خشونت، خشونت است/ عکس

ملیکا قراگوزلو: خشونت، خشونت است. چه بمب و موشک بر سر مردم بی‌گناه فرود آوری، چه جلوی نفس کشیدن آزادنه‌شان را بگیری. فرقی هم نمی‌کند با چه مانیفستی اقدام کنی، تغییر و تحولات عظیم همیشه ریخته شدن خون بی‌گناهی را در پی دارد.

وارد راهروی سمت چپ که می‌شوید، دو راه بیشتر پیش رو ندارید: یا به اروپا بروید، جایی که صلح و آرامشش زبانزد است یا منتظر شوید خاورمیانه به سراغتان بیاید و تروریسم را تجربه کنید.

اینجا اما انتخاب کردن، آن چنان که باید، دردی را دوا نمی‌کند. حتی در آن دشت و دره‌های سرسبز نیز صدای جنگنده‌ها رهایت نمی‌کند.

سمت راست نمایشگاه، فلاک مردم غم‌زده‌ای را شاهد هستید از جنس خودمان. مردمی با رنگ پوستی شبیه خودمان که حتی با زبانشان نیز بیگانه نیستیم و اگر روزی راهمان به سمت افغانستان بیفتد، قطعا در برقراری ارتباط با مشکل روبه‌رو نخواهیم شد. اینجا همه چیز مشترک است، حتی فرهنگ! سمت چپ اما با هر چیزی بیگانه‌ایم. از آن چشم‌های آبی بگیر تا زبان و فرهنگی که هیچ از آن نمی‌دانیم.

تنها نقطه اشتراک این تصاویر تلخ، یک امر است: خشونت. خشونتی قانونی که از یک سو، دولت بزرگی چون روسیه آن را به دامان اوکراینی‌ها انداخته و از سوی دیگر، دولت طالبان، افغان‌ها را با آن ریاست می‌کند.

در بخش «طالبان»، نگاهِ پر از نیاز زندگی کودکان و زندگی به بند کشیده زنان، صدای هر خنده‌ای را از انسان می‌رباید؛ و چنان که آن مردان اسلحه به دست، ژست گرفته‌اند، سعی می‌کنی تصاویر را سریع‌تر مرور کرده و از آن فضا بگریزی.

در بخش «کی‌یف»، تصویری خودنمایی می‌کند که جگر هر فردی را شرحه‌شرحه و او را با انسان بودن خویش، بیگانه می‌سازد. تصویر اسبی که با چند گلوله از پای درآمده و نشان می‌دهد حتی حیوان‌ها نیز از شر زیاده‌خواهی انسان در امان نیستند. این تصویر شاید تلنگری باشد برای مایی که هنوز به انسانیت خویش امیدواریم. تلنگری بر این امر که شاید راه را درست نیامده‌ایم یا حداقل یک جای کار می‌لنگد.

اما با نگاهی عمیق‌تر به اطراف، چه خوش برازنده نامش است: «در برابر فراموشی»؛ ورودی نمایشگاه، تصویر دو خبرنگار خودنمایی می‌کند. علی پاکزاد که مسئول اصلی نمایشگاه است، تمام آن را به الهه محمدی و نیلوفر حامدی تقدیم کرده است که نوشتند و نوشتند تا هیچ خشونتی «فراموش» نشود.

علی پاکزاد، کارگردان مجموعه در گفت‌وگو با «خبرآنلاین» بیان کرد: من یک ماه بعد از اینکه طالبان بر افغانستان تسلط پیدا کرد، وارد شهرهای هرات، کابل و... شدم و تمرکزم را روی زنان، معضلات ورزش و تحصیلات آن‌ها گذاشتم. در این نمایشگاه نیز سعی کردم چهره واقعی طالبان که شامل هیجان‌زدگی، تحجر و عملکرد سریع بدون فکر را نشان دهم. فضایی که نگاه مردان به شدت در آن حس می‌شود و نکته جالب‌تر اینکه در دولت قبل جایی به نام وزارت زنان وجود داشته اما همان وزارت، پس از یک ماه تبدیل به وزارت امر به معروف و نهی از منکر می‌شود و عملا ورزش و تحصیل برای زنان وجود ندارد.

وی ادامه داد: البته نکته‌ای که باید به آن توجه شود این است که ۹۵ درصد مردم افغانستان موافق حضور طالبان هستند و نگاه سنتی در آن جامعه ریشه دوانده و قالب ذهنی در آنجا است.

او افزود: من در اوکراین هم بودم و آن اروپای رویایی که در مورد آن با تمدن، توسعه و حقوق بشر صحبت می‌کنیم، تبدیل به ویرانه‌ای شده که زنان و مردان به سختی روز و شبشان را سپری می‌کنند.

پاکزاد تصریح کرد: در مقایسه با شرق باید گفت که وضعیتشان اینگونه نیست که به راحتی فراموش کنند یعنی آدم‌ها افسرده و ناراحت هستند اما کار کرده، زندگیشان ادامه دارد و کسی را هم فراموش نمی‌کنند.

وی در انتها اظهار کرد: و ما هم با چیدمان ویدئوآرت تلاش کردیم آن فضا را به نمایش درآوریم و در انتها، آرزویم برای تمام انسان‌ها این است که درباره نحوه رفتار و زندگی خود تصمیم بگیرند و هیچ تفاوتی بین سیاه و سفید نباشد.

نمایشگاه عکس «در برابر فراموشی» به کارگردانی علی پاکزاد با نمایش آثار تصویری مستند مربوط به حضور او در افغانستان و اوکراین، تا ۱۱ تیر ماه در خانه هنرمندان تهران برگزار می‌شود.

۵۷۵۷