جیانگ زمین از فرهنگ ایران نیاموخت ولی شیجینپنگ آموخت

خاطرات سال ۱۳۷۹ (۲۰۰۰) هاشمی رفسنجانی روایت مباحث بسیار مهمی است او می نویسد: آقایان [علی‌نقی] خاموشی و [علی] عبداللهیان [رئیس و معاون اتاق بازرگانی ایران] آمدند...آقای خاموشی گفت، در سفر چین، بعد از اظهارات فلسفی و فرهنگی آقای [سیدمحمد] خاتمی [رئیس‌جمهور]، آقای جیانگ زمین [رئیس‌جمهور چین]، به ایشان گفته است، من یک مهندس مکانیک هستم و فکر می‌کنم، مردم احتیاج به کارهای عمرانی و اقتصادی دارند و فلسفه، راه‌حل مشکل مردم نیست.

خوی قدرت از عواملی است که باعث می شود در مواجهه با دیگران، حکمت و قدرت معنوی و مادی آنان برایمان ناشناخته بماند. از مصادیق بارز چنین امری، سخنان جیانگ زمین، رئیس جمهوری کشور یک میلیارد و دویست میلیون نفری چین است که بعد از سخنان آقای خاتمی رئیس جمهور وقت ایران با افتخار تمام می گوید: « من یک مهندس مکانیک هستم و فکر می‌کنم، مردم احتیاج به کارهای عمرانی و اقتصادی دارند و فلسفه، راه‌حل مشکل مردم نیست.» قطعیت در سخنان او آقای «زمین» موج می زند. آیا اشتباه نمی کرد؟

هرچند کارنامه اقتصادی خاتمی در ۴۰ سال گذشته، قوی ترین کارنامه اقتصادی به شمار می رود، اما فلسفه بلند و مهم او در حوزه حفظ کرامت انسانی، آزادی، و گفت و گوی تمدن ها کماکان راهبر دنیای امروز به شمار می رود. با این همه جیانگ زمین رئیس جمهور یک کشور یک میلیارد و ۲۰۰ میلیون نفری، آیا تذکرش به خاتمی رئیس جمهور کشور حدود ۷۰ میلیون نفری، درست بود؟

شاید در این باره «جیانگ زمین» کمی خوش شانس بود که تا سال ۲۰۲۲ که بدرود حیات گفت، بعد از قدرت گرفتن هوجینتائو، در سال ۲۰۰۳ و به قدرت رسیدن شیجینپنگ در سال ۲۰۱۳ توانست اصلاح مواضع اش را در حزب کمونیست چین و با ریاست جمهوری شیجینپنگ شاهد باشد. در کتاب «رویای چینی» ترجمه محمدرضا نوروزپور، مواضع رئیس جمهور چین، به طور کامل خلاف موضع مشخص جیانگ زمین و تذکرش در این باره به آقای خاتمی است.

برای مثال شیجینپنگ در کتاب رویاهای چینی صفحه ۱۰۷ سخنرانی در مقر یونسکو می‌گوید: «امید مردم این است که از طریق ارتباط متقابل تمدن ها، ...سوء تفاهم ها، تعصبات، و نفرت ها از بین برود.»

«تمدن ها با هم برابرند و دقیقا همین برابری است که تبادل و آموزش را بین ما ممکن می کند.» (همان ص ۱۱۰)

«درمیان تمدن ها سلسله مراتبی وجود ندارد. ..تمدن ها از طریق مبادله برابر غنی می شوند.»( همان ص ۱۵۸)

«چین پیشنهاد می دهد که به مکاناتی همچون کنفرانس برای گفت و گو میان تمدن های آسیایی روی آوریم تا تمدن ها و مذاهب مختلف را به برقراری ارتباط و یادگیری از یکدیگر تشویق و از نقاط قوت یکدیگر استفاده کنیم و به پیشرفت مشترک دست یابیم.»( همان ص ۱۵۳)

«ماباید تبادل و آموختن متقابل را تشویق کنیم که فراتر از مرزهای ملی، زمان و مکان و تمدن ها برود تا درک متقابل ، همدلی ، حمایت و کمک در بین مردم کشورهای مختلف تقویت کنیم و بر اعتقاد آن ها به صلح و توسعه مشترک بیفزاییم.» (همان ص ۱۴۶)

زمانی که مشاهده کردم شیجینپنگ از فرهنگ رقیب هندی خود به خوبی می آموزد، تردید از ذهنم رفت که او از خاتمی هم آموخته است آن جا که گفت: رابیند رانات تاگور شاعر بزرگ هندی از زبان شعر برای بیان این جمله استفاده کرد که اگر فکر می کنید دوستی را می توان از طریق جنگ به دست آورد، بهار در مقابل چشمان شما محو خواهد شد.» (همان ص ۱۶۸ )

اجازه بدهید کمی سر درگریبان داشته باشیم. فرهنگ گفت و گوی تمدن ها این گونه در استراتژی عظیم کارخانه جهان یعنی چین، با هدف ایجاد اعتماد جای می گیرد، و سیاستمداران کشورمان با سیاست نگاه به شرق باید افتخار کنند که با چنین کشوری ارتباط برقرار می کنند که هیچ ایرادی هم ندارد و بلکه بسیار خوب است، اما یاددهنده چنین افکاری به آقای شیجینپنگ در کشورمان مهجور باقی می ماند و گاه برای مراسم عقد دو جوان هم نمی تواند برود.

نکته پایانی آن که در کتاب «رویای چینی» یکی از مبانی سوسیالیسم نوع چینی، فرهنگ گفت و گو و ایجاد ارتباط متقابل میان کشورها و تمدن ها قرار گرفته است. هر چند می توان بر ابعاد اقتصادی بحث انتقادات فراوانی به دیدگاه های رهبران چین وارد دانست، ولی در حوزه تمدنی، و فرهنگی، باید گفت گفت و گوی میان تمدن ها، اساس نفوذ چین در کشورهای شمال و جنوب بدون استثناء است.

216216