راهکارهایی برای چالش‌های حج

«در سال ۲۰۱۹، بیش از یک میلیون رأس دام برای قربانی آماده شد تا حجاج و زائران استفاده کنند. دفع نادرست پسماندهای حیوانات قربانی می‌تواند به آلودگی، آلودگی آب و انتشار گازهای مضر منجر شود. برای کاهش این اثرات، اجرای شیوه‌های مناسب مدیریت پسماند، مانند کمپوست‌سازی یا تولید بیوگاز، ضروری است تا اطمینان حاصل شود زباله‌ها به منابع ارزشمند تبدیل می‌شود.»

به گزارش ایسنا، همزمان با حج پروفسور «محمد خواجه قطب‌الدین» عضو هیأت علمی دانشگاه حیدرآباد هند، که به مدت ۱۵ سال به دانشجویان کارشناسی ارشد در مورد پایداری و اخلاق تجاری آموزش داده است، مقاله‌ای را با عنوان «حج پایدار؛ برای هموار کردن راه به‌منظور زیارتی دوستدار محیط زیست چه می‌توان کرد؟» به نگارش درآورده که «سیدحمید هاشمی»، دکترای مدیریت گردشگری و عضو هیأت علمی جهاد دانشگاهی آن‌ را ترجمه کرده است. در این نوشتار آمده است: «با نزدیک شدن به زمان برگزاری کنگره سالانه حج در سال ۲۰۲۳ میلادی و ۱۴۴۴ هجری قمری که یک مناسک «عبادی ـ سیاسی» شناخته می‌شود، برای بسیاری از افراد مهم است تا درباره تأثیرات محیط زیستی این گردهمایی عظیم اسلامی فکر کنیم و به ‌دنبال راه‌حل‌های پایدار برای اطمینان از مناسک و زیارت سبزتر و دوستدار محیط زیست باشیم. در این مقاله، چالش‌های محیط زیستی ناشی از حج را بررسی می‌کنیم، راه‌حل‌های بالقوه پیشنهاد می‌شود و بر اهمیت حفظ سیاره‌مان برای نسل‌های آینده تأکید می‌کنیم.

در مراسم عید قربان، قربانی کردن حیوانات در حج، برای مسلمانان سراسر جهان اهمیت زیادی دارد. در سال ۲۰۱۹، بیش از یک میلیون رأس دام برای قربانی آماده شد تا حجاج و زائران استفاده کنند. با این حال، مهم است که اثرات محیط زیستی پسماندهای حیوانی تولیدشده را در طول این فرآیند بشناسید. دفع نادرست پسماندهای حیوانات قربانی می‌تواند به آلودگی، آلودگی آب و انتشار گازهای مضر منجر شود. برای کاهش این اثرات، اجرای شیوه‌های مناسب مدیریت پسماند، مانند کمپوست‌سازی یا تولید بیوگاز، ضروری است تا اطمینان حاصل شود که زباله‌ها به منابع ارزشمند تبدیل می‌شوند.

علاوه‌بر این، هنگام توزیع گوشت در بین افراد کم‌برخوردار و فقیر، استفاده از بسته‌بندی‌هایی با مواد سازگار با محیط زیست ضروری است. انتخاب بسته‌بندی با مواد پایدار می‌تواند به حداقل رساندن ردپای محیطی زیستی مرتبط با حمل و نقل و شبکه توزیع، کمک کند و با اصول پایداری و نظارت مسؤولانه از زمین، هماهنگ باشد. با اتخاذ چنین اقداماتی می‌توانیم حرمت قربانی کردن را گرامی بداریم و در عین حال از محیط طبیعی خود نیز محافظت کنیم.

چالشی که لازم است مورد توجه قرار گیرد، شامل:

۱ ـ «مدیریت پسماند» تعداد پرشمار حجاج و زائران در مراسم عظیم حج منجر به تولید ضایعات پسماندهای بسیار زیادی از جمله بطری‌های پلاستیکی، بسته‌بندی مواد غذایی و سایر اقلام دورریختنی می‌شود. دفع نادرست پسماند و زباله‌ها می‌تواند محیط زیست و حتی منابع آب را آلوده کند و به حیات وحش آسیب برساند.

۲ ـ «مصرف آب»؛ حج به آب قابل توجهی به منظور مصرف برای وضو، بهداشت و دیگر موارد نیاز دارد. تقاضای بسیار زیاد آب در سفر حج بر منابع آب محلی به‌ویژه در منطقه خشک مکه و مدینه فشار وارد می‌کند.

۳ ـ «مصرف انرژی»؛ حمل و نقل زائران از طریق هواپیما منجر به انتشار گازهای گلخانه‌ای می‌شود، از طرفی مصرف انرژی برای اسکان، حمل و نقل و سایر زیرساخت‌ها در اماکن زیارتی نقش مؤثری در انتشار این گازها دارد.

