وال‌استریت ژورنال: تولید قطعات پهپادها توسط شرکت‌های ایرانی باعث «کم اثر شدن» تحریم‌ها شده است

نگارش از Farhad Mirmohammadsadeghi • به روز شده در: ۱۴/۰۷/۲۰۲۳ - ۱۹:۱۵

بنابر گزارش گروه تحقیقاتی «تسلیحات درگیری» مستقر در بریتانیا، ایران که پیش‌تر قطعات مورد نیاز برای پهپاد‌های خود را از شرکت‌های غربی و ژاپنی تامین می‌کرد، اکنون این قطعات را در داخل کشور تولید می‌کند. روسیه این پهپاد‌ها را در نبرد علیه اوکراین به کار می‌گیرد.

بر اساس یافته‌های این گروه تحقیقاتی که با بررسی بخش‌های مختلف پهپاد‌های ایرانی استفاده شده توسط روسیه در جنگ اوکراین حاصل شده، به نظر می‌رسد یک شرکت ایرانی موفق به کپی دو قطعه مورد استفاده در این پهپاد‌ها شده است که پیش‌تر توسط شرکت‌های تولیدکننده قطعات الکترونیکی ژاپنی تولید می‌شدند.

پیش از این گزارش‌ شده بود که ایران بیشتر قطعات پهپاد‌های خود را بطور غیرمستقیم از شرکت‌های آمریکایی، اروپایی و ژاپنی که آن‌ها را به صورت تجاری عرضه می‌کنند، تهیه می‌کند.

بازرسان تسلیحاتی سازمان ملل متحد نیز طی سال‌ها با بررسی و مستندسازی پهپادهای ایرانی که توسط حوثی‌ها در یمن مورد استفاده قرار گرفته بود، دریافته بودند که در ساخت آن‌ها از قطعات آمریکایی، اروپایی و ژاپنی استفاده شده است.

اما بر اساس گزارش این گروه تحقیقاتی (Conflict Armament Research)، ایران اکنون در تلاش است تا برای تولید قطعات پهپاد‌هایش بیشتر به شرکت‌های داخلی متکی باشد.

این مساله، کار را برای آمریکا و متحدانش که سعی دارند با وضع تحریم‌ها مانع از تولید پهپادها توسط ایران شوند، دشوارتر می‌کند.

این نخستین بار است که محققان تسلیحات استفاده شده در جنگ اوکراین، قطعاتی را در پهپاد‌های مورد استفاده روسیه می‌یا‌بند که توسط شرکت‌ کوچک و خصوصی ایرانی «سرمد الکترونیک سپاهان» تولید شده‌اند.

این شرکت هنوز به دلیل ایفای نقش در پهپاد‌های استفاده شده در جنگ اوکراین، تحت تحریم آمریکا یا هیچ‌یک از متحدانش قرار ندارد.

دمین اسپلیترز، معاون عملیات گروه تحقیقاتی «تسلیحات درگیری» که قطعات را بررسی کرده، می‌گوید: «از آن‌جا که تحریم‌ها باعث محدود کردن عرصه خارجی شده است، آن‌ها مطمئنا به تولید هرچه بیشتر قطعات در داخل کشور نیاز دارند.»

پیش از این امیرسعید ایروانی، سفیر ایران در سازمان ملل، در نامه‌ای به شورای امنیت با انتقاد از تحقیقات گروه مزبور نتایج آن را درباره پهپاد‌های استفاده شده در جنگ اوکراین بی‌اعتبار دانسته بود.

اگرچه ایالات متحده به همراه متحدان اروپایی به دنبال وضع تحریم‌های بیشتر علیه ایران و به تبع آن محدود کردن توانایی جمهوری اسلامی برای تولید پهپاد‌ها هستند، اما به نظر می‌رسد تلاش‌هایشان دستاوردهای اندکی داشته است زیرا که اکثر قطعات به‌کار گرفته شده در این پهپادها مانند ریزتراشه‌ها، لنز‌های دوربین، موتورها و سیستم‌های جی‌پی‌اس به طور گسترده در بازار موجودند و این تنوع منابع تامین، محدودسازی را برای ایالات متحده و متحدانش بسیار دشوار می‌کند.

تحقیق مزبورهمچنین پیشرفت صنعت تولید پهپاد ایران را نمایان می‌کند.

