پایش کانون‌های گردوخاک در دستورکار هواشناسی/ نقش مخرب بارش‌های سیل‌آسا

رئیس سازمان هواشناسی کشور با بیان اینکه برای مقابله با تغییرات اقلیمی و توفان‌های شن و ماسه به اقدامات جمعی نیاز است، اظهار کرد: برای صدور پیش‌بینی‌های تاثیرمحور ایجاد پایگاه داده‌ای در سازمان هواشناسی احتیاج داریم.

به گزارش ایسنا، سحر تاجبخش در نشست رویداد تخصصی روز جهانی مقابله با توفان‌های گرد و خاک که امروز در پژوهشگاه هواشناسی برگزار شد، اظهار کرد: امروز اولین مواجهه تقویم تاریخ با این نامگذاری به ابتکار سازمان محیط ییست و همکاری وزارت خارجه است. ابتکار از این جهت که مصادف با تاریخ برگزاری اجلاس در خصوص تاثیر گرد و خاک بر محیط زیست در 21 تیرماه سال گذشته است

وی افزود: شعار سازمان هواشناسی جهانی در سال جاری میلادی «هشدار سریع برای همه» است که در این راستا ابتکارات زیادی سازمان هواشناسی جهانی انجام و دستورالعمل‌های متنوعی داده است که از جمله آن‌ها می‌توان به راه‌اندازی پیش‌بینی‌های تصویر محور و به دنبال آن راه‌اتدازی سامانه هشدار سریع چند مخاطره‌ای اشاره کرد.

معاون وزیر راه و شهرسازی ادامه داد: بسیاری از کشورها این سامانه‌ها را راه‌اندازی و در این مسیر حرکت کرده‌اند. ما نیز تا حدی که به داده‌ها و اطلاعات دسترسی داشتیم توانستیم هشدارها و پیش‌بینی‌ها را به این سمت هدایت کنیم اما ضرورت راه‌اندازی یک پایگاه داده ملی در کشور برای پیش‌بینی‌های تاثیرمحور وجود دارد.

وی افزود: آنچه که سازمان هواشناسی در اختیار دارد، داده‌های مربوط به وضعیت جوی همچون باد، فشار و دما است. در مراوداتی که با وزارت نیرو و سازمان حفاظت محیط زیست انجام شده توانستیم به داده‌ها و اطلاعات مرتبط با هیدرولوژی و کیفیت هوا نیز دسترسی یابیم اما آنچه که ضرورت راه‌اندازی  پیش‌بینی‌های تاثیرمحور را پررنگ می‌کند دسترسی به سایر داده‌ها همچون اطلاعات مرتبط به سازه‌های ناپایدار است که وقتی هشدار وزش باد شدید می‌دهیم، بدانیم این سازه‌های ناپایدار در کدام مناطق ممکن است فرو بریزند. در غیر اینصورت پیش‌بینی‌ها طبق روال سابق انجام می‌شوند، هرچند که تاکنون نیز تلاش شده است با توجه به داده‌های موجود به بهترین شکل پیش‌بینی‌ها انجام شود اما مردم انتظار پیش‌بینی‌های دقیق‌تری دارند.

تاجبخش ادامه داد: ضرورت راه‌اندازی این پایگاه داده در کشور بسیار حیاتی است. گرد و خاک نیز یکی از این پدیده‌ها است که نیازمند پیش‌بینی‌های تاثیرمحور است. ما باید اطلاعات مناسبی در خصوص تاثیرات گرد و غبار، توفان‌ها و مدیریت منابع آبی داشته باشیم و اگر این داده‌ها را در اختیار داشته باشیم می‌توانیم به سمت صدور پیش‌بینی‌های تاثیرگذار حرکت کنیم.

وی افزود: در خصوص گرد و خاک عوامل متعددی موجب افزایش فرکانس آن‌ شده است. قطعا مسائل مدیریتی بخش اساسی آن است که در سطح ملی و حتی منطقه‌ای یک مدیریت جامعی باید داشته باشیم چرا که تاثیرات آن در مسائل اقتصادی و اجتماعی، بهداشت و سلامت بسیار زیاد است.