۴ ـ «مد سریع»؛ روند مد سریع که لباس‌های ارزان‌قیمت به سرعت تولید می‌شود و به سرعت دور ریخته می‌شود، در مناسک حج نیز نفوذ کرده است. بسیاری از زائران لباس‌های جدیدی را تنها برای این مراسم و زیارت خریداری می‌کنند که منجر به افزایش پسماندهای نساجی و تخریب محیط زیست می‌شود.

اما راه‌حل‌هایی که پیشنهاد شده است، شامل:

۱ ـ «کاهش پسماند و بازیافت پیاده‌سازی»؛ سیستم‌های جامع مدیریت پسماند که حجاج و زائران را به کاهش، استفاده مجدد و بازیافت تشویق می‌کند. تهیه سطل‌های بازیافت، ترویج محصولات دوستدار محیط زیست، و سازماندهی کارزارهای تبلیغاتی و کمپین‌های آگاهی‌بخشی برای آموزش زائران درباره اهمیت دفع مسؤولانه زباله.

۲ـ «حفظ آب»؛ زائران را به استفاده بهینه از آب در طول اقامت خود در مکه و مدینه تشویق کنیم. وسایل مناسب صرفه‌جویی در مصرف آب نصب شود، اطلاع‌رسانی و آگاهی برای صرفه‌جویی در مصرف آب افزایش یابد و فناوری‌های نوآورانه‌ای همچون شیرهای هوشمند برای وضو به منظور کاهش مصرف آب بدون ایجاد مشکل و محدودیت برای انجام مناسک مذهبی به کار گرفته و کشف شود.

۳ ـ «انرژی‌های تجدیدپذیر»؛ از منابع انرژی تجدیدپذیر همچون پنل‌های خورشیدی، توربین‌های بادی و زیرساخت‌های کارآمد انرژی برای کاهش چشمگیر ردپای کربن برای مناسک حج استفاده شود. دولت‌ها، برگزارکنندگان و ذی‌نفعان باید برای راه‌حل‌های به کارگیری انرژی‌های تجدیدپذیر سرمایه‌گذاری کنند و اجرای این‌گونه انرژی را در همه اماکن زیارتی رواج دهند.

۴ ـ «پوشاک پایدار»؛ برای مقابله با تأثیرات منفی محیط زیستی حجاج و زائران را تشویق کنند تا لباس‌های بادوام و پایدار انتخاب و استفاده کنند. ترویج استفاده از پارچه‌های ارگانیک، حمایت از صنعتگران محلی کشور خود و تشویق اهدای لباس به دیگران و امانت گرفتن از زائران قدیم به منظور ترویج فرهنگ مد پایدار این‌گونه مراسم زیارتی بسیار پسندیده خواهد بود.  

«حج پایدار» وظیفه دینی و اخلاقی هر مسلمانان است که از محیط زیست محافظت کند و مراقب زمین و موجودات باشد. اصول پایداری و حفاظت ریشه عمیقی در دین اسلام دارد. قرآن کریم همگان را بر پرهیز از اسراف تأکید می‌کند: «بخورید و بیاشامید ولی اسراف نکنید که خداوند مسرفان را دوست نمی‌دارد» (سوره اعراف، آیه ۳۱).

علاوه‌بر این، احادیث، اعمال و رفتار پیامبر اسلام (ص) بر حفظ محیط زیست تشویق می‌کند. در این خصوص در حدیثی آمده است: «دنیا زیبا و سرسبز است و خداوند متعال شما را در آن پیشکار و مباشر خود قرار داده و می‌بیند که چگونه به عهد خود وفا می‌کنید». این به عنوان یادآور مسؤولیت ما برای حفاظت از محیط زیست است.

در حالی که کنگره عظیم حج فرصتی برای روشنگری معنوی فراهم می‌کند، یادآوری اهمیت اعمال پایدار در این سفر مقدس نیز بسیار مهم است. ما باید برای به حداقل رساندن پسماندها و ضایعات، حفظ منابع، کاهش انتشار گازهای گلخانه‌ای و انتخاب مسؤولانه تلاش کنیم. علاوه‌بر این، دفع مناسب ضایعات و پسماندهای حیوانات قربانی و استفاده از مواد سازگار با محیط زیست می‌تواند پیامدهای محیط زیستی مثبتی داشته باشد. با اجرای این راهکارها، می‌توان اطمینان حاصل کنیم که حج به الگوی پایداری تبدیل می‌شود و حجاج و زائران سراسر جهان را تشویق می‌کند تا شیوه‌های دوستدار محیط زیست را در زندگی روزمره خود اتخاذ کنند. روح عظیم حج را نه تنها در تلاش و فعالیت‌های معنوی خود، بلکه در تعهد خود به حفظ زمین برای نسل‌های آینده پذیرا باشیم.»

انتهای پیام