سازمان ملل حمله هوایی مرگبار به ام‌درمان سودان را محکوم کرد

آنتونیو گوترش، دبیرکل سازمان ملل متحد روز یکشنبه ۹ ژوئیه/۱۸ تیر حمله هوایی ارتش سودان به شهر ام‌دُرمان که بنا بر گزارش‌ها دست‌کم جان ۲۲ نفر را گرفت، محکوم کرد.

طبق بیانیه‌ای که یکشنبه از سوی فرهان حق، معاون گوترش منتشر شد، دبیرکل سازمان ملل همچنین اعلام کرد از گزارش‌های خشونت و کشتار گسترده در منطقه دارفور «وحشت‌زده شده است». به گفته فرهان حق، دبیرکل سازمان ملل درباره از سرگیری درگیری و جنگ در استان‌های کردفان شمال، کردفان جنوب و نیل آبی هم اظهار نگرانی کرد و گفت:

طرفین درگیر به‌طرز خطرناک و آزاردهنده‌ای کوچکترین اعتنایی نسبت به قوانین بشردوستانه و حقوق بشری نمی‌کنند.

در شرایطی که جنگ داخلی در سودان وارد دوازدهمین هفته خود شده، روز شنبه به تأیید وزارت بهداشت خارطوم در حمله هوایی ارتش سودان به ام‌دُرمان، شهر همجوار خارطوم پایتخت سودان حداقل ۲۲ نفر کشته و ده‌ها نفر زخمی شدند.

گوترش بار دیگر از نیروهای مسلح سودان و نیروهای واکنش سریع خواست جنگ را متوقف کنند و به توقف پایدار خصومت‌ها متعهد شوند.

در این بیانیه آمده است: «دبیرکل عمیقاً نگران است از این‌‌که جنگ جاری بین نیروهای مسلح، سودان را به آستانه یک جنگ داخلی تمام عیار سوق داده که به طور بالقوه کل منطقه را بی‌ثبات می‌کند. او همچنین از طرف‌های درگیر می‌خواهد که به تعهدات خود تحت قوانین بین‌المللی بشردوستانه و حقوق بشر برای حمایت از غیرنظامیان و فعال کردن اقدامات بشردوستانه پایبند باشند».

درگیری نظامی میان ارتش سودان به فرماندهی ژنرال عبدالفتاح البرهان و «نیروهای واکنش سریع» به رهبری محمد حمدان داگلو (حمدی) از ۱۵ آوریل تاکنون سایه مرگ و آوارگی را بر سر سودان گسترانده است.

سودان از اکتبر ۲۰۲۱، زمانی که ارتش با کودتا، دولت انتقالی عبدالله حمدوک، نخست وزیر این کشور را برکنار و وضعیت فوق العاده اعلام کرد بدون دولت است. دوره انتقال قدرت در سودان که در ۲۰۱۹ پس از برکناری عمر البشیر، دیکتاتور سابق این کشور آغاز شد، قرار بود با برگزاری انتخابات در اوایل سال ۲۰۲۴ به پایان برسد. اما ارتش و نیروهای واکنش سریع در ماه‌های اخیر بر سر ادغام شبه‌نظامیان این گروه در نیروهای مسلح، که شرط اصلی توافق انتقال سودان با گروه‌های سیاسی است، به اختلاف برخوردند.

مناقشه البرهان و محمد حمدان داگلو معاون سابق او بر سر قدرت از ۱۵ آوریل شکل درگیری نظامی به خود گرفت؛ جنگی که تاکنون میلیون‌ها نفر را آواره کرده و علاوه بر کشتن دست‌کم ‌۱۱۳۳ نفر، باعث بحران انسانی در خارطوم و شهرهایی همچون العبید، نیالا، الفاشر و الجنینه شده است.

در این درگیری‌ها ارتش با حمایت مصر از برتری نیروی هوایی برخوردار است در حالی که گفته می‌شود شبه‌نظامیان از پشتیبانی امارات متحده عربی و جنگنده‌های خارجی بهره می‌برند.

چندین توافق آتش بس با میانجیگری عربستان سعودی و ایالات متحده آمریکا نتوانسته به جنگی که غارت و تجاوزهای جنسی را هم افزایش داده، پایان دهد. دو طرف پیمان‌های آتش‌بس را یک به یک نقض کردند و با خودداری از تمدید آن آتش جنگ را به مناطق بیشتری از جمله دارفور کشانده‌اند.

منطقه دارفور سودان از اوایل دهه ۲۰۰۰ میلادی شاهد دوره‌هایی از درگیری بوده است. در این درگیری‌ها میلیون‌ها نفر آواره شده و ۳۰۰ هزار نفر در اثر حملات شبه‌نظامیان موسوم به جنجاوید کشته شدند. «نیروهای پشتیبانی سریع» از میان این شبه‌نظامیان شکل گرفتند و در سال ۲۰۱۷ به یک نیروی حکومتی قانونی در کنار ارتش تبدیل شدند.