رییس سازمان هواشناسی کشور با تاکید بر مسائل علمی و تاثیرات تغییرات اقلیمی بر افزایش گرد و غبار اظهارکرد: برای اینکه بتوانیم با این پدیده به خوبی مقابله کنیم باید زنجیره‌ای از اقدامات انجام شود. در سازمان هواشناسی موضوع پایش و پیش‌بینی پیگیری می‌شود که می‌توانیم به بهترین نحو انجام دهیم.

وی تاکید کرد: مسئله مقابله، سازگاری و ایجاد یک برنامه مدون در سطح ملی و در سطح منطقه‌ای که بتوانیم این پدیده را به خوبی مدیریت کنیم در حوزه دستگاه‌های دیگر است.

تاجبخش افزود: مسئله تغییر اقلیم اساسی‌ترین بخش علمی روند افزایش پدیده‌های حدی و افزایش توفان‌های گرد و خاک در کشور است. در سطح بین المللی،  IPCC مسئول پایش جهانی دما، بارش و سایر پدیده‌های مرتبط با تغییرات اقلیمی است. وظایف IPCC در سه کارگروه پیگیری می‌شود؛ کارگروه اول مسئولیت تولید اطلاعات علمی است و کارگروه‌های دیگر مسئولیت‌هایی مرتبط با ارائه روش‌های سازگاری، آسیب پذیری و مقابله تغییرات اقلیمی دارند.

وی ادامه داد: این اطلاعاتی است از اطلاعات این هیات بین‌الدول استخراج کرده‌ایم و بر اساس داده‌های سال ۲۰۲۱ در سال‌های اخیر روند افزایش دما بسیار شدیدتر شده است. دخالت‌های انسان در اتمسفر نقش تاثیرگذاری بر افزایش دمای کنونی گذاشته است و در صورت تداوم این شرایط، وضعیت بسیار وخیم‌تر خواهد شد.

معاون وزیر راه و شهرسازی و رییس سازمان هواشناسی کشور ادامه داد: در آسیا نیز همچنان روند افزایش دما را خواهیم داشت. داده‌های مرکز ملی اقلیم و مدیریت بحران خشکسالی در سازمان هواشناسی از تغییرات دما، تغییرات دهه‌ای بارش و میزان تبخیر و تعرق در کشور طی ۵۰ سال اخیر  نشان‌دهنده دمای هوا طی ۵۰ سال اخیر روند افزایشی و بارش‌ها به صورت دهه‌ای روند کاهشی داشته است‌.

وی افزود: هرچند تلورانس‌هایی در دهه‌های میانی وجود دارد که نشان‌دهنده افزایش بارش است اما در نهایت می‌توان گفت که بارش‌ها شیب کاهش داشته است همچنین میزان تبخیر و تعرق روند افزایشی دارد بنابراین در کشور افزایش دما و تبخیر و تعرق و کاهش بارندگی رخ داده است.

تاجبخش ادامه داد: یک عامل علمی و توجیه‌پذیری برای خشک شدن منابع آبی کشور و برای از بین رفتن رطوبت و ایجاد منابع گرد و خاک در کشور که روند رو به افزایشی دارد همین تغییرات اقلیمی است که قطعا در کشورهای همسایه نیز همین وضعیت رخ داده است. در استان گیلان که مرطوب‌ترین استان است، به خاطر خشک شدن دریاچه آرال با جریان‌هایی که از خزر از روی آرال  به نوار نواحی شمالی کشور حرکت می‌کند دچار گرد و خاک می‌شود که تا گیلان را در بر می‌گیرد.

وی تاکید کرد: هیچ بخشی از کشور ما بی تاثیر از این مخاطره نمانده و در نتیجه ضرورت مقابله با پیامدهای آن بسیار محسوس است. روزهای گرم و خاکی در ۲۰۲۲ افزایش یافته است. در سازمان هواشناسی مشخصا تعداد ایستگاه‌هایی که غلظت گرد و خاک اندازه می‌گیرند، کم است. با توجه به اطلاعات اندازه‌گیری شده به‌صورت ساعتی از میزان کاهش دید افقی ناشی از گرد و خاک به کمتر از ۱۰۰۰ متر و کمتر از ۵۰۰۰ متر می‌توان ادعا کرد که روند کاهش دید و کیفیت هوا در حال افزایش است.ژ

معاون وزیر راه و شهرسازی ادامه داد: روند افزایش دما به‌خصوص در قطب شمال محسوس است و اگر به سمت افزایش دمای بیشتر حرکت کنیم، در کشور ما نیز تاثیرات آن مشهود خواهد بود.

