نگاهی به سیر تکامل لباس های فضایی فضانوردان ناسا در ۶۰ سال گذشته/ عکس

حتی اگر قصد مهمانی رفتن داشته باشید، باید لباسی متناسب با آن مجلس و شرایط بپوشید. اصولا برای رفتن به هر جایی می‌بایست لباسی بپوشید که در شأن آنجاست. برای مثال اگر می‌خواهید ورزش کنید باید گرم‌کن بپوشید یا اگر قصد دارید به مراسم عروسی بروید باید کت و شلوار به تن کنید. به همین راحتی هر مکان و زمانی، لباس مخصوص به خودش را دارد.

با در نظر گرفتن مقدمه فوق، باید تأکید کنیم که برای سفر به فضای بی‌کران و زیستن در شرایط دشوار و طاقت‌فرسای خارج از جو سیاره زمین باید لباس فضانوردی بپوشیم. شاید نپوشیدن گرمکن هنگام ورزش یا پوشیدن زیرشلواری در مراسم عروسی موجب از دست رفتن آبروی فرد شود، ولی شک نکنید که بدون لباس فضانوردی آبروی شما نخواهد رفت، بلکه جانتان را از دست خواهید داد.

سیر تکامل لباس های فضایی فضانوردان

لباس های فضانوردان از متریال و مواد به‌خصوصی ساخته شده و در تولید آنها وسایل و تجهیزاتی ضروری تعبیه شده تا بدین ترتیب کاوشگران دنیای خارج از اتمسفر به‌راحتی مأموریت‌هایشان را به اتمام برسانند. مدتی پیش سازمان بین اللملی ناسا و شرکت فضایی آکسیوم اسپیس از لباس فضایی جدید خود رونمایی به‌عمل آورده‌اند.

لباس مذکور که با همکاری این دو شرکت تهیه شده قرار است در مأموریت آرتمیس ۳ در سال ۲۰۲۵ میلادی فضانوردان را همراهی کند. فناوری ساخت لباس آکسیوم اسپیس و ناسا پیشرفته و مدرن است و تجهیزات جذابی روی آن دیده می‌شود. در مطلب پیش رو قصد داریم مروری بر تمامی لباس‌هایی که ناسا در ۶۰ سال گذشته استفاده کرده داشته باشیم. فضانوردان ناسا از این لباس‌ها در مهم‌ترین مأموریت‌های خود استفاده کرده‌اند.

فضای لایتناهی بیرون از جو زمین مسلماً شگفت‌انگیز و مرموز است و انسان‌ها نمی‌توانند بدون وجود لباس مخصوص در آنجا دوام بیاورند و زنده بمانند. از آخرین باری که انسان روی کره ماه قدم گذاشت تا به امروز نزدیک به پنج دهه می‌گذرد و ناسا قرار است در سال ۲۰۲۵ از طریق مأموریت آرتمیس ۳ باری دیگر شانس خود را برای کاوش دهانه‌های برخوردی امتحان کند. آژانس فضایی آمریکا اخیرا از لباس فضایی جدید خود برای مأموریت آرتمیس رونمایی کرده است.

شرکت آکسیوم اسپیس در سال ۲۰۲۲ میلادی از سوی ناسا انتخاب شد تا جدیدترین و مجهزترین لباس فضایی قرن بیست‌ویکم را بسازد. ناسا برای تحقق اهداف خود سال‌ها زمان و میلیون‌ها دلار هزینه کرد. تا پیش از سال ۲۰۲۱ ناسا گزارش داد که ۴۲۰ میلیون دلار هزینه کرده، ولی لباس فضانوردان آنها به این زودی‌ها آماده نخواهد شد.

لباسی که هم‌اکنون آکسیوم از آن رونمایی کرده، الهام گرفته شده از لباسی است که ناسا در سال ۲۰۱۹ توسعه آن را ادامه می‌داد. نخستین لباس فضایی در اوایل دهه ۱۹۶۰ میلادی برای فضانوردان تولید و رونمایی شد. از آن دهه به بعد لباس‌های متنوع و مجهزی ساخته شدند که در ادامه مطلب به شرح و بررسی آنها می‌پردازیم.

