شبی برای بزرگداشت بزرگترین غزل‌سرای سده یازدهم

در این مراسم علیرضا قزوه، شاعر و پژوهشگر شعر و ادب کشور که همچون صائب تبریزی حدود هفت سال را در شبه قاره هند برای تحقیق و پژوهش درباره زبان و ادبیات فارسی و شعرای فارسی زبان گذرانده، به بیان خاطراتی از این دوران خود در عرصه شناسایی شاعران و مفاخر فارسی زبان در هندوستان و آثار عجیب و نام‌آور صائب تبریزی در کتابخانه‌های هندی پرداخت.

او افزود: در زمان صفویه بیش از ۷۰۰ شاعر از ایران زمین به هندوستان که مرکز شعر و ادب بوده است سفر می‌کردند و صائب اصفهانی نیز به جهت غنی‌تر شدن و بهره بردن از اساتید در نقش یک سفیر فرهنگی نه یک تاجر ایرانی به هند سفر می‌کند.

این شاعر تصریح کرد: شاید یکی از دلایل آنچه باعث شده کتاب و آثار صائب تبریزی همچون سعدی شیرازی در جامعه زمانه ترویج پیدا نکند، نرفتن آثار او در فضا‌های آموزشی و مدارس علمیه و عدم ترویج مناسب آن است.

او اضافه کرد: از شاخصه‌های بارز صائب تبریزی، شیعه بودن او است، صائب تبریزی و بیدل دهلوی از جمله بزرگان شعر و ادب فارسی زبان هستند که در سبک هندی (اصفهانی) سرآمد بوده، اما صائب تبریزی به دلیل پیشتازی استاد بیدل دهلوی محسوب می‌شده است.

قزوه با اشاره به اینکه صائب تبریزی در دهه ۳۰ عمر خود و در زمان دوران صفویه ملقب به ملک الشعرایی شده است گفت: پس از آن و به دعوت یکی از شاعران جوان و البته صاحب منصب هندوستان به نام ظفرخان به هند دعوت می‌شود. کارکرد و شعر سرودن‌های صائب تبریزی و تبحر او در شعر به حدی می‌شود که القاب متعددی، چون «مستعد خوان و یا شاعر هزاری» که از پادشاهان و والیان دریافت می‌کند، هرگز باب میل او نبوده است.

او خاطرنشان کرد: کلیم کاشانی، قدسیه مشهدی و غنی کشمیری از جمله شعرای فارسی زبان حاضر در هندوستان بوده که امروز در مقبره الشعرایی کشمیر آرمیده‌اند.

این پژوهشگر زبان فارسی گفت: محمد قهرمان شاعر و پژوهشگر ادبی معاصر بوده که بیش از ۲۰ سال از عمر خود را صرف جمع آوری ابیات دیوان صائب تبریزی کرده است و امروزه حاصل این تلاش هفت جلدی شامل اشعار، ابیات و غزل‌های صائب تبریزی است و برخاسته از ۲۵ نسخه از دیوان در سراسر جهان بوده، یکی از نسخ منحصر به فرد صائب تبریزی در کتابخانه استانبول وجود داشته و دیگری در کتابخانه ملی هند در کلکته است.

او گفت: نسخه های نابی را از دیوان صائب تبریزی طی ۷ سال تلاش و پژوهش در شبه قاره هند در کتابخانه ملی هند در کلکته و در راجا محمودآباد هند یافتیم.

شعر خوانی و اجرای موسیقی سنتی گروه مقام همراه با نوای سرود سروده‌های صائب تبریزی حسن ختام این مراسم بزرگداشت بود.

آثار صائب جز سه چهار هزار بیت قصیده و یک مثنوی کوتاه و ناقص به نام قندهار نامه و دو سه قطعه، همگی غزل است. افزون بر فارسی وی هفده غزل به ترکی آذربایجانی نیز دارد.

صائب در تبریز به دنیا آمده است، اما خانواده‌اش به دستور شاه وقت (دوران صفویه) به محله عباس آباد اصفهان عزیمت کردند ، او در اصفهان بزرگ شده، راهی درباره صفویه شده و لقب ملک الشعرایی را دریافت می‌کند، هنر شعر و ادب خود را با سفر به هندوستان و هم نشین شدن با بزرگانی و شعرای پارسی زبان به اوج رسانده و از مکتب فرزانگانی در این عرصه بهره برده است، سبک اصفهانی یا هندی به نام او در تاریخ و منظومه شعر به یادگار مانده است، بیش از سیصد هزار بیت شعر در زمینه‌های مختلف سروده و او را بزرگترین غزل سرای سده یازدهم هجری قمری مبدل ساخته است

این شاعر نام‌آور، امروز در یکی از خیابان‌های اصفهان آرام و بی‌صدا و البته کمی مهجور خفته و دیوان او به یادگار برای ما مانده است، شاید کمتر شهروند اصفهانی باشد که با زندگینامه و سیره ادبی کامل او آشنا باشد و تنها از او یک اسم و یک خیابان به نام او در ذهن و خاطر دارد، شایسته و بایسته است که مهد هنر، اصفهان زیبا بیش از پیش به تاریخ مفاخر خود بپردازد و گام‌های مؤثری برای ترویج و آشنایی نسل جوان با این میراث ناملموس این نصف جهان بردارد.

این شاعر برجسته کسی نیست جز میرزا محمدعلی صائب تبریزی (اصفهانی) که امروز آرامگاهش در خیابانی به نام خود قرار دارد، دهم تیر ماه بر اساس تقویم ملی، روز بزرگداشت صاحب تبریزی بوده و این بهترین بهانه برای برگزاری روز گرامیداشت او به همت شهرداری منطقه یک است.

منبع: ایمنا

باشگاه خبرنگاران جوان اصفهان اصفهان