فصل گرمازدگی/چطور به فرد گرما زده کمک کنیم؟

به گزارش گروه اجتماعی خبرگزاری دانشجو؛ این روز‌ها گرمای هوا در بسیاری از نقاط کشور طاقت فرسا و آزار دهنده شده است و هرکس سعی دارد در این روز‌های گرم خود را به طریقی در معرض هوای خنک قرار دهد. عده‌ای بار سفر بسته و به نقاط خنک مسافرت می‌کنند و عده ایی نیز سعی دارند تا حد امکان از خانه به ویژه در ساعت‌های میانه روز خارج نشوند.

اما بسیاری افراد به علت شرایط شغلی خود مجبور به رفت و آمد در ساعات گرم روز هستند. این حضور در شرایط هوای گرم مشکلاتی به دمبال دارد که گرما زدگی و کلافگی از مهمترین عواقب این حضور است.

گرمازدگی موقعیتی حادّ و تهدید کننده زندگی است که در این حالت، سیستم تنظیم کننده دمای بدن، به دلیل قرار گرفتن طولانی مدت در هوای گرم یا تولید بیش از حدّ گرما در بدن و یا وجود هر دو حالت، از کار می‌افتد. در حالت گرمازدگی بدن نمی‌تواند گرمای اضافی خود را دفع کند؛ در نتیجه دمای بدن خیلی افزایش می‌یابد که می‌تواند اندام‌های اصلی را تخریب کند.

علائم گرمازدگی و درمان گرمازدگی

علائم گرمازدگی متنوع است؛ به طوری که بر اثر بروز چنینی حالتی پوست خشک و داغ می‌شود. تنفس کوتاه و سریع شده و نبض سریع و ضعیف می‌شود. همچنین افزایش دمای بدن به بیش از ۴۰ درجه رسیده و فرد دچار سردرد، گرفتگی عضلات، گشادی مردمک چشم ضعف و خستگی، کشیدگی و درد عضلات، استفراغ و تهوع، پوست رنگ پریده و چسبناک شده؛ ضمن اینکه سرگیجه، ضعف و غش، ادرار زرد تیره یا نارنجی و سردرد و اسهال از جمله نشانه‌های دیگر گرما زدگی است.

همچنین در نتیجه بروز گرما زدگی در فرد، علائم روحی و روانی فرد را در بر می‌گیرد؛ به طوری که فرد گرمازده سخنان بی ربط گفته و گیجی، رفتار پرخاشگر، آشفتگی و هیجان، توهم، بی حالی، رخوت و بی حسی و حتی در برخی موارد تشنج به همراه دارد.

اولین اقدام، کاهش هر چه سریع‌تر دمای بدن فرد است؛ بنابراین اولین کاری که شما باید برای یک فرد گرمازده انجام دهید این است که؛

۱- لباس‌های فرد گرمازده را درآورده و بدن او را خنک کنید؛ می‌توانید با آب سرد دمای بدن فرد را کاهش دهید. اگر چنین امکانی وجود نداشت، با استفاده از یک پارچه یا حوله یا اسفنج، بدن فرد را با آب سرد خیس کنید یا اینکه قطعات یخ را به آرامی به بدن فرد بمالید. اگر مقدار آبی که در اختیار دارید کم است، ابتدا سر و گردن او را خنک کنید. تکه‌های یخ را روی گردن، زیر بغل و کشاله ران او قرار دهید. توسط یک تکه کاغذ یا حوله یا پنکه، او را باد بزنید.

۲- بعد از حمام گرفتن، فرد را در مکان خنکی قرار دهید.

۳- پا‌های فرد را در محل بالاتری نسبت به بدن او قرار دهید تا جریان خون بیشتر به طرف سر او برود.

۴- دست‌ها و پا‌های فرد را ماساژ دهید تا خونی که خنک شده، به سمت مغز و مرکز بدن او برود.

۵ - اگر شخص به هوش است، او را تشویق کنید تا کم کم آب یا یک نوشیدنی خنک بنوشد، ولی اگر شخص بی هوش باشد، نمی‌توانید این کار را انجام دهید؛ بنابراین همانطور که گفتیم بدن او را خنک کنید تا وقتی به هوش آمد، آب بنوشد.

هنگامی هم که بدن فرد را در آب سرد فرو می‌برید، باید مراقب باشید تا دمای بدنش کمتر از ۳۹.۵ درجه نشود. اگر هم دماسنج در اختیار نداشتید، تا وقتی که با لمس کردن بدن او احساس می‌کنید خنک نشده، عمل خنک کردن را ادامه دهید.

ولی به محض خنک شدن بدن فرد، عمل خنک کردن (در آب سرد یا به شکل دیگر) را متوقف کنید و اگر دمای بدن او مجدداً افزایش یافت، عمل خنک کردن را از نو شروع کنید.

مراقبت بیمارستانی از فرد گرمازده

در بیمارستان امکانات بهتر و روش‌های دقیق تری برای کنترل دمای بدن وجود دارد. در آنجا دمای مرکزی بدن به طور مرتب کنترل می‌شود تا فرد دچار افت ناگهانی دمای بدن (هیپوتِرمی) نشود. آزمایشات خونی برای تعیین مقدار نمک و سایر املاح موجود در خون انجام می‌شود و مایع درمانی برای حفظ تعادل الکترولیت‌ها و آب بدن صورت می‌گیرد.

بعد از اولین گرمازدگی باید برای مدت چند هفته مقدار آب و نمک بدن و نیز عوارضی مثل ناتوانی کلیه کنترل شود. بعد ازاین حالت برای چند هفته، تغییرات دمایی بدن رخ خواهد داد که طبیعی است.

درمان ضعف و گرفتگی عضلات ناشی از گرمای زیاد:

- فرد باید در محل خنکی در منزل استراحت کند، لباس‌های نازک و نخی بپوشد، لباس‌های اضافی خود را در آورد، بدن خود را با آب سرد بشوید یا بوسیله یک حوله خنک مرطوب نگه دارد یا تکه‌های یخ را به بدن خود بمالد.

- همچنین از کولر یا پنکه برای خنک کردن خود استفاده کند.

- یک نوشیدنی خنک، حاوی نمک بنوشد. مثلاً یک قاشق چایخوری یا مرباخوری نمک را در یک لیتر آب حل کند و در طی یک ساعت کم کم آن را بنوشد. همچنین می‌تواند یک قاشق غذاخوری شکر یا پودر شربت را برای افزایش کالری نوشیدنی، به آن اضافه کند. اگر فرد مسن است یا نمی‌تواند نوشیدنی شور بنوشد، باید او را به بیمارستان ببرید.

- گرفتگی عضلات را می‌توان با ماساژ دادن آن‌ها برطرف کرد. باید روی محل گرفتگی فشار دهید و حوله گرمی روی آن قرار دهید. مصرف یک نوشیدنی شور، از عود گرفتگی پیشگیری می‌کند.

- فردی که دچار این عوارض شده است، حداقل باید ۲۴ ساعت استراحت کند.

به هر حال گرمای هوا امری اجتناب ناپذیر است، اما آگاهی داشتن از مواجهه با گرمای هوا و رعایت برخی نکات برای پیشگیری از بروز گرما زدگی بسیار مهم است؛ در نتیجه باید سعی کنیم در این روز‌های گرم حد المقدور از حضور در ساعات اوج گرما در بیرون از خانه خودداری کنیم و با مصرف مایعات خنک دمای بدن را کاهش داده و آب مورد نیاز بدن را تامین کنیم.