۱. لباس مرکوری (۱۹۶۱-۱۹۶۳)

مأموریت یا پروژه مرکوری برای نخستین بار تعدادی از شهروندان آمریکایی را به مدار دور زمین برد تا تجربه‌ای جذاب و به‌یادماندنی برای آنها رقم بزند. تولیدکنندگان لباس مرکوری برای این‌که از جان فضانوردان در برابر فشار ناگهانی محافظت کنند، لباس‌های فشار هواپیماهای جت ارتفاع بالای نیروی دریایی ایالات متحده را گرفتند و اصلاح کردند.

لباس مرکوری دارای یک لایه نایلون بود که داخل آن با نئوپرن پر می‌شد. همچنین لایه آلومینیومی در خارج این لباس طراحی شده بود. ۶ فضانورد بین سال‌های ۱۹۶۱ تا ۱۹۶۳ میلادی با این لباس به فضا رفتند و سپس ناسا تصمیم گرفت آن را از فهرست لباس خدمت حذف کند.

۲. لباس جمینی (۱۹۶۵-۱۹۶۶)

ناسا پس از تحقق اهداف و آرزوهایش به موقعیت‌های بلندپروازانه‌تری فکر می‌کرد و جمینی دومین برنامه این سازمان در راستای رسیدن به مقصودش بود. جمینی کپسولی بود که توانست دو فضانورد را به خارج از جو سیاره زمین ببرد و مأموریتی دو هفته‌ای را به‌خوبی سپری کند.

لباس های مأموریت جمینی را شرکتی به‌نام دیوید کلارک طراحی کرد تا هنگام وارد آمدن فشار بیش از حد، انعطاف‌پذیر باشند. همچنین مجموعه اقدامات دیگری برای بهبود این لباس در مقایسه با مرکوری انجام داد. برای مثال یکی از ایده‌های جالب این لباس فضانوردی، دستگاه تهویه مطبوعی بود که به فضانورد اجازه می‌داد خود را سرد نگاه دارند. وزن لباس‌های مذکور حدود ۷ الی ۱۵ کیلوگرم هستند.

۳. لباس پیاده روی فضایی جمینی (۱۹۶۵-۱۹۶۶)

در خصوص لباس فضایی جمینی اطلاعاتی ارائه دادیم و حالا نوبت به لباس پیاده روی فضایی جمینی می‌رسد. شرکت دیوید کلارک صرفا یک نوع لباس برای کاوش‌های فضایی طراحی نکرد و نوع دیگری از آن که قصد معرفی آن را داریم، G4C است. این نخستین لباسی است که با منظور پیاده روی فضایی برای ناسا طراحی شد.

همان‌طور که می‌دانیم، فضا اتمسفر خشونت‌باری دارد و اگر بدون لباس فضانوردی به سیر و سفر در آن بپردازیم، امکان مرگ تنها در چند دقیقه حتمی است. بنابراین برای در امان ماندن از محیط خشن فضا، لباس جمینی طوری طراحی شد تا فضانوردان را از طریق یک شلنگ به فضاپیما متصل کند. با این کار اکسیژن آنها حفظ می‌شد و می‌توانستند به اکتشافات خود ادامه دهند. خبر خوب دیگر برای لباس پیاده‌روی جمینی این بود که اگر با مشکلی مواجه می‌شد تا نیم ساعت پشتیبان حیات داشت و سنگین‌ترین نمونه آن ۱۵ کیلوگرم وزن داشت.

