَحسَنُ ۚ إِنَّ رَبَّکَ هُوَ أَعلَمُ بِمَن ضَلَّ عَن سَبیلِهِ ۖ وَهُوَ أَعلَمُ بِالمُهتَدینَ» ۱۲۵ نحل
«لَا یَنْهَاکُمُ اللَّهُ عَنِ الَّذِینَ لَمْ یُقَاتِلُوکُمْ فِی الدِّینِ وَلَمْ یُخْرِجُوکُمْ مِنْ دِیَارِکُمْ أَنْ تَبَرُّوهُمْ وَتُقْسِطُوا إِلَیْهِمْ ۚ إِنَّ اللَّهَ یُحِبُّ الْمُقْسِطِین» ۸ممتحنه

در باب تعامل زیبا و اخلاق حسنهٔ این دو برادر و نیز عالمان بزرگ دیگر با ملل و نحل گوناگون داستان‌های دیگری هم آورده اند. اما به راستی چرا به قول مرحوم مطهری اگر الان این کار را یک عالم شیعه انجام دهد از شهر بیرونش می‌کنند؟! (مجموعه آثار، ج ۱۸، ص۸۲)