شبه‌نظامیان ارتش را مسئول حمله خواندند

حمله روز شنبه به ام‌درمان یکی از مرگبارترین حملات از زمان آغاز درگیری‌ها بین ارتش سودان و شبه‌نظامیان واکنش سریع محسوب می‌شود. طبقه بیانیه وزارت بهداشت این حمله یک منطقه مسکونی را در ام‌درمان هدف گرفته است و تعداد نامشخصی را نیز زخمی کرده است.

ماه گذشته هم یک حمله هوایی دیگر در خارطوم دست‌کم ۱۷ نفر از جمله پنج کودک را کشت.

شبه‌نظامیان واکنش سریع روز شنبه با صدور بیانیه‌ای ارتش را مسئول حمله به مناطق مسکونی ام‌درمان دانستند و ادعا کردند که در این حمله ۳۱ غیرنظامی کشته شده‌اند.

ارتش درباره حمله روز شنبه اظهارنظری نکرده اما گفته می‌شود هدف از این حمله قطع یک خط تدارکاتی مهم بوده است.

به گفته ساکنان ام‌درمان اما نمی‌توان تنها یک طرف را مسئول حمله روز شنبه دانست. طبق گزارش شبکه الجزیره ساکنان می‌گویند هواپیماهای ارتش نیروهای واکنش سریع را در منطقه بمباران کرده‌اند و از سوی مقابل نیروهای شبه‌نظامی هم با پهپاد و ضدهوایی ارتش را هدف گرفته‌اند:

در زمان حمله اوایل روز شنبه، ارتش در حال ضربه‌زدن به نیروهای واکنش سریع بود که از خانه‌های مردم به عنوان سپر استفاده می‌کردند و نیروهای واکنش سریع هم به هواپیماهای جنگی مهاجم گلوله‌های ضد هوایی شلیک کردند.

درگیری‌ها در روزهای اخیر روی ام‌درمان متمرکز شده است. بخش غربی این شهر یک مسیر کلیدی برای شبه‌نظامیان واکنش سریع است که از آن برای آوردن نیروهای کمکی از دارفور، مقر قدرت خود استفاده می‌کنند. این درگیری‌ها همچنین ساختمان پخش رادیو و تلویزیون دولتی در شرق ام‌دورمان را هدف گرفتند. باقی حملات شبانه به جنوب و شرق خارطوم انجام شده است.

بحران انسانیت:‌ افزایش تجاوز جنسی و ربودن دختران و زنان

طبق گزارش آژانس‌های امدادگر در سودان در نتیجه جنگ آمار تجاوزهای جنسی و ربودن زنان و دختران افزایش نگران‌کننده‌ای پیدا کرده است. آژانس‌های سازمان ملل چهارشنبه ۵ ژوئیه / ۱۴ تیر خواستار تحقیقات مستقل درباره تعرض و تجاوز جنسی به زنان و دختران شدند. در بیانیه مشترک این آژانس‌ها آمده است:

از زمان آغاز درگیری در ۱۵ آوریل دفتر حقوق بشر سازمان ملل در سودان گزارش‌های موثقی را از ۲۱ مورد خشونت جنسی ناشی از درگیری‌های نظامی علیه دست‌کم ۵۷ زن و دختر دریافت کرده است.

در این بیانیه آمده است: «در یک مورد، گزارش شده که به ۲۰ زن در یک حمله تجاوز جنسی شده است».

سران آژانس‌های امدادگر سازمان ملل خواستار توقف فوری به‌کارگیری خشونت جنسی به عنوان یک تاکتیک جنگی شدند و در خواست‌ کردند تحقیقات کامل و مستقل در مورد همه موارد نقض و سوء استفاده‌های مورد ادعا برای مجازات عاملانشان انجام شود.

مارتین گریفیتس، معاون دبیر کل سازمان ملل در امور بشردوستانه آسیب‌های بیشتر به زنان و کودکان جنگ‌زده را «بی‌وجدانی» خواند و گفت:

آن‌چه ما در سودان شاهد آن هستیم فقط یک بحران انسانی نیست، بحران انسانیت است.

فولکر ترک رئیس آژانس حقوق بشر سازمان ملل هم گفت که زنان و دختران در میان درگیری‌های شدید، از کمترین حمایت پزشکی و روانی اجتماعی برخوردارند یا اصلا هیچگونه حمایتی نمی‌شوند. او افزود: «باید مدارا و تحمل خشونت جنسی صفر باشد.»

بر اساس برآوردهای سازمان ملل، حتی پیش از شعله‌ورشدن آتش جنگ داخلی در سودان بیش از ۳ میلیون زن و دختر در این کشور در معرض خطر خشونت مبتنی بر جنسیت بودند. سازمان ملل اعلام کرد که این رقم از شروع جنگ به حدود ۴,۲ میلیون نفر افزایش یافته است.