۴. لباس پیاده روی فضایی آپولو (۱۹۶۷-۱۹۷۵)

همه ما با مأموریت آپولو آشنا هستیم؛ چرا که با این سفر بود که فضانوردان موفق شدند روی سطح کرده ماه فرود آیند و برای نخستین بار جهانیان را شگفت‌زده کنند. برنامه آپولو پیاده‌روی نداشت و صرفاً فضانوردان را روی سطح ماه پیاده کرد. برای این‌که آنها بتوانند روی ماه دوام آورند، نیاز به لباس‌های قوی‌تری از جمینی و مرکوری داشتند.

نخستین فضانوردانی که پا به ماه گذاشتند به لباسی احتیاج داشتند که می‌توانست از آنها در برابر سنگ پوشه (غباری به تیزی شیشه) و نوسانات دمایی وحشی خورشید محافظت کند و نصب تجهیزات و برداشتن سنگ‌های ماه و دور ماندن از فضاپیما برای ساعات طولانی را برای آنها میسر سازد.

لباس پیاده‌روی فضایی آپولو از ده لایه پارچه، چکمه‌های ضخیم و سیستم حمایت از حیات قدرتمند بهره‌مند شده بود و وزن هر یک از آنها به ۸۱ کیلوگرم یا بیشتر می‌رسید. البته وزن این لباس در میدان گرانشی ماه، یک ششم وزن واقعی است!

۵. لباس پرواز فضایی شاتل (۱۹۸۱)

ناسا برای نخستین بار در سال 1981 بود که به کمک لباس پرواز فضایی شاتل توانست دو فضانورد را طی مأموریتی به نام STS-1 37 مرتبه دور مدار زمین بچرخاند. این مدارگرد صد تنی که کلمبیا نام‌گذاری شده بود، فضانوردان را به فضا فرستاد و پیش از ورود مجدد به جو زمین، 37 بار به دور سیاره خودمان به چرخش درآمد. از آنجایی که این مأموریت نیاز به پیاده‌روی نداشت، تنها نیاز به لباسی بود که بتواند در برابر فشار هوا مقاومت خوبی داشته باشد. این لباس فرار اضطراری همچون لباس مرکوری نسخه اصلاح شده محسوب می‌شود.

۶. لباس فضایی شاتل (۱۹۷۹ تا کنون)

ایستگاه فضایی بین‌المللی برای این‌که سرپا بماند نیاز به تعمیرات مقطعی داشت و وظیفه نگهداری و تعمیر این سازه عظیم‌الجثه را فضانوردان ناسا و شاتل فضایی بر عهده داشتند. علاوه بر این، آنها موظف هستند از ماهواره‌ها مراقبت کنند و چیزهای تازه‌ای برای ISS بسازند و برای انجام تمام این کارها به لباس‌هایی مستحکم نیاز دارند.

لباس فضایی شاتل قادر است تحت فشار ۱۴ لایه‌ای خود و در برابر فضای خالی به‌خوبی مقاومت نشان دهد و فضانوردان را تا ۸ ساعت زنده نگاه دارد. وزن این لباس فضایی با تجهیزات و وسایلی که دارد به بیش از ۱۴۵ کیلوگرم خواهد رسید. ناسا برای مجهزتر کردن لباس شاتل فضایی خود تلاش کرد جت‌پکی تهیه کند تا فضانوردان با استفاده از آن بتوانند بدون نیاز به شلنگ اتصال، آزادانه در فضا حرکت کنند.

۷. لباس پرواز شاتل فضایی (۱۹۸۸-۲۰۱۱)

پس از موفقیت اولین لباس پرواز شاتل فضایی، ناسا اقدام به ساخت لباس مجهزتری با همان مشخصات کرد. لباسی که فضانوردان در طول برنامه شاتل فضایی می‌پوشیدند، از آنجایی که رنگ نارنجی روشن داشت، لباس کدو تنبل هم نامیده می‌شد و از جمله امکانات آن می‌توان به حلقه‌های قفل در مچ دست، خنک کننده مایع، تهویه بهبودیافته و لایه‌های عایق اضافی اشاره کرد.