وی افزود: به لحاظ بارشی در منطقه استوایی افزایش قابل ملاحظه بارش پیش‌بینی می‌شود که این بارش‌ها عمدتا به‌صورت سیلابی خواهند بود که بخش‌های جنوبی کشور ما را نیز درگیر کرده است بنابراین طی سال‌های آینده شاید از لحاظ میزان بارش اختلاف چندانی نداشته باشیم و چه بسا در کشور بیشتر نیز شود اما به دلیل اینکه تیپ و نوع بارش‌ها تغییر می‌کند تخریب‌های آن‌ها بیش از فوایدشان خواهد بود.

تاجبخش تاکید کرد: اگر بارش‌ها به‌صورت مداوم و در صورت مناسب رخ دهد و بتوانیم جمع آوری کنیم می‌تواند به منابع آبی ما کمک کند اما اگر به‌صورت سیلابی باشد با توجه به اینکه ما در مدیریت زیر ساخت‌ها چندان خوب عمل نکردیم، کاربری‌های اراضی را تغییر داده‌ایم و در حوزه‌های مختلف تمهیداتی اندیشیده نشده است که این آب‌ها را جمع آوری کنیم تخریب این بارش‌ها بیش از فوایدشان است.

وی تاکید کرد: وزارت جهاد کشاورزی و وزارت نیرو با اقداماتی چون اصلاح الگوی کشت و کاهش حفر چاه‌های زیرزمینی و افزایش کاشت درخت می‌توانند کمک کنند. در مقابل سازمان هواشناسی برای مقابله با این پدیده موضوع پایش و پیگیری کانون‌های گردوخاک را در برنامه دارد، اما برنامه مدون در سطح ملی در حوزه دستگاه‌های دیگر است.

رئیس سازمان هواشناسی کشور ادامه داد: اگر تغییرات دمایی یک درجه باشد از هر ۱۰ رویداد دو مورد ممکن است به خشکسالی اکولوژیکی و خشکسالی منجر شود و اگر تغییرات دمایی به ۴ درجه برسد ۴.۱ برابر از نظر رخداد، این پدیده‌ها افزایش پیدا می‌کند و از نظر شدت هم حدود یک درجه خشک تر می‌شود.

وی افزود: یکی از مهم‌ترین اقداماتی که در سطح دنیا انجام می‌شود همکاری با سامانه مشاوره‌ای سازمان هواشناسی جهانی است که مرتبط با توفان گرد و خاک فعالیت می‌کنند. ابزارهایی که ما می‌توانیم به سمت پیدا کردن راهکارهای بهتر برای مقابله با گرد و خاک برویم تقویت شبکه پایش در سطح منطقه و کشور است.

تاجبخش ادامه داد: ما ایستگاهی در فیروزکوه داریم به عنوان ایستگاه هوای پاک که هوای آلوده در هر منطقه را با فیروزکوه مقایسه می‌کنند و تعدا این ایستگاه‌ها در سطح کشور باید بیشتر شود.

وی در پایان تصریح کرد: ضرورت دارد توسعه تاب‌آوری اقلیمی در قبال توفان‌های گردوخاک را افزایش دهیم. باید همه حرکت جمعی مدیریتی داشته باشیم تا وضع موجود را تغییر دهیم. باید حرکت به سمت بهبود وضع موجود با هدف حمایت از جان و مال و سلامت مردم در برنامه قرار داشته باشد. مسائل مدیریتی نیز نقش مهمی در افزایش یا کاهش این پدیده دارد و از آنجایی که تاثیرات اقتصادی و اجتماعی توفان‌های شن زیاد است از دولت می‌خواهیم که برنامه عملی برای مقابله با آن تدوین شود.

انتهای پیام