زاپروژیا برگ برنده اوکراین است یا روسیه؟

به گزارش خبرآنلاین مسکو و کی‌یف اخیراً اتهاماتی در مورد برنامه‌ریزی برای اقدامات خطرناک در نیروگاه اتمی زاپروژیا واقع در جنوب اوکراین به یکدیگر زده اند. اتهاماتی که زنگ هشدار نسبت به خطرات فاجعه انتشار رادیواکتیو از بزرگترین نیروگاه هسته ای اروپا را به صدا درآورده است. ولودیمیر زلنسکی، رئیس‌جمهور اوکراین روز سه‌شنبه گذشته هشدار داد که روسیه در حال طراحی یک حادثه در نیروگاه زاپروژیا است. در همین حال مسکو روز چهارشنبه گفت که تهدید خرابکاری از جانب اوکراین در این نیروگاه وجود دارد. نیروگاه زاپروژیا بزرگترین تاسیسات هسته‌ای اروپا با شش راکتور، که پس از تهاجم به اوکراین در فوریه ۲۰۲۲ توسط نیروهای روسیه تصرف شد، مدت‌هاست موضوع اتهامات متقابل روسیه و اوکراین به یکدیگر بوده است.

زاپروژیا برگ برنده اوکراین است یا روسیه؟

>>>بیشتر بخوانید:
فارن افرز: اوکراین به دلیل خطرات جنگ نباید عضو ناتو شود
واکنش‌ها به تصمیم آمریکا درباره تامین بمب‌های خوشه‌ای برای اوکراین
بایدن به اوکراین تسلیحات خوشه‌ای می‌دهد
اوکراین چه می گوید؟

زلنسکی روز سه‌شنبه گذشته به امانوئل مکرون همتای فرانسوی خود گفت که روسیه در حال برنامه‌ریزی اقدامات خطرناک در نیروگاه زاپروژیا است و افزود: کی‌یف موافق است که شرایط را همراه با آژانس بین‌المللی انرژی اتمی تحت کنترل حداکثری نگه دارد. وی همچنین در توئیتر خود نوشت : «اکنون ما اطلاعاتی داریم مبنی بر اینکه ارتش روسیه اشیایی شبیه مواد منفجره را بر روی سقف چندین واحد نیروگاه نیروگاه هسته ای زاپروژیا قرار داده است».

ادعای مربوط به مواد منفجره قبلاً توسط ارتش اوکراین مطرح شده بود که گفته بود اشیاء خارجی مشابه مواد منفجره بر روی سقف بیرونی راکتورهای سوم و چهارم قرار داده شده است.

در همین رابطه ایگور کلیمنکو، وزیر امور داخلی اوکراین نیز خبر از برگزاری مانورهایی برای کسب آمادگی لازم در صورت نشت احتمالی تشعشعات از نیروگاه هسته‌ای زاپروژیا داد. وزارت بهداشت اوکراین نیز بیانیه‌ای در مورد اقدامات لازم ساکنان محلی در صورت وقوع انفجار در نیروگاه هسته‌ای زاپروژیا منتشر کرد.

روسیه چه می گوید؟

دیمیتری پسکوف، سخنگوی کرملین در روزهای گذشته گفت: تهدید خرابکاری از سوی رژیم کی‌یف واقعاً زیاد است. خرابکاری که می‌تواند عواقب فاجعه‌باری داشته باشد. بیانیه پسکوف یک روز پس از آن بیان شد که آژانس دولتی روس اتم، کی‌یف را به برنامه ریزی برای حمله به نیروگاه متهم کرد. رنات کارچا، مشاور روس اتم به تلویزیون دولتی روسیه گفت: «ما اطلاعاتی به دست آوردیم که من مجاز به اعلام آن هستم. در ۵ ژوئیه، در تاریکی شب، ارتش اوکراین سعی خواهد کرد به نیروگاه هسته ای زاپروژیا حمله کند.»

ماریا زاخاروو سخنگوی وزارت امور خارجه روسیه نیز در واکنش به ادعای مقامات اوکراینی در مورد حمله روسیه به نیروگاه اتمی زاپروژیا گفت: «اوکراین در حال برنامه‌ریزی برای انجام یک حمله تروریستی به نیروگاه هسته‌ای زاپاریژیا است که پیامدهای بالقوه آن بر کل جهان تأثیر می گذارد». وی با بیان اینکه نه انگلیس و نه آمریکا این موضوع را خطری تلقی نمی‌کنند، هشدار داد که هیچ گوشه‌ای از کره زمین از این اقدام بی‌تاثیر نخواهد بود و اگر اتفاقی رخ دهد، همه چیز تحت تاثیر قرار خواهد گرفت از هوا گرفته تا آب و غذا.

