ما هستیم تا بچه‌ها کتاب بخوانند

 به گزارش گروه فرهنگی خبرگزاری دانشجو، می‌گویند «کودکان و نوجوانان امروز کتاب‌خوان نیستند»، اما اتفاقاً این گروه سنی کتاب‌خوان، کنجکاو و پیگیر است. شاید نمی‌تواند آنچه که از دنیای کتاب می‌خواهند را پیدا کنند. «روز ملی ادبیات کودک و نوجوان» بهانه خوبی است که کمی در خصوص این حوزه صحبت کنیم و بگوییم توجه به حوزه کودک و نوجوان حتماً برکات زیادی برای کشور خواهد داشت.

اگر می‌خواهیم در حوزه کتاب و کتابخوانی به توسعه دست پیدا کنیم، هیچ گریزی جز تمرکز بر حوزه کودک و نوجوان نداریم. این حرف شاید یکی از تکرار‌های این ایام حقیر است. آمار‌ها نشان می‌دهد صنعت نشر در کشور در این حوزه، وضعیت بدی ندارد، اما این به این معنا نیست که در وضعیت رضایت‌بخشی قرار داریم؛ بلکه باید به سمتی حرکت کنیم که بازار این حوزه به دست ترجمه‌های بی‌پایان نیفتد و برای تولید کتاب‌های تالیفی برنامه داشت. اگر این حوزه را رها کنیم، دیگر نمی‌توانیم برای کودک و نوجوانی، که او را آینده این کشور می‌دانیم، کاری انجام بدهیم.

کتاب‌های حوزه کودک و نوجوان همواره از پرامانت‌ترین رده‌های کتاب در کتابخانه‌های عمومی هستند و باید نسبت به دغدغه‌های کتابخوانی این گروه سنی توجه ویژه‌ای شود؛ اما نکته مهم اینجاست که در حوزه نوجوان فقر منابع داریم. نوجوانی دوره خاصی است و همه ما می‌دانیم که معمولاً تلاش زیادی در این دوره برای استقلال صورت می‌گیرد؛ برای همین است که در این دوران، موضوعی مثل هویت‌سازی و تعلق گروهی برای بسیاری از نوجوانان اهمیت پیدا می‌کند. در دوره نوجوانی، از آنجا که دوران گذار است، توجه به قهرمان و قهرمان‌سازی پررنگ می‌شود.

نوجوان امروز، با توجه به حساسیتی که دارد، نه تمایل دارد در حوزه کودک تعریف شود و از محصولات آن‌ها استفاده کند و نه این امکان وجود دارد که در فضای جوان قرار بگیرد. فقری که به لحاظ محتوا -در بحث کتاب، فیلم، موسیقی و سایر حوزه‌های فرهنگی و هنری- در حوزه نوجوان داریم، موضوع جدی و اساسی است که باید به آن توجه شود. یکی از آسیب‌های این نسل، نبود راه ارتباطی مناسب از سوی مدیران و کارشناسان با آن‌ها است؛ نمی‌توانند دغدغه‌هایشان را از مسیر فرهنگ و هنر بیان کنند. موضوعی که ما مدیران فرهنگی باید به آن توجه کنیم و از کنارش به راحتی عبور نکنیم.

ایجاد بخش کودک در کتابخانه‌های عمومی توسط مدیران دوره‌های پیش از بنده با جدیت پیگیری شده و این امر استمرار یافته و اکنون همه کتابخانه‌های عمومی مجهز و دارای بخش کودک هستند و فضای مناسب و قابل توجهی از فضای هر کتابخانه به بخش کودک اختصاص داده شده است. حدود ۶۰ درصد اعضای فعال کتابخانه‌های عمومی را کودکان و نوجوانان تشکیل می‌دهند و به همین دلیل است که تمرکز نهاد بر این گروه سنی است و تلاش شده تا جایی که امکانش داریم خلائی که نوجوانان در حوزه‌های مختلف دارند را برطرف کنیم. اضافه شدن مجموعه‌هایی در کتابخانه‌ها با عنوان «اتاق علم» و «ساختکده»، که توسط اعضا اداره می‌شود و می‌توانند آنچه در کتاب‌های درسی در قالب بازی‌های علمی، علوم تجربی و ریاضیات خوانده‌اند را با استفاده از ابزار‌های موجود در این محیط‌ها تجربه کنند، برای نوجوانان بسیار مناسب است و از این بخش‌ها استقبال می‌کنند.

تولید و انتشار آثار ارزشمند، تألیفی، خوش‌طرح و خوش‌خوان در حوزه ادبیات کودک و نوجوان می‌تواند حلقه اساسی تکمیل چرخه شکل گرفته در کتابخانه‌های عمومی و حضور بیشتر کودکان و نوجوانان پای کار کتاب باشد.

پایه‌گذاری نشان «هدهد سفید» در نهاد کتابخانه‌های عمومی کشور به‌عنوان یک مجموعه مختص کودکان کار دیگری است که انجام شده و قرار است یار مهربان کودکان و نوجوانان باشد. این نشان اجزا و ابعاد مختلف و متفاوتی دارد؛ از جمله کتاب هدهد سفید، جایزه هدهد سفید، برنامه تلویزیونی هدهد سفید و ۱۳ کتابخانه هدهد سفید. عروسک این نشان هم در اختتامیه دومین دوسالانه قصه‌گویی رونمایی شد.

جا دارد اینجا یادی کنم از نویسنده فقید حوزه کودک و نوجوان، مهدی آذر یزدی، که ۱۸ تیرماه با یاد ایشان به نام روز ملی ادبیات کودک و نوجوان نامگذاری شده است، نویسنده‌ای که کتاب‌هایش، جزء کتاب‌های پرامانت کتابخانه‌ها است. یکی از ویژگی‌ها و مهارت‌های او، «قصه‌گویی» بود؛ یعنی با قصه خوبی که روایت می‌کرد، کودک مهارت زندگی و زیستن می‌آموخت و این کار را به نحوی انجام می‌داد که خیلی مستقیم نباشد. نویسندگان کودک و نوجوان امروز می‌توانند با تأسی به مهدی آذر یزدی راه او را ادامه دهند.

در آخر کلام باید بگویم که ما هستیم که بچه‌ها به کتابخانه‌ها بیایند و قصه بخوانند و قصه بگویند؛ زیرا کتابخانه، خانه بچه‌هاست که به تبع آن یک آینده درخشان را رقم بزنند.

مهدی رمضانی دبیرکل نهاد کتابخانه‌های عمومی کشور