نتایج موفقیت‌آمیز سلول‌درمانی در مبتلایان ام اس

آفتاب‌‌نیوز :

درمان با سلول‌های بنیادی در شایع‌ترین نوع ام اس فعال بسیار موثر است. بیماری در حدود ۸۰ درصد از بیماران در کشور دانمارک پس از گذشت ۲ سال از زمان درمان عود نکرده است.

به گزارش تارنمای اخبار ام اس نیوز تودی، ام اس عودکننده-بهبودیابنده بسیار فعال (relapsing-remitting MS) شایع‌ترین نوع بیماری ام اس است که ممکن است حملات شدیدی داشته باشد و با بهبودی کامل یا نسبی همراه باشد.

علاوه بر این، بیش از دو سوم (۶۹ درصد) این بیماران، بعد از گذشت دو سال هیچ نشانه‌ای از فعالیت بیماری نشان ندادند که به معنای فقدان عود، بدترشدن ناتوانی یا ضایعات جدید یا بزرگ شده در اسکن ام آر آی تعریف می‌شود.

در حالی که درمان با سلول‌های بنیادی در ام اس اغلب با عوارض جانبی شدید همراه است، هیچ بیماری فوت نکرد و این روش بی خطر فرض شد. محققان می‌گویند، این نتایج ممکن است تا حد زیادی با انتخاب دقیق بیماران و استفاده از برنامه شیمی درمانی با سمیّت کمتر، قبل از پیوند سلول‌های بنیادی مرتبط باشد.

محققان به این نتیجه رسیدند که این یافته‌ها بر اساس مطالعه ۳۲ بیمار، از شواهد روزافزون در مورد موثر و بی خطر بودن سلول درمانی با عوارض جانبی اندک و بدون مرگ و میر پشتیبانی می‌کند.

این مطالعه با عنوان "پیوند اتولوگ سلول‌های بنیادی خونساز بیماران مبتلا به ام اس عودکننده- بهبودیابنده: تجربه کل کشور دانمارک" در مجله Multiple Sclerosis and Related Disorders منتشر شده است.

درمان این نوع ام اس بسیار فعال با سلول‌های بنیادی ممکن است بهتر از برخی درمان‌های تعدیل کننده DMT باشد. درمان تعدیل کننده یا اصلاح کننده بیماری (DMT) به عنوان یک رویکرد برای کنترل بیماری بکار می‌رود. این درمان به کاهش پیشرفت بیماری کمک می‌کند. در این مطالعه ۳۲ بیمار در مدت یک دهه در دانمارک تحت پیوند قرار گرفتند.

پیوند اتولوگ سلول‌های بنیادی خون‌ساز (aHSCT) یا درمان با سلول‌های بنیادی، یک روش تهاجمی است که برای تقویت سیستم ایمنی بدن و توقف حمله التهابی که باعث ام‌اس می‌شود، طراحی شده است.

درمان ابتدا شامل جمع‌آوری سلول‌های بنیادی خونساز است که باعث تولید سلول‌های ایمنی بالغ از خون بیمار می‌شوند. بعد از آنکه تمام سیستم ایمنی با شیمی درمانی یا پرتودرمانی پاکسازی شد، سلول‌های بنیادی دوباره به بیمار تزریق می‌شود. هنگامی که از سلول‌های بنیادی خود بیمار استفاده می‌شود، این روش اتولوگ نامیده می‌شود. از سلول‌های بنیادی اهدایی نیز می‌توان در این روش استفاده کرد.

هدف تمام درمان‌های سلول‌های بنیادی در ام‌اس، انباشتن دستگاه ایمنی با سلول‌های سالم است که به دستگاه عصبی حمله نمی‌کنند.

مطالعات نشان می‌دهد بهترین نتایج پس از aHSCT در بیماران مبتلا به ام اس عودکننده-بهبودیابنده که بیماری در آن‌ها خیلی فعال است، مشاهده شد. مشخصه این بیماری با وجود درمان‌های اصلاح کننده، عود‌های مکرر این بیماری است. در این گزارش، محققان مرکز ام اس دانمارک (DMSC)، در کپنهاگ، تجربه خود را با درمان ام اس با شیوه aHSCT تشریح کردند.