مسئول نیروگاه زاپروژیا کیست؟

نیروگاه اتمی زاپروژیا که در رودخانه دنیپرو واقع شده است، بزرگترین مجموعه هسته ای در نوع خود در اروپا و در میان ۱۰ نیروگاه بزرگ هسته ای جهان است. این تاسیسات از زمانی که نیروهای روسی آن را در مارس ۲۰۲۲ تصرف کردند، تحت کنترل روسیه بوده است. به گفته سازمان ملل، امنیت هسته ای مسئولیت هر کشوری است که از فناوری هسته ای استفاده می کند. از زمان اشغال این نیروگاه در ۵ مارس ۲۰۲۲، مسکو ادعای مالکیت این نیروگاه را دارد. یک شرکت دولتی برای نظارت بر عملیات ایجاد کرده و هزینه مدیریت کارخانه را با مبلغ پانصدهزار روبل (حدود ۶۵۰۰ دلار) تامین کرده است. اما کی‌یف معتقد است که این نیروگاه در قلمرو قانونی اوکراین قرار دارد. موضعی که تقریباً تمام جهان از آن حمایت می‌کنند.

آژانس بین المللی انرژی اتمی فارغ از این جنگ قدرت، ایجاد یک «منطقه حفاظتی» را برای زاپروژیا پیشنهاد کرده است که در آن هر دو کشور اوکراین و روسیه موافقت کنند از شلیک به نیروگاه خودداری کنند و سلاح های سنگین خود را از این منطقه حفاظتی خارج کنند. این پیشنهاد در حالی مطرح شده است که کی‌یف نیروهای روسیه را متهم می کند که از این سایت به مناطق غیرنظامی راکت شلیک می کنند. اتحادیه اروپا نیز در این رابطه مسکو را مورد انتقاد قرار داده است. جوزپ بورل، دیپلمات ارشد اتحادیه فعالیت های نظامی روسیه در اطراف نیروگاه را محکوم کرده و گفته است: این یک نقض جدی و غیرمسئولانه قوانین ایمنی هسته‌ای و نمونه دیگری از بی‌توجهی روسیه به هنجارهای بین‌المللی است و خواستار اجازه دسترسی آژانس بین‌المللی انرژی اتمی به نیروگاه شد.

دیده‌بان هسته‌ای سازمان ملل نیز خواستار پایان فوری هرگونه اقدام نظامی در نزدیکی نیروگاه هسته‌ای زاپروژیا شده و نسبت به خطر بسیار واقعی یک فاجعه هسته‌ای هشدار داده است. گفتنی است در حال حاضر، راکتورهای نیروگاه زاپروژیا برای اقدامات احتیاطی در حالت خاموشی قرار گرفته اند و دیگر برق تولید نمی کنند، اما همچنان به برق و آب خنک کننده نیاز دارند.

کشانده شدن جنگ به این نیروگاه اتمی نه تنها بلحاظ زیست محیطی می تواند فاجعه بار باشد بلکه به علت وسعت پیامدهایی که ایجاد خواهد کرد، یک بازی ساز بزرگ در میدان و سرنوشت جنگ هم محسوب می شود. از این رو، آینده زاپروژیا ارتباط مستقیمی با آینده جنگ در اوکراین دارد و ممکن است برگ برنده ای برای روسیه محسوب شود؛ هرچند اگر مسکو تصمیم به ایجاد یک انفجار و آلودگی هسته ای بگیرد، ناگزیر باید با عواقب سیاسی آن نیز مواجه شده و به عنوان یک کشور مطرود شناخته شود. همینطور این احتمال هم هست که دولت اوکراین به هدف منزوی و سرزنش جهانی روسیه بخواهد عملیات پرچم دروغین را به اجرا بگذارد؛ هرچند با چنین انتخابی، ناگزیر از مواجهه با یک ویرانی بزرگ و ادامه دار برای اوکراین خواهد بود. وجود این احتمالات، یکی از دلایلی است که موجب شده همه طرف ها حساسیت ویژه ای را برای امنیت زاپروژیا در نظر بگیرند و برای بدترین سناریوها آماده باشند.