۸. لباس پرتاب و ورود سوکول (هم اکنون)

لباس سوکول یا فالکون را روس‌ها ساخته‌اند تا از آن در فضاپیمای سایوز روسی استفاده کنند. سوکول دارای خطوط آبی است و حدود ۹ کیلوگرم وزن دارد. شباهت‌هایی بین این لباس با لباس شاتل فضایی وجود دارد و صرفاً برای بهره‌وری بهتر از سایوز روسیه طراحی شده است.

۹. لباس پرواز خدمه اسپیس ایکس دراگون (۲۰۲۰ تاکنون)

از یک سالی به بعد موسس شرکت اسپیس ایکس وارد میدان رقابت با بزرگان دنیای خودرو و اکتشافات علمی شد. شرکت اسپیس ایکس را ایلان ماسک اداره می‌کند و لباس پرواز خدمه اسپیس ایکس دراگون را نیز آنها ساخته‌اند. از این لباس در سال ۲۰۱۷ رونمایی به‌عمل آمد و نخستین فضانوردانی که از این لباس فضایی استفاده کردند، باب بنکن و داگ هرلی بودند.

خوزه فرناندز به‌عنوان طراح لباس‌های هالیوودی، اقدام به کشیدن طرح اولیه این لباس‌ها کرده و اگرچه زیبا و آینده‌نگرانه هستند، ولی صرفاً برای کپسول کرو دراگون ساخته شده‌اند. از این لباس نمی‌توان برای پیاده روی فضایی بهره برد، چرا که کاربرد دیگری دارد. از کرو دراگون برای ارسال فضانوردان به فضا و ایستگاه بین المللی فضایی استفاده می‌شود.

10. لباس پرواز بوئینگ CST-100 استارلاینر (2022 تاکنون)

شرکت بزرگ بوئینگ اعلام کرده بود تقریباً از اوایل سال 2019 میلادی از نخستین لباس پرواز خود با نام استارلاینر رونمایی می‌کند؛ ولی رونمایی از آن تا سال 2022 به طول انجامید. این لباس آبی روشن که مجهز به کپسول‌های CST-100 استارلاینر شده می‌تواند فضانوردان را با سرعت به فضا ببرد. کلاه ایمنی با زیپ ضخیمی به لباس متصل شده و دیگر شاهد سنگینی وزن این لباس نیستیم.

۱۱. لباس فضایی آکسیوم (۲۰۲۳)

قرار است در تابستان سال جاری لباس آکسوم به ناسا تحویل داده شود تا از آن در مأموریت‌های پیش رو استفاده گردد. در مارس ۲۰۲۳ نسخه‌ای از این لباس فضایی با رنگ خاکستری تیره و نارنجی به‌نمایش درآمد که نمونه اولیه به‌شمار می‌رود. نسخه نهایی بنا بر تعاریف به رنگ سفید خواهد بود.

لباس فضانوردان باید سفید باشد تا بدین ترتیب از آنها در برابر گرمای شدید محافظت کند. فضانوردانی که به ماه سفر می‌کنند باید برای جلوگیری از انعکاس گرما و حفاظت از خودشان در برابر اشعه‌ها لباسی به رنگ سفید بپوشند. فناوری ساخت لباس آکسیوم پیشرفته و مطابق با استانداردهای روز علم است و برای مثال در تولید آن از برش‌های لیزری که به دقت لباس‌ها را با لیزر برش می‌زند و پرینترهای سه بعدی استفاده شده است.

از دیگر تجهیزات این لباس می‌توان به ابزارهایی اشاره کرد که مناسب کاوش ماه هستند. کلاه این لباس دارای چراغ و دوربینی با کیفیت اچ دی است. تمام آنچه در مأموریت آپولو به‌سختی انجام می‌شد، با لباس قرن بیست و یکمی آکسیوم آسان خواهد بود. کلاه وضوح و کیفیت خوبی برای دیدن تصاویر به دست می‌دهد و عایق حرارتی مناسبی دارد.

227227