در این مطالعه، در مجموع ۳۲ بیمار در یک دهه از ماه مه ۲۰۱۱ تا ماه مه ۲۰۲۱ در این مرکز تحت درمان با سلول‌های بنیادی قرار گرفتند. هفت نفر تحت شیمی درمانی BEAM/ATG قرار داشتند و به طور متوسط ۴۹ ماه یا بیش از چهار سال تحت نظر بودند.

۲۵ نفر دیگر با یک برنامه شیمی‌درمانی کمتر تهاجمی به نام CY/ATG تحت درمان قرار گرفتند که خطر عوارض جانبی آن نسبت به BEAM/ATG کمتر است. این بیماران به طور متوسط ۳۹ ماه یا کمی بیشتر از سه سال تحت نظر قرار داشتند.

گروه دوم بیماران جوانتر از گروه اول بودند، طول مدت بیماری در آن‌ها کوتاه‌تر و میزان عود سالانه بیماری در آن‌ها کمتر بود. آن‌ها همچنین بر اساس معیار سنجش ناتوانی در ام اس (EDSS)، ناتوانی کمتری داشتند.

در کل گروه، بیماری در ۷۷ درصد مبتلایان تا دو سال پس از دریافت درمان aHSCT عود نکرد. میزان دو ساله بیماری بدون عود در گروه جوانتر بیشتر از گروه دیگر بود، اما این تفاوت پس از تعدیل عوامل موثر بر پیش آگهی بیماری مانند جنسیت، سن، طول مدت بیماری، شدت و میزان عود یک ساله بیماری از نظر آماری معنادار نبود.

همچنین پس از دو سال، ۷۹ درصد بیماران تشدید ناتوانی را تجربه نکردند و در تقریباً همه بیماران یعنی ۹۳ درصد، ضایعات جدید یا بزرگتری در اسکن ام آر آی آن‌ها مشاهده نشد و ۶۹ درصد هیچ شواهدی از بیماری را دو سال پس از عمل نشان ندادند.

این مطالعه گذشته‌نگر، اثربخشی بالای پیوند اتولوگ سلول‌های بنیادی خون‌ساز را بر فعالیت بیماری در بیماران مبتلا به ام‌اس عودکننده-بهبودیابنده نشان داد؛ همه شرکت کنندگان در مرحله موبیلیزاسیون، ریزش مو را تجربه کردند. در این مرحله، بیماران یک عامل به اصطلاح موبیلیزاسیون برای تحریک آزادسازی سلول‌های بنیادی از مغز استخوان به جریان خون دریافت می‌کنند. تهوع، درد استخوان، تب و عفونت عوارض جانبی گزارش شده است.

در طول شیمی درمانی قبل از پیوند، همه بیمارانی که BEAM/ATG دریافت کردند، عوارض جانبی زیادی شامل تهوع، استفراغ، اسهال، عفونت، تب، خستگی، تورم دستگاه گوارش و کاهش سطح گلبول‌های قرمز خون یا آنمی داشتند. در بیمارانی که CY/ATG دریافتند این عوارض مشابه، اما کمتر گزارش شد.

بیش از یک سال پس از پیوند اتولوگ سلول‌های بنیادی خون‌ساز aHSCT، عفونت‌های نیازمند بستری در بیمارستان، مهمترین عارضه جانبی بود که در ۶ بیمار BEAM/ATG (۸۶%) و پنج (۲۰%) CY/ATG مشاهده شد. سایر عوارض بیماری‌های تیروئید و نئوپلازی یا رشد غیر طبیعی سلول‌ها در بدن بود.

هیچ یک از بیماران نیاز به درمان مراقبت‌های ویژه نداشتند و هیچ مرگ و میر مرتبط با درمان ثبت نشد.

این محققان گفتند در این مطالعه گذشته نگر، اثربخشی بالای پیوند اتولوگ سلول‌های بنیادی خون‌ساز در فعالیت بیماری در بیماران مبتلا به ام اس عودکننده-بهبودیابنده را نشان دادیم. این داده‌ها بیانگر آن است که شیوه درمانی CY/ATG حداقل به اندازه BEAM مؤثر است و خطر بروز عوارض جانبی جدی کمتر است.

به گفته محققان، نتایج این مطالعه در دانمارک نشان داد پیوند اتولوگ سلول‌های بنیادی خون‌ساز در مبتلایان به ام اس تهاجمی یک درمان موثر و ایمن است.