وال‌استریت ژورنال: ایران سه ماهه با قطعات چینی برای کمک به روسیه در جنگ پهپاد می‌سازد
قطعات ۱۸ شرکت مستقر در آمریکا، آلمان و ژاپن در پهپادهای ایرانی مورد استفاده روسیه یافت شدند

در اوایل سال جاری، آقای اسپلیترز دو قطعه را در پهپادهای ایرانی که برای هدف قرار دادن اوکراین استفاده می‌شد، کشف کرد که به نظر می‌رسید کپی‌هایی از قطعات ژاپنی باشد که زمانی تهران آن‌ها را در پهپادهایی که به شبه‌نظامیان حوثی در یمن داده، استفاده کرده است.

آقای اسپلیترز همچنین متوجه شباهت قابل توجه قطعات موجود در این پهپاد‌ها با قطعات ارائه شده در سایت «سرمد الکترونیک سپاهان» شد. به گفته او حتی نشان تجاری هرمی‌شکل شرکت مزبور روی یکی از این قطعات نقش بسته است. این شرکت در وبسایت خود یکی از خدماتش را «مهندسی معکوس» قطعات برای مشتریان عنوان کرده است.

بنابر اطلاعات موجود در سایت «سرمد الکترونیک سپاهان» این شرکت فعالیت خود را در سال ۱۳۷۴ (۱۹۹۵میلادی) آغاز کرده است.

جان کیوز، محقق ارشد پروژه ویسکانسین در رابطه با کنترل تسلیحات هسته‌ای می‌گوید: «به نظر می‌رسد شرکت سرمد الکترونیک در میانه‌ دهه ۹۰ میلادی توسط افرادی تشکیل شده است که هیچ ارتباط مشخصی با ارتش یا نهاد‌های اطلاعاتی ایران نداشتند.»

وی همچنین دررابطه با تولید قطعات مورد نیاز پهپاد‌های ایرانی توسط شرکت‌های داخلی گفت: «این فعالیت به زمینه پرسود برای شرکت‌های کوچکتر خصوصی تبدیل خواهد شد. برنامه پهپادی ایران به دلیل تنوع بسیار بالا، بسیار مقاوم است.»

مقامات ژاپنی پیش از این در سال ۲۰۲۱ شرکت «تونگاوا سیکو» مستقر در توکیو را به صادرات غیرقانونی ۱۵۰ موتور محرک چرخشی سروو به چین متهم کرده بودند.

از این موتورها به طور گسترده در ساخت پهپاد‌ها استفاده می‌شود. اگرچه در آن زمان دادستان‌ها از پیگیری شکایت خود خودداری کردند، اما این پرونده فعالیت‌های تجاری شرکت مزبور را مجددا مورد توجه قرار داد.

«تونگاوا سیکو» پیش‌تر در سال ۲۰۱۸ توجه بازرسان تسلیحاتی سازمان ملل را نیز به خود جلب کرده بود.

در آن زمان امارات عربی متحده یک محموله از سروو موتورهای تولیدی این کشور به مقصد بخش تحت کنترل حوثی‌های یمن را توقیف کرده بود. دو سال بعد از این رویداد نیز نیروی دریایی ایالات متحده سروو موتورهای مشابهی را از یک کشتی در دریای عدن توقیف کرد. به نظر می‌رسید تحویل‌گیرنده نهایی این محموله نیز حوثی‌های یمن بوده‌اند.

به گفته دمین اسپلیترز، به نظر می‌رسد سروو موتوری که در پهپاد جاسوسی مهاجر ۶ (که توسط ارتش اوکراین توقیف شد) به کار گرفته شده، کپی محصول «تنگاوا سیکو» است و این یعنی پس از مشکلاتی که برای شرکت ژاپنی به وجود آمد، ایران ممکن است مجبور شده تولید این قطعه را به یک شرکت داخلی محول کند.

آقای اسپلیترز همچنین با بررسی بقایای یک پهپاد تهاجمی شاهد ۱۳۱ که در اوکراین متوقف شده بود به نتایج مشابهی دست یافت.

پهپاد‌های شاهد همچنین دارای یک حسگر جریان تولید شرکت «سرمد الکترونیک سپاهان» است. این حسگر نیز بسیار شبیه نمونه تولیدی یک شرکت ژاپنی دیگر به نام «اوال» است. این قطعه در پهپاد شاهدی که در اوکراین متوقف شده بود پیدا شد.

بازرسان تسلیحاتی سازمان ملل حسگرهای ژاپنی را در بقایای پهپادی که ایران در سال ۲۰۱۹ در حمله به تاسیسات نفتی عربستان سعودی به کار برده بود نیز یافتند.

با این‌حال جان کریزانیاک، یکی دیگر از محققان پروژه وسکانسین می‌گوید که ایران تنها قادر به کپی کردن قطعات ساده‌ است و برای قطعات پیچیده‌تر همچنان نیازمند شرکت‌های آمریکایی، آسیایی و اروپایی است.

هم‌رسانی